به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، کاووس حسن‌لی مدیر مرکز حافظ‌شناسی در نشست مرکز حافظ‌شناسی و کرسی پژوهشی حافظ ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران، گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجه دانشگاه شیراز را از پیشگامان ایجاد پیکره زبان فارسی دانست.

وی، به اهمیت منابع پایه‌ای همچون پیکره‌های زبانی برای مطالعات مختلف پرداخت.

وی ایجاد و گسترش پیکره‌های زبانی را همچون سرمایه‌های خام اولیه و معادن عظیمی دانست که نه تنها در تحلیل‌های زبانی ارزشمندند بلکه برای بسیاری از تولیدات زبانی و ادبی نیز کارآمد و گره‌گشا هستند.

وی افزود: پیکره‌های زبانی امروزه با فناوری‌های جدید که امکان جستجو‌های متنوع را می‌دهد، این منابع پایه‌ای و این داده‌های زبانی را بسیار کاربردی‌تر از گذشته کرده‌اند.

حسن لی گفت: حال اگر این بانک‌های پیکره‌ای از محدوده‌ی واژگانی فراتر برود و ساختار‌های نحوی و حتا کارکرد‌های هنری را هم فرابگیرد در توصیفات زبانی و در تحلیل‌های اجتماعی زبان هم دستگیر پژوهشگران خواهد بود.

مدیرمرکز حافظ‌شناسی تصریح کرد: با داشتن پیکره کامل زبانی از متون گذشته دیگر برای توصیف و تحلیل رفتار‌های حافظ با زبان فارسی نیازی به فیش‌نویسی و صرف وقت بسیار برای گردآوری اطلاعات نخواهیم داشت. چون همه این اطلاعات در همان منابع و بانک‌های پیکره‌های گردآوری شده است.

در ادامه این مراسم امیرسعید مولودی، استاد زبان‌شناسی دانشگاه شیراز، به سبک‌شناسی پیکره‌بنیاد و شیوه‌ی کاربست آن در اشعار حافظ پرداخت.

وی با بیان این مقدمه که با ظهور زبان‌شناسی پیکره‌ای در دهۀ ۶۰ غالباً تحلیل‌های دستی جای خود را به تحلیل‌های رایانه‌ای داده‌اند، گفت: تمرکز زبان‌شناسی پیکره‌ای روی روش‌ها و فرایند‌های مطالعۀزبان است و این حوزۀ مطالعاتی با مجموعه‌ای از متون الکترونیکی ماشین‌خواندنی به نام پیکره سر و کار دارد.

وی گفت: پیکره‌ها دارای انواعی، چون خاص، عام، تاریخی، موازی، به‌روزشونده، چندزبانه و زبان‌آموز هستند و نرم‌افزار‌های واژه‌نما / واژه‌یاب نمونه‌ای از این ابزار‌ها هستند که امکانات متعددی همچون نمایش واژه در بافت متنی، ارائه‌ی فهرست بسامدی واژه‌های متن، نمایش همایند‌های موجود در متن، مشخص‌کردن کلیدواژه‌های متن و ارائۀ خوشه‌های واژگانی را برای کاربران فراهم می‌کنند؛ بنابراین با داشتن چنین نرم‌افزار‌هایی می‌توان به مطالعات زبانی کمی و کیفی پرداخت.

مولودی افزود: در سبک‌شناسی پیکره‌بنیاد به منظور شناسایی سبک نگارش نویسنده، روش‌های دستی و ماشینی با یکدیگر تلفیق شده، تمامی مؤلفه‌های متن استخراج می‌شود.

وی گفت: ازجمله مواردی که توسط ماشین و به صورت خودکار صورت می‌پذیرد، محاسبۀ همایندها، خوشه‌های واژگانی، فهرست بسامدی واژه‌ها و کلیدواژه‌های متن است.

وی ادامه داد: مواردی که عمدتاً به‌صورت دستی و بعضاً به صورت ماشینی و خودکار صورت می‌گیرد نیز شامل برچسب‌زنی صرفی، نحوی و معنایی می‌شود؛ به این معنی که اطلاعات صرفی، نحوی و معنایی تمامی واژه‌های متن توسط انسان یا موتور‌های برچسب‌زن خودکار به پیکرۀ متنی اضافه می‌ شود. با در اختیار داشتن داده‌ برچسب‌خورده در سه سطح گفته‌شده و داشتن یک نرم‌افزار واژه‌نما می‌توان فهرست برچسب‌های صرفی و ساخت‌های نحوی و معنایی متن را به همراه فراوانی وقوعشان در متن شناسایی نمود و به تصویر دقیقی از سبک نویسنده دست یافت.

استاد دانشگاه شیراز تاکید کرد: روش مذکور را می‌توان در مورد هر اثری اعمال کرده و سبک نگارش آن را شناسایی نمود؛ بنابراین می‌توان این شیوۀ نوین مطالعاتی را بر روی متن الکترونیکی اشعار حافظ نیز به کار بست و سبک نگارش آن را براساس وجوه متعدد ذکرشده مشخص کرد.

مولودی در این جلسه به حاضران آموزش داد که برای انجام سبک‌شناسی پیکره‌بنیاد روی متن الکترونیکی اشعار حافظ چه مراحلی را بایستی طی کرد و از چه ابزار‌هایی برای این هدف استفاده کرد.

انتهای پیام/چ

نشست مرکز حافظ‌شناسی و کرسی پژوهشی حافظ در شیراز