به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوانازقم  ، ستون های بلند مونوریل قم در بستر رودخانه قمرود، یادگاری است از زمان کلانشهر شدن قم در سال ۸۸ ،طرح ملی مونوریل قم بعد از سال‌ها اغما به آینه دق برای مردم قم تبدیل‌شده که در صورت تخصیص نیافتن اعتبارات لازم با سرنوشتی نامعلوم مواجه است.

رویای ساخت اولین مونوریل کشور در قم

شهر قم از کلانشهر‌های کشور است که با افزایش روزافزون جمعیت به مانند دیگر شهر‌ها از معضل ترافیک رنج می‌برد، ساخت مونوریل یکی از طرح‌هایی بود که به منظور خدمت رسانی به زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران و حل مشکلات ترافیکی شهر قم تصویب شد.

در کشور مونوریل اجرا نشده بود و هیچ کس تجربه این کار را نداشت ،جمع آوری ۲۲ پایه نیمه کاره مونوریل از میدان صادقیه تهران  با یک خسارت مالی ۱۲ میلیارد تومانی در سال ۸۹  دولت وقت را که در اجرای مونوریل تهران ناکام مانده بود برای ایجاد قطار شهری تک ریلی در شهر‌های دیگر مصمم تر کرد.

مزایا و معایب قطار‌های شهری تک ریلی

قطار‌های شهری تک ریلی در صنعت حمل و نقل عمومی دنیا اقبال زیادی ندیده اند، آمار‌های جهانی حمل و نقل عمومی در سال ۲۰۱۸ طول خطوط فعال مونوریل در جهان را حدود ۴۰۰ کیلومتر نشان می‌دهد، پر هزینه بودن ساخت نگهداری و تعمیر تجهیزات منحصر به فرد مونوریل سرعت پایین و ظرفیت محدود در جا به جایی مسافر معایبی است که کاربرد‌های این شیوه حمل و نقل را محدود کرده است.

از سویی ساخت مونوریل از سیستم‌های حمل و نقل ریلی در قم به عنوان یکی از وسایل نقلیه پرظرفیت و دارای ایمنی بالا است که در صورت راه اندازی، هزینه کمتر و ایمنی بیشتری را به همراه دارد. 

ده سال از کلنگ زنی این پروژه پرسر و صدا گذشته و اگرچه خبر‌ها حاکی از پیشرفت بالای فاز نخست این پروژه تا حرم مطهر است، اما آن طور که اخبار و بررسی‌ها نشان می‌دهد، نمی‌توان زمانی برای بهره‌برداری از آن اعلام کرد، پروژه پرخرجی که همچنان هزینه‌تراشی می‌کند، مونوریل قم  سال ها است که به خوابی زمستانی فرو رفته و با هزینه کرد ۲۲۰ میلیارد تومان اعتبار از بودجه ملی بدیهی است با جمع آوری ستون‌های آن از سطح شهر تبعات اجتماعی درپی دارد.

به سراغ مردم رفتیم عده‌ای چنین پروژه‌ای را برای قم غیرضروری می‌دانستند و برخی دیگر نیز بر این اعتقاد بودند که راه‌اندازی این قطار شهری می‌تواند فرصتی مناسب برای جذب گردشگر و زائر برای افزایش سطح گردشگری شهر قم باشد.

یک شهروند در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ازقم، با ابراز مخالفت با این پروژه نیمه تمام گفت:اطراف این محدوده بافت فرسوده زیادی وجود دارد این هزینه کلان می توانست صرف نوسازی بافت فرسوده شود از طرفی این محدوده ترافیک خاصی مثل تهران ندارد و احتیاجی به مونوریل نیست ، این هزینه های کلان صرف اشتغال جوانان شود بهتر است.

آقایی دیگر عنوان کرد: طرح خیلی خوبی  برای حمل و نقل زائران بود و به لحاظ این که گردشگران زیادی به قم می آیند جز تکنولوژی و جاذبه های شهر است، اگر راه اندازی بشود بار ترافیکی را کم می کند.

تکمیل پروژه در گروی تزریق اعتبارات ملی 

قاری قرآن معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ازقم، اظهار کرد: پروژه ملی مونوریل قم در سال ۱۳۸۸ به مصوبه شورای عالی ترافیک رسید، این طرح در مرحله اول در مسیر رودخانه قمرود آغاز شد که مرحله نخست از پارک سوار شمالی قم تا مصلای قدس بود.

او در ادامه افزود: سال ۱۳۹۲ مرحله اول فاز نخست آن از فرهنگیان تا حرم مطهر پیشرفت می‌کند، زمانی که پروژه از مطهری تا مصلی عبور می‌کند، در مقابل حرم مطهر متوقف می‌شود، پروژه‌ای که قرار بود در سال ۹۲ تکمیل شود.

قاری قرآن یکی از مهمترین عامل توقف پروژه‌ی مونوریل قم، هزینه بسیار بالای آن عنوان کرد که موجب شده هیچ نهاد دولتی و بخش خصوصی توانایی بار مالی آن را داشته باشد.

معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم ادامه داد: در صورت متوقف نشدن پروژه مونوریل در مقابل حرم مطهر فاز یک مونوریل تا مصلی به بهره برداری می‌رسید و مردم از آن استفاده می‌کردند.

او با بیان این که پروژه‌ی مونوریل قم، یک پروژه ملی است و برای پیشروی آن نیازمند اعتبارات ملی هستیم گفت: شهرداری به تنهایی قادر به تامین منابع مالی برای پیشرفت پروژه نیست، با تصمیم مدیران ارشد استانی، بنا شد پروژه مونوریل تا میدان مطهری به بهره برداری برسد و برای تکمیل آن  نیازمند ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار است .

تاثیر مونوریل در مسائل ترافیکی شهر قم صفر است

معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم تصریح کرد: با توجه به این که دولت هزینه‌های زیادی صرف مونوریل کرده است، نمی‌توان طرح را رها کرد، اقدام‌های فنی در طرح مونوریل تقریبا به اتمام رسیده  است.

قاری قرآن با اشاره به عملکرد شهرداری در حوزه قطار شهری گفت: بهره‌برداری از مونوریل به حل مشکلات متعدد حقوقی نیاز دارد و توافقاتی برای این موضوع نیاز است.

معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم با اشاره به اینکه تاثیر مونوریل در مسائل ترافیکی شهر قم صفر است ادامه داد: امروز نمی‌توانیم به عقب برگردیم و هزینه‌هایی که انجام شده را باید به نحوی جبران کنیم.

او بیان کرد: برای بررسی مونوریل در سطح نمایندگان مجلس و مدیریت استان جلسه‌ای تشکیل شد، اما مشکلی در دیوان محاسبات داریم ،نسخه مونوریل از ۲ سال گذشته تکمیل شده و راه برگشتی جز تکمیل پروژه نداریم.

دستگاه‌های نظارتی باید به پروژه مونوریل قم ورود کنند

به گفته سقائیان نژاد شهردار قم مونوریل قم از طرح‌های قدیمی است که از گذشته بر روی دست مدیریت شهری قم مانده است، مونوریل اشتباه بود و قرار نیست اشتباه دیگران را ما تکمیل کنیم به همین دلیل باید این طرح تأمین بودجه شود.

او با اشاره به ضرورت ورود دستگاه‌های نظارتی به وضعیت مونوریل گفت: دفترچه ۲۰۰ صفحه‌ای از وضعیت مونوریل تهیه و به نهاد‌های نظارتی برای تعیین تکلیف ارائه شده است تا شرایط راه اندازی و فعالیت مجدد مونوریل فراهم شود.

محسن بهشتی پور ،معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار قم در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ازقم، با بیان این که مونوریل در مطالعات طرح جامع حمل و نقل ترافیک وجود نداشت و در کشور اجرا نشده بود گفت:در سال ۸۸ با اعتبارات ملی طرح شروع شد در فاز یک از انتهای باجک سوم  و رودخانه قم رود تا مصلی به  طول  ۶/۸ پروژه شروع شد و با سرعت  پیش می رفت.

او ادامه داد:خط آ و ب به صورت به علاوه قم را قطع کرد.خط آ قطار شهری از پردیسان به باجک سوم و خط ب از قلعه کامکار تا جمکران بود خط آ مترو برای مونوریل در نظر گرفته شد که از پردیسان به باجک سوم و عمدتا از مسیر رودخانه به علت عدم تملک عبور داده شد.

عبور از حریم حرم

بهشتی پور ادامه داد:کار با مشارکت یک شرکت داخلی و یک پیمانکار خارجی آغاز شد و ادامه داشت تا زمانی که به مقابل حرم مطهر رسید به علت مغایرت با ضوابط میراث فرهنگی و آستانه مقدسه حرم حضرت معصومه(س) پروژه متوقف شد، پس از آن بالاتر از حرم شروع به ادامه کار کردند.

معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار قم بیان کرد:برای این پروژه حدود ۲۲۰ میلیارد تومان تا سال ۹۳ که پروژه فعال بود هزینه شد و طبق قرارداد ۵۰ درصد دولت هزینه مونوریل و ۵۰ درصد شهرداری، اما از این ۲۲۰ میلیارد که تا الان هزینه شده است حدود ۷/۶ میلیارد را شهرداری قم هزینه کرده است، جلسات مختلفی در دولت یازدهم برگزار شد که وضعیت مونوریل را از بن بست خارج کند.

مونوریل قم آب رفت

او در ادامه گفت:  این پروژه با تغییر مسیر جایگزین خط یک مترو شد، در شورای شهر و شهرداری ، شورای سازمان قطار شهری و شورای ترافیک استان مصوب شد  مونوریل را به ۴/۷ تقلیل دهیم یعنی فاز یک  را از انتهای باجک سوم در رودخانه تا میدان مطهری را اجرا نکنیم.

بهشتی پور ادامه داد: برآورد هزینه‌ها برای راه اندازی همین مسافت اندک حدود ۳۷۰ میلیارد تومان بود شهرداری قم اعتبار نداشت و دولت جدید هم توجیه اقتصادی برای اختصاص اعتبار برای این طرح پیدا نمی‌کرد و کار نیمه تمام ماند.

معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار قم عنوان کرد: طبق مصوبه ۴/۷ برای مونوریل در نظر گرفته شده  است و برای  ستون ها تصمیم گیری می شود که یا مسقف یا خیابان تعریض یا مابقی خط جدید مترو شود.

مونوریل به قم تحمیل شد

معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار قم  با اشاره به این که پروژه مونوریل طرحی بی حساب و کتاب بود که به استان تحمیل شد،عنوان کرد:این پروژه بدون مطالعات لازم  بدون توجیه فنی و اقتصادی بدون ارزیابی مختلف و در دولت نهم و دهم به قم تحمیل شد انتظار می رود با  اعتبارات دولتی به اتمام برسد، در توان شهرداری نیست پروژه را به اتمام برساند، این پروژه می تواند با تزریق اعتبارت دولتی به بهره برداری برسد.

او تاکید کرد:دولت در این زمینه تکلیف دارد و مردم قم این انتظار را از مسئولان برای تکمیل این پروژه نیمه تمام دارند.

تغییر کاربری مونوریل آری یا نه

بهشتی پور گفت:برخی بحث تغییر کاربری مونوریل رها شده را مطرح می کنند این پروژه موافقت نامه دارد و تغییر کاربری آن در حوزه اختیارات استانی نیست.

او ادامه داد:در طول چند سال هزینه دولتی به طرح تزریق شده است، دستگاه اجرایی موظف به ارائه گزارش و عملکرد هستند و باید پاسخگوی دستگاه نظارتی باشند.

معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار قم تصریح کرد:دستگاه اجرایی موظف به اتمام پروژه هستند اگر از مسیر اصلی عدول کنند یا تغییر کاربری بدهند تخریب قانونی نیست اگر هم بخواهد یکی از این گزینه ها به سرانجام برسد باید فرآیند قانونی طی شود. 

دولت باید مونوریل را تکمیل کند

او گفت: در خرداد ماه امسال جلسه ای با حضور لاریجانی رئیس مجلس، شهردار و نمایندگان قم با برخی مسئولان دولتی برگزار شد  تا گره از کار مترو و مونریل قم باز شود.

بهشتی پور در ادامه با بیان این که پروژه مونوریل به دلیل منابع مالی متوقف شده است گفت: چون پروژه مونوریل دولتی بوده دولت باید آن را تکمیل کند و دستگاه های دولتی  در این زمینه باید پاسخگو باشند.

معاون هماهنگی و امور عمرانی استاندار قم گفت:خواسته استان برای تکمیل پروژه مونوریل به سازمان برنامه و بودجه کشور منعکس شده اما تصمیم گیری و ابلاغ نشده است، منتظر پاسخ هستیم .

بهشتی پور گفت: البته با توجه با اوضاع اقتصادی کنونی و از طرفی پروژه مونوریل از جمله طرح های اساسی و زیر ساختی نیست نمی‌توان زمان مشخصی برای بهره‌برداری آن اعلام کرد.

او تاکید کرد: به دنبال تامین اعتبار برای تکمیل پروژه مونوریل قم هستیم و تجهیزات این پروژه در گمرک و انبار است که در صورت تخصیص اعتبار  دولتی امیدواریم در یک سال آینده راه اندازی شود.

پروژه مونوریل آیینه عبرت طرح های کارشناسی نشده

 بهشتی پور گفت: هرکس با هر جایگاهی نمی‌تواند از اموال عموم مردم برای اجرای سلایق و تصمیمات بی‌مطالعه خود استفاده کند،باید اصل کارشناسی را در هر طرح و پروژه ای بپذیریم.

او ادامه داد:هر نوع پروژه لازم است مطالعات و بررسی کارشناسی شود سپس تصویب قانونی و اجرا شود ،مونوریل قم درس عبرتی برای سایر استان ها است چون هزینه بیت المال است و باید خروجی داشته باشد در همین سال ها که مونوریل متوقف شد صدها پروژه دیگر با مطالعات کارشناسی در استان شروع و به اتمام رسید .

مشخص نیست که سرانجام جنجالی‌ترین پروژه شهری قم که از ابتدا یا به ایستگاه بلاتکلیفی رسیده یا روی ریل توقف ایستاده است چه خواهد شد!هر چندطی این ده سال خواب زمستانی پروژه، ۲۲۰ میلیارد تومان از بودجه ملی خرج روی دست دولت گذاشته است اما تعیین تکلیف نهایی و اتمام آن  جزیی از حقوق شهروندی است که حال مردم این شهر را بهتر می‌کند.

انتهای پیام/ش
گزارش از زهره شعبانی