به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، وَمَکَروا وَمَکَرَ اللَّهُ ۖ وَاللَّهُ خَیرُ الماکِرینَ؛ و (یهود و دشمنان مسیح، برای نابودی او و آیینش) نقشه کشیدند؛ و خداوند (بر حفظ او و آیینش) چارهجویی کرد؛ و خداوند، بهترین چارهجویان است. آل عمران؛ ۵۴
امروز - ۱۸ تیر - سیو نهمین سال کشف و در نطفه خفه شدن کودتای نقاب است. کودتایی که قصد داشت نظام نوپای اسلامی ایران را ساقط کند، اما چند روز قبل از اجرا، فاش شد و سردمداران داخلی و خارجی آن لو رفتند.
حضرت آیتالله خامنهای در تاریخ ۳۰ فروردین ۱۳۷۴ در دیدار جمعی از فرماندهان و پرسنل ارتش در خصوص این کودتا فرمودند: «این توطئه (کودتا در پایگاه شهید نوژه) توطئه خطرناکی بود. اما این توطئه هم بهوسیله ارتشیها خنثی شد. شاید ملت ایران نداند آن کسانی که موجب شدند توطئه کودتاىِ بسیار خطرناک پایگاه شهید نوژه خنثی شود، خودِ جوانان ارتشی بودند که آمدند به ما اطّلاع دادند. یک خلبان جوان در نیمه شب آمد و درِ خانه ما را زد و با اصرارِ زیاد ما را وادار کرد که حرفش را گوش کنیم. حرفش این بود که این کودتا در ظرف بیستوچهار ساعت آینده انجام میگیرد. بعد هم عناصر دنبال کننده این قضیه - نظامیان و ارتشیهای متدیّن آن پایگاه - بیشترین نقش را در خنثی کردن آن کودتا داشتند. آن کسی که در این صحنه از ارتش دفاع کرد، خودِ ارتش بود. خودِ ارتش نگذاشت که این چنگال دشمن به او وصل شود و توطئه خود را در ارتش پیاده کند. آن جوان خلبان هم، بعدها جانباز شد. الان هم هرجا هست، امیدواریم که مشمول فضل خدا باشد. این هم یک امتحان بود که توطئه دشمن، باز بهوسیله خودِ ارتش خنثی شد و از بین رفت».
به منظور واکاوی ابعاد مختلف کودتای نافرجام نقاب به سراغ امیر سرتیپ دوم خلبان «امیر خلیلی» از امرای باسابقه و خوشنام نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران رفتیم.
امیر خلیلی متولد سال ۱۳۳۵ در ورامین است. او در سن ۱۸ سالگی وارد نیروی هوایی ارتش شد و در مدت زمان ۲ سال تمام دورههای خلبانی را طی کرد. وی در دوران دفاع مقدس مجموعا ۲ هزار ساعت پرواز انجام داد که ۷۰۰ ساعت آن با هواپیمای اف ۵ و یک هزار و ۳۰ ساعت آن با هواپیمای اف ۱۴ بود.
ریاست حفاظت اطلاعات پایگاه دوم شکاری تبریز، ریاست ایمنی پرواز پایگاه هشتم شکاری، معاونت عملیات پایگاه هوایی بوشهر، فرماندهی دانشکده خلبانی اصفهان و جانشینی دانشگاه هوایی شهید ستاری، از جمله مسئولیتهای امیر خلیلی در نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود.
وی همچنین حدفاصل سالهای ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۲ وابسته نظامی جمهوری اسلامی ایران در کشور ایتالیا بود.
متن گفتوگوی تفصیلی با امیر سرتیپ خلیلی به شرح زیر است.
ضمن عرض سلام و احترام. سپاسگزارم از وقتی که در اختیار خبرگزاری میزان قرار دادید.
امیر خلیلی: من هم خدمت شما سلام عرض میکنم. امیدوارم گفتوگوی مفید و پُرباری برای خوانندگان داشته باشیم.
سناریوی دو خطی کودتای نقاب
به عنوان سوال اول بفرمایید که اساسا سناریوی کودتای «نقاب» چگونه طراحی شده بود؟
امیر خلیلی: یکی از توطئههای استکبار جهانی و ضدانقلاب برای زمین زدن انقلاب نوپای اسلامی ایران، ایجاد کودتا بود. این کودتا بنا بود که در تیرماه سال ۵۹ و از پایگاه سوم شکاری همدان آغاز شود. سناریو دو خطی این کودتا به این شکل بود که رژیم بعث عراق در ابتدا یک حمله هوایی به مناطق مرزی غرب کشور انجام دهد و هواپیماهای پایگاه سوم شکاری همدان به بهانه مقابله به مثل با هواپیماهای عراقی به آسمان بلند شوند، اما به سمت تهران حرکت کنند و کودتا را انجام دهند.
هیچ فردی از پایگاههای اصفهان، تبریز، بندرعباس، چابهار، بوشهر دستگیر نشد
نیروهای کدام پایگاههای نیروی هوایی در جریان این کودتای نافرجام بازداشت شدند؟
امیر خلیلی: دستگیرشدگان کودتا که مربوط به نیروی هوایی بودند، همگی یا در پایگاه سوم شکاری همدان یا در پایگاه مهرآباد مشغول بودند. هیچ فردی از پایگاههای اصفهان، تبریز، بندرعباس، چابهار، بوشهر دستگیر نشد.
افرادی از تیپ نوهد و لشکر ۹۲ زرهی در کودتا مشارکت داشتند
آیا سایر نیروهای ارتش هم در میان دستگیرشدگان حضور داشتند؟
امیر خلیلی: بله؛ عدهای به اشتباه بر این باور هستند که قرار بوده فقط برخی از عناصر نیروی هوایی این کودتا را انجام دهند. در حالی که طبق برنامهریزیهای صورت گرفته بنا بود افرادی هم از تیپ نوهد و لشکر ۹۲ زرهی در این کودتا مشارکت داشته باشند که آنها هم دستگیر شدند.
سرنوشت خلبانی که کودتای نقاب را به آیتالله خامنهای لو داد
سرنوشت آن خلبان نیروی هوایی که ماجرای کودتا را برای رهبر معظم انقلاب اسلامی فاش کردند چه شد؟
امیر خلیلی: «کامبیز آنت» یکی از خلبانان پایگاه سوم شکاری همدان بود که ماجرای کودتا را شخصا به حضرت آیتالله خامنهای که آن زمان نماینده امام (ره) در ارتش بودند، گزارش داد. اصلیترین منبع برای لو رفتن کودتا، همین حضور آنت نزد مقام معظم رهبری و بیان ماجرای برای ایشان بود. البته خود آنت هم در جریان دستگیریهای بعد از کودتا چند روزی بازداشت شد. او در سال ۱۳۶۲ از کشور خارج شد و هیچ وقت هم به ایران برنگشت. نقل است که آنت وقتی ماجرای کودتا را برای مادر خود بیان میکند، مادرش او را مدیون میکند که هر چه سریعتر برود و این حرفها را برای مقامات ارشد بزند.
ضدانقلاب خیال میکرد خلبانان مستعدترین نفرات برای انجام کودتا هستند
چرا نیروی هوایی به عنوان کانون ثقل کودتا علیه نظام جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد؟
امیر خلیلی: خلبانان نیروی هوایی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از مزایای زیادی از جمله «یک سال ارشدیت»، «خانه سازمانی خارج از نوبت» و «اعزام به آمریکا برای گذراندن دورههای مختلف» بهرهمند بودند. به همین دلایل ضدانقلاب و بختیار خیال میکردند که خلبانان، مستعدترین نفرات برای انجام کودتا علیه جمهوری اسلامی باشند. از طرف دیگر اسراییلیها به طراحان کودتای نقاب گفته بودند که بمبارانهای هوایی در مرعوب کردن و شکستن روحیه مردم بسیار تاثیرگذار است. البته این را هم باید اضافه کنم که نیروی هوایی در تمام دنیا دارای ۴ ویژگی است و همیشه به خاطر داشتن این ۴ مولفه، انتخاب اول کودتاگران در سراسر دنیا محسوب میشود. «قدرت واکنش سریع»، «برد زیاد»، «سرعت زیاد» و «قدرت آتش» این ۴ ویژگی هستند.
لابیهای سنگین بختیار و صدام برای اجرای کودتای نقاب
برخی سعی میکنند رابطهای که میان بختیار و صدام در جریان کودتای نقاب ایجاد شده بود را یا کتمان کنند یا کم رنگ جلوه دهند. این رابطه چگونه میان این دو نفر برقرار بود؟
امیر خلیلی: مستندات بسیار زیادی از رابطهها و لابیهای سنگین بختیار و صدام برای اجرای کودتای نقاب وجود دارد. تلاشهای تحریفکنندگان تاریخ در این موضوع با وجود اسناد متقنی که هست، قطعا بدون ثمر خواهد بود. سرگرد خلبان فرهاد نصیرخانی که قبل از انقلاب سخنگوی تیم تاج طلایی بود، پس از تعدیل در سال ۱۳۵۸ به انگلیس میرود و از آنجا همکاریهایش با بختیار را آغاز میکند. این فرد در مصاحبهای که سال ۱۳۸۸ با شبکه فارسی زبان صدای آمریکا داشت گفت: من در لندن بودم. قرار شد کودتایی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران به لیدری بختیار انجام شود و بنا بود که من هم با این کودتا همراهی و همکاری کنم. در شُرُف انجام کودتا بودیم که یک روز آمدند و گفتند یک تیم عراقی آمده و میخواهد در رابطه با کودتا با شما صحبت کند. تعجب کردم و پرسیدم «تیم عراقی؟ مگر عراق هم در جریان کودتای ما هست؟» گفتند «بله، دستور دکتر بختیار است» من نتوانستم تحمل کنم، بلند شدم و برای ملاقات با بختیار، به پاریس رفتم. به بختیار گفتم «درست است که ما مخالف جمهوری اسلامی هستیم، ولی با عراق بیشتر مخالفت داریم. چطور بیاییم با صدام علیه کشور خودمان متحد شویم؟» بختیار در پاسخ به من گفت: «اشکال این کار کجاست؟ ما میخواهیم به هدفمان برسیم». وقتی من این رویکرد را از بختیار دیدم، فهمیدم که به هیچ وجه نمیتوانم با او همکاری کنم. وسایلم را جمع کردم به لندن برگشتم و از لندن با یک پرواز مستقیم به آمریکا رفتم و دیگر با هیچ گروهی همکاری نکردم.
وقتی مسئولان رادارها دیدند اسکرمبلها اجرایی نشدند، گفتند این کار خیانت است
آیا نیروهای عراقی مشارکتکننده در جریان کودتای نقاب، از لو رفتن کودتا باخبر شده بودند؟
امیر خلیلی: خیر، هیچ خبری نداشتند. فرمانده وقت «فرماندهی اطلاعات شناسایی الکترونیکی» پایگاه سوم شکاری همدان میگوید در روز ۱۸ تیر، مرتباً هواپیماهای عراقی میآمدند و توک میزدند و برمیگشتند و مسئولان رادارهای ما، چون اساسا در جریان کودتا و لو رفتن آن نبودند مدام دستور اسکرمبل یا همان پرواز اضطراری را میدادند. وقتی مسئولان رادارها دیدند اسکرمبلها هنوز اجرایی نشدند شروع کردند به اعتراض و اسم این کار را خیانت گذاشتند. هدف عراقیها این بود که با تحریک ما، کاری کنند جنگندههای پایگاه سوم شکاری به آسمان بلند شوند و کودتا را آغاز کنند. غافل از اینکه ۲ روز جلوتر کودتا لو رفته بود و دست اندرکاران آن هم دستگیر شده بودند.
تردید آیتالله جزایری میان حمله ارتش بعث و کودتای خلبانان
نگاه مردم و مسئولان به نیروی هوایی ارتش پس از انتشار اخبار کودتای نافرجام نقاب چگونه شد؟
امیر خلیلی: توطئه دشمنان ما در جریان کودتای نقاب دو طرفه بود. دو طرفه از این حیث که اگر کودتا پیروز میشد توطئهگران به هدف خود رسیده و نظام را عوض کرده بودند و اگر هم کودتا پیروز نمیشد حداقل نتیجه حاصله، تضعیف ارتشی بود که قرار بود چند هفته بعد جلوی صدامیان بایستد. البته یکی از اغراض طراحان کودتای نقاب این بود که وجهه نیروی هوایی را در برابر حضرت امام خمینی (ره)، مسئولان نظام و همچنین ملت ایران تضعیف کند. این غرض تا اندازهای هم محقق شد. من به یک نمونه اشاره کنم. آقای موسوی جزایری نماینده، ولی فقیه در خوزستان در صفحه ۳۰ کتاب «روایت اهواز» انتشارات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مینویسد: «ساعت ۲ بعداز ظهر بود. من در مسجد نشسته بودم. فرودگاه اهواز بمباران شد. نمیدانستیم که ارتش عراق حمله کرده یا خلبانان نیروی هوایی ایران کوتا کردهاند». با وجود اینکه نیروی هوایی و شهید فکوری فرمانده نیرو، حتی پس از کودتای نقاب مورد حمایت حضرت امام خمینی (ره) بودند، اما آثار منفی کودتای نقاب تا هنگام تجاوز ارتش بعث به کشور و مدتی بعد از آن هم هنوز بر روی شانههای نیروی هوایی سنگینی میکرد. به عنوان مثال اگر قرار بود ۲ هواپیمای شکاری مسلح یا به اصطلاح «لود» شوند و برای مقابله با تحرکات عراق به آسمان پرواز کنند، این دستور حتما باید از سوی فرمانده کل قوا صادر میشد. تا چند هفته پس از کودتای نافرجام نقاب، ارتش و به خصوص نیروی هوایی محل بحث و نگرانی جامعه شده بود. نگرانی و بحثی که با تهاجم ارتش بعث به کشورمان و شروع رشادهای تیزپروازان نیروی هوایی، جای خود را به اطمینان و اعتماد داد.
سرلشکر رشید با مردمی که روبروی پایگاه جمع شده بودند به لهجه دزفولی صحبت کرد
در برخی خاطرات دوران دفاع مقدس آمده است که هنگام تجاوز ارتش بعث به کشورمان، برخی از مردم خیال میکردند که ارتش خودمان است که علیه نظام کودتا کرده است. شما مصداقی از این خاطرات در ذهنتان دارید؟
امیر خلیلی: دقیقا همینطور بود. یادم میآید وقتی که صدامیها در روز ۳۱ شهریور در ۲ موج به کشور ما حمله هوایی کردند، مردم دزفول جلوی پایگاه چهارم شکاری ریختند و به تصور کودتای نیروی هوایی شروع به شعار دادن علیه نیروی هوایی کردند. سرلشکر «غلامعلی رشید» فرمانده فعلی قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) که در آن ایام فرمانده سپاه دزفول بود، در آن روز با هماهنگی شهید فکوری و فرمانده پایگاه در پست فرماندهی پایگاه چهارم شکاری حاضر شده بود. اطلاع میدهند که مردم ریختهاند دم در پایگاه و شعار میدهند. سرلشکر رشید بلافاصله میرود روی یک ماشین آبپاش رو به جمعیت میایستد و با لهجه دزفولی به مردم میگوید که «کودتایی در کار نیست و عراق در حال حمله و بمباران است». با این حرفهای سرلشکر رشید مردم از جلوی پایگاه دور میشوند، اما حدود ۲۰ دقیقه بعد خبر میدهند که دوباره مردم جلوی پایگاه جمع شدهاند. سرلشکر رشید باز هم میرود و میگوید «دیگر چه شده؟ گفتم که کودتایی در کار نیست». مردم در پاسخ به او گفتند «ما آمدیم زن و بچه و خانوادههای پرسنل پایگاه چهارم شکاری را به زیر چتر خودمان ببریم و آنها به شهرستانهایشان بفرستیم تا خلبانان و پرسنل پایگاه با فراغ بال و خیال راحت، کار خودشان را انجام دهند».
پادرمیانی امیر براتپور و شهید فکوری برای خلبانان دستگیر شده
تکلیف مابقی دستگیرشدگان کودتای نقاب که نقشی در طراحی و اجرای آن نداشتند چه شد؟
امیر خلیلی: وقتی که کودتای نقاب فاش شد حدود یک گردان پروازی از خلبانان اف ۴ پایگاه سوم شکاری که در تهران بودند دستگیر شدند. این خلبانها بلاتکلیف بودند و نمیداستند که چه سرنوشتی انتظارشان را میکشد. خبرهای اعدام ۱۳ نفر از کودتاگران به گوش آنها هم رسیده بود و این در حالی بود که برخی از این دستگیرشدگان فقط از کودتا آگاهی و اطلاع داشتند و به هیچ وجه قصد شرکت در آن را نداشتند. امیر «فرجالله براتپور» خلبان پیشکسوت نیروی هوایی ارتش تعریف میکند که «در همان روزها ما به نزد مسئولان رفتیم و گفتیم که جرم برخی از خلبانهای بازداشتی تنها در حد آگاهی داشتن و اطلاع از کودتا بوده است. ما الان به توان این خلبانان نیازمند هستیم. خیلی از این دستگیرشدهها متخصص بمبهای لیزری و شلیک موشکهای ماوریک هستند». سرانجام با وساطت و پادرمیانی برخی نیروهای انقلاب نهاجا همچون امیر براتپور و شهید فکوری، تمامی این خلبانهایی که بازداشت بودند با ضمانت آزاد میشوند. خلبانهایی که از بسیاری از آنها قهرمانان جنگ ما شدند. شهید «ابوالفضل مهدیار» خلبان اف ۴ و متخصص بمبهای لیزری. او یکی از همین خلبانهای بازداشتی بود. او در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۹ به همراه کمک خلبانش، بر فراز جبهههای جنوبی استان خوزستان مورد هدف ارتش بعث عراق قرار میگیرد و هواپیمایشان پودر میشود. تا سال ۱۳۷۰ هیچ اطلاعی از پیکر این دو شهید نبود تا اینکه با پیدا شدن پیکر شهید مهدیار، این پیکر به قم منتقل میشود و در آنجا یک مراسم تشییع و تدفین باشکوه برای او برگزار میشود. همین الان هم یکی از خیابانهای قم به نام شهید ابوالفضل مهدیار است.
کلاس فوقالعاده آیتالله خامنهای برای خلبانان
سرانجام خلبانان و آن دسته از پرسنل نیروی هوایی که قرار بود در دوران پساکودتا از نیروی هوایی ارتش پاکسازی شوند چه شد؟
امیر خلیلی: در آخرین لیستی که از عوامل کودتای نقاب بیرون آمد، بعضا اسامی دوستان و آشنایان کودتاگران که در نیروی هوایی مشغول بودند هم به چشم میخورد. یعنی یک فرد به خاطر دوستی با کودتاچیان در لیست تعدیل و پاکسازی نیروی هوایی قرار گرفته بود. اینجا بود که شهید فکوری پس از صحبت با امام خمینی (ره) در وهله اول دستور توقف این پاکسازیها را صادر کرد. در وهله دوم دستور داده شد که برای خلبانانی که در لیست تعدیل و پاکسازی قرار داشتند کلاسهای فوقالعاده عقیدتی سیاسی که آن زمان به کلاسهای «ایدئولوژیک سیاسی» معروف بود، برگزار شود و آنها دوباره مشغول به کار شوند. حضرت آیتالله خامنهای، حجتالاسلام والمسلمین حسن روحانی و حجتالاسلام والمسلمین محمدی گلپایگانی رئیس دفتر مقام معظم رهبری که آن زمان رئیس اداره عقیدتی سیاسی پایگاه هشتم شکاری اصفهان بودند، در این کلاسها حاضر میشدند و برای خلبانان صحبت میکردند.
حضور شهید دوران در کلاسهای ایدئولوژیک سیاسی نیروی هوایی
آیا چهره شاخص و شناختهشدهای از خلبانها در این کلاسها حضور داشت؟
امیر خلیلی: بله، شهید دوران در کلاسهای ایدئولوژیک سیاسی حاضر بود. یعنی با وجود اینکه شهید دوران در پایگاه بوشهر خدمت میکرد، ولی در این لیست تعدیل و پاکسازی قرار گرفته بود.
این کلاسها تا چه زمانی برقرار بود؟
امیر خلیلی: با شروع جنگ تحمیلی، خود به خود تعطیل شد.
ایمان و دینمداری شهید فکوری از قبل از انقلاب بر سر زبانها بود
شما در زمان فرماندهی شهید فکوری در پایگاه دوم شکاری تبریز با ایشان بودید و مسئولیت ریاست حفاظت اطلاعات پایگاه را بر عهده داشتید. برای ما کمی در مورد ویژگیهای اخلاقی شهید فکوری بگویید.
امیر خلیلی: زمانیکه انقلاب میشود شهید فکوری مشغول گذراندن دوره فرماندهی و ستاد در آمریکا بود. او در سال ۱۳۵۸ به کشور بازگشت. از همان زمان قبل از انقلاب، ایمان، دینمداری و مذهبی بودن شهید فکوری بر سر زبانها بود. او مشهور بود به خلبانی که در گردان پروازی سجاده میانداخت و نماز میخواند. نقل است که ۷ سال پیش از پیروزی انقلاب، شهید فکوری بر اثر دیدن یک خواب، مسیر زندگیاش عوض شده و به شدت دلباخته اسلام و قرآن میشود.
صدام فکر میکرد حداقل ۵۰ درصد نیروی هوایی ایران خوابیده است
چند هفته بعد از کودتای نقاب، تهاجم هوایی ارتش بعث عراق به کشورمان آغاز میشود. آیا صدام انتظار پاسخ قاطع نیروی هوایی ایران را داشت و برای آن تدبیری اتخاذ کرده بود؟
امیر خلیلی: صدام فکر میکرد کودتای نافرجام نقاب و البته قطع روابط ایران با آمریکا، نیروی هوایی ارتش ایران را فلج کرده است. او گمان میکرد که حداقل ۵۰ درصد نیروی هوایی ایران خوابیده است. اما فردای روز حمله صدام، ۳۴۰ فروند هواپیمای نیروی هوایی شامل ۳۰۰ هواپیمای شکاری به آسمان بلند شدند. «آنتونیو کوردزمن» تحلیلگر آمریکایی در کتاب «جنگهای مدرن» نوشته است «خبرنگاران جمع شده بودند که پیروزی ارتش مدرن عراق بر ارتش از هم گسیخته ایران را پوشش دهند، اما وقتی که شاهد غرش هواپیماهای ایران بر فراز فرودگاههای عراق بودند، خط بطلانی بر پیروزی برقآسای عراق در جنگ کشیدند». عملیاتهای پیروزمندانه هوایی روزهای آغازین دفاع مقدس، نیروی هوایی ارتش و خلبانان ما را در قلب مردم ایران اسلامی جای داد. تاثیر پاسخ هوایی قاطع جمهوری اسلامی ایران به صدام در یک روز پس از حمله به کشورمان، به حدی بود که ارتش بعث تا ۲ ماه به صورت کلی نبرد در آسمان را رها کرد.
درخواست از رسانهها برای به کار بردن نام صحیح کودتای نقاب
و سخن پایانی شما را میشنویم.
امیر خلیلی: متاسفانه کودتای نقاب که برگرفته شده از «نجات قیام ایران بزرگ» است، تنها به این دلیل که کودتاگران میخواستند حرکت توطئهگرانه خود را از پایگاه سوم شکاری شهید نوژه همدان آغاز کنند به نام شهید بزرگوار «نوژه» مصطلح شده است. مصطلح شدن پسوند نوژه بر این کودتا، طی سالیان گذشته بارها و بارها موجب اعتراض خانواده این شهید والامقام را در پی داشته است. ما از همه رسانهها میخواهیم که با به کار بردن و تکرار نام صحیح کودتای نقاب، نام نوژه را از پسوند این کودتا بردارند.
مجددا از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، تشکر میکنم.
امیر خلیلی: بنده نیز از شما و همکارانتان در خبرگزاری موفق میزان تشکر و برایتان آرزوی موفقیت روزافزون میکنم.
منبع: میزان
انتهای پیام/
در پناه خود نگه دارد
به امید ایرانی قدرتمندتر
جالب بود
بهره مند شدم.