به گزارش  حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، علیرضا قزوه در کتاب «صاحب‌دل» مجموعه‌ای از سروده‌‌های شاعران فارسی‌زبان از کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان را گرد هم آورده است که نمونه منسجم و خوبی است برای آشنایی با فضای شعر آیینی سه کشور هم زبان در قالب رباعی.

بخشی از این کتاب حاصل سفری است که شاعران در سال ۸۵ به قونیه داشته‌اند؛ ره‌آورد سفری معنوی است که در شب بازگشت، شاعران به محضر حضرتش هدیه کردند. کتاب «صاحب‌دل» با مقدمه‌ای از قزوه آغاز می‌شود که در آن به قالب رباعی و کارکرد آن در ادب فارسی اشاره کرده و نوشته است:

«آن شب‌‏ها و روز‌هایی که فرصت سرایش غزل و قصیده و... نبوده است، رباعی به‌‏تن‌هایی بارِ سرایش را بر دوش کشیده است تا کلام شعر پارسی و هم مرام شعر پارسی نخشکد و از خاطر نگریزد. شاعر در بزنگاهِ بلا گرمِ سرایش نیست که شاعر به ماهو شاعر همواره در بزنگاهِ بلا حاضر بوده است! اما در همان بزنگاهِ بلا شعر خویش را سروده است و رباعی شعرِ بزنگاه‏‌های بلاست اغلب!

به یاد آریم آن رباعی فخیم نجم‌‏الدین کبری را در هنگامه خانمان‏ سوز حمله ‏ددان و بدان مغول! یک رباعی بلند از پیری عرفانی؛ پیری که صحنه وعظ و تذکره را ترک می‏‌کند و پیراهن‏‌دریده به پاس دفاع از میهن و ناموس می‏‌سراید که: های‌ای مردان و‌ای جوانمردان هوی...

و نه مگر همین تجلی، به تنوع، در گوشه‏‌ها و کنار‌های ادب پارسی در هر عصری تکرار شد و تکرار شد تا رسید به سرایندگان حماسه‏‌های همیشه! و اسناد از دیروز تا امروز حاضرند و شاعر ـ در فرصتی کوتاه‏‌تر از خطبه تندر ـ رباعی سرده و می‏‌سراید؛ و هیچ قالبی ـ نو و کهنه ـ نتوانسته و نخواهد توانست دست در انسجام و اسلوب این قالب ببرد؛ که این قالب هدیه کودکان کوی است و عصمتش را و مصونیتش را هم از همان کودکان شوخ و شنگ و بازیگوش به همراه دارد.

رباعی از کودکی ا‏ست و از رودکی! و نام رودکی و کودکی با شعر گره خورده است و نیز نام رباعی که کودکی سالم شعر پارسی در آن روان است با همه این نماد‌ها و نمایش‌‏ها....»

قزوه در بخش نخست این اثر که «استوای توحید» نام گرفته، ۴۰ رباعی برگرفته از کتاب «جواهر الخیال» اثر میرمحمدصالح رضوی مشهدی، ارائه کرده است. جواهرالخیال مجموعه‌‏ای از رباعیات شاعران دوره صفوی و پیش از آن است که در ۲۱ باب و ۱۰۴ فصل بر اساس موضوع و سپس ترتیب الفبایی قوافی رباعیات سامان یافته است. بخشی از این کتاب به سروده‌های شاعران در نعت پیامبر اکرم (ص) اختصاص دارد.

بخش‌های دیگر کتاب به ارائه رباعیات شاعرانی از سه کشور فارسی‌زبان اختصاص دارد که در ادامه می‌توانید تعدادی از این رباعیات را بخوانید:

اعظم خجسته

من سرخوشم از باده جام احمد
راهی نروم به‏ جز مرام احمد

یارب، به تو گفتم و همی گویم باز
جان و دل من فدای نام احمد

محمدعلی عجمی‌

ای کاش که قربان تو باشم،‌ای کاش
چشمی شده حیران تو باشم،‌ای کاش

دنیا چو خرابات مغان است،‌ای کاش‌
ای کاش که مهمان تو باشم،‌ای کاش

شاه منصور شاه میرزا

با عالم راز آشنا بود احمد
با ناله عرش هم‌صدا بود احمد

کِی همچو منی تواندش بستودن
دیباچه دفتر خدا بود احمد

سید محمد ضیاء قاسمی

عالم همه روشن است از نام شما
جان‏‌ها همه دل‏بسته پیغام شما

لب‌ها همه از شوق ثناخوان شما
دل‌ها همه تسلیم به اسلام شما

محمدکاظم کاظمی

اول حمد خدای قهار کنم
دوم نعت احمد مختار کنم

سوم وصف حیدر کرّار کنم
چارم هجو مردم پروار کنم

محمدصادق عصیان

یاد تو دریچه رهایی ز غم است
انگیه رستن از بلای الم است

پیچیده به کوچه کوچه در روی زمین
نام متبرّکت، به یزدان قسم است

مرتضی امیری اسفندقه

داری هوس پیاله آب حیات
می‌‏ترسی از وحشت ظلم و ظلمات

یک راه نمانده بیش، یک راه نجات
بفرست بلند بر محمد (ص) صلوات

میلاد عرفان‌‏پور

با نام تو عشق رنگ و بو می‏‌گیرد
از روی تو آب آبرو می‌‏گیرد

آن‏قدر مطهری که هنگام نماز
با نام تو خورشید وضو می‏‌گیرد

فاضل نظری

هر صبح نشسته بود بر ایوانت
هر شام دلِ شکسته‌‏اش مهمانت

می‏‌آمد و می‌‏رفت به بوسیدن نور
خورشید چه دیده بود در چشمانت؟

انتهای پیام/

علیرضا قزوه کتاب جدید منتشر کرد