به گزارش خبرنگار با گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، رمضان وقتی از راه می‌رسد با خودش حال و هوای خاصی می‌آورد، مردم تن پوشی از خلوص و عشق را بر دل شان می‌نشانند و خودشان را برای پشت سر گذاشتن ماهی پر از برکت و لحظه‌های شیرین نیایش آماده می‌سازند.

آیین‌ها و سنن در این ماه مبارک همچون لحظه‌های ناب سحری و افطاری یکی از لحظات به یادماندنی را برای روزه داران رقم می‌زند.

ماه مبارک رمضان با سحری‌ها و افطاری‌های به یادماندنیش بوی صمیمیت می‌دهد، این ماه از دیرباز، حال و هوای ویژه‌ای برای مردم این مرز و بوم به ارمغان آورده و در شهر‌های مختلف آداب و رسوم گوناگونی برگزار شده است.

چراغ سحرخوانی هنوز هم در روستای اسد آباد زنجان روشن است

در گذشته نه چندان دور که وسایل ارتباطی رشد نکرده بود این سحرخوانان بودند که لحظه لحظه‌ی آیین سحری را با صدای دلنشین خود گوشزد می‌کردند.

سحر‌خوانی یکی از آیین‌های نیکو در ماه مبارک رمضان است که برای بیدارکردن دیگران از خواب در این ماه، یکی دو ساعت قبل از اذان صبح توسط افرادی که صدای خوشی داشتند، انجام می‌شد.

پیرانشهر ارومیه، بسام سمنان و روستا‌های طارم، ماهنشان و همچنین روستای اسدآباد زنجان از جمله مناطقی هستند که این آیین را اجرا می‌کنند.

در این گزارش گوشه‌ای از آداب و رسوم قدیمی ماه رمضان در زنجان گرد آوری شده است، مراسمی کهن که ریشه در فرهنگ هر دیار دارند و رنگ و بویی خاص به این میهمانی می‌بخشند.

برای لمس این حال و هوا و سهیم شدن در لحظه‌های شیرین این ماه، به روستای اسد آباد زنجان رفتیم.

کربلایی مختار یکی از اهالی روستا است که از کودکی سحرخوانی را در کنار پدرش یاد گرفته و هر ساله در ماه رمضان سحرخوانی می‌کند.

سال هاست اهالی روستای اسد آباد با صدای طبل و صدای خوش کربلایی مختار برای سحری بیدار می‌شوند.

همسر این سحر خوان زنجانی هر روز هنگام سحر فانوسی را روشن می‌کند و به دست پسرش می‌دهد تا به همراه پدر برای سحرخوانی به کوچه پس کوچه‌های روستا بروند.

کربلایی مختار در گفتگو با خبرنگار  گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، با اشاره به این که این آداب و رسوم حس هم دلی و یک رنگی را در بین اهالی روستا‌ها تقویت می‌کند گفت: سحرخوانی را از اجداد خود آموخته ام و اکنون به همراه پسرم این کار را انجام می‌دهم.

وی ادامه داد: حس یاریگری در مردم این روستا به حدی است که که اگر چراغ خانه‌ای در هنگام سحر خاموش باشد، با مشت زدن به دیوار خانه و به صدا درآوردن کوبه در اجازه نمی‌دهند که همسایه‌ها خواب بمانند.

محمدپور کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری استان در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ، می‌گوید: معمولا دو ساعت مانده به وقت سحر و اذان صبح افراد خوش صدا و موذن در روستا‌هایی که این رسم رواج دارد از خواب بیدار شده و با خواندن اشعار و مناجات به صورت آهنگین و همچنین با کوبیدن بر به فلز‌هایی مانند حلبی‌ها و یا طبل در کوچه پس کوچه‌های روستا قدم می‌زدند و و مردم آن روستا را برای سحری بیدار می‌کردند.

وی درباره اشعاری که سحرخوانان استفاده می‌کنند گفت: این افراد پشت سر هم با فرستادن صلوات همسایه ها را از نزدیک شدن به وقت اذان آگاه می‌کردند.

نمونه‌ای از این اشعار این جمله هست که: صلوات را خدا گفت، در وصف انبیا گفت، رسول مصطفی گفت، علی مرتضی گفت صل علی محمد و آل محمد.

قدمت دیرینه سحرخوانی در ایران

رفاهی استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار  گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ،  گفت: بر اساس برخی از روایات‌ موجود آیین سحر خوانی و رمضان قدمتی دیرینه دارد و به صدر اسلام می رسد.

پیش از اسلام سحرخوانی برای پادشاهان بوده است، پادشاهان دم سحر بیدار می‌شدند تا مناجات کنند، در واقع سحرخوانی و مناجات تنها مختص پادشاهان بوده است، اما با آمدن اسلام این آیین زیبا به میان مردم آمد و اینگونه بود که هنری خاص به هنری عام تبدیل شد.

وی افزود: مناجات، دعا خوانی و سحر خوانی از مهم‌ترین بخش‌های موسیقی ماه مبارک رمضان محسوب می‌شوند.

سکوت سحرخوانان در عصر ارتباطات

حال که وسایل ارتباطی رشد چشمگیری یافته است دیگر کمتر صدای سحرخوانان در گوشه گوشه استان به گوش می‌رسد، آیینی که امروزه رو به فراموشی است.

جوانان امروزی شاید تنها اسمی از سحرخوانی را شنیده اند و یا در فضا‌های مجازی متنی درباره آن خوانده اند، اما پدران و مادران ما خوب به یاد دارند صدای طبل، شیپور و آواز خوش سحرخوانان را که با صدای آن‌ها از خواب بیدار می‌شدند و به ماه صیام قدم می‌گذاشتند.

دکتر بیانلو جامعه شناس و مدرس دانشگاه در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان ،گفت: تمام آداب و رسوم دینی، ملی، مذهبی از بعد جامعه شناسی دارای کارکرد هستند که با اهداف مشخصی و هدفمند اجرا می‌شوند.

وی افزود: تمامی آداب و رسومی که اجرا می‌شود برای گروه‌های اجتماعی مفید هستند، اما سوال اینجاست که این آیین‌ها در جامعه چقدر متناسب با تغییرات زمانی (تاریخی)، اجتماعی و فرهنگی اجرا می‌شود.

جامعه شناس و مدرس دانشگاه انسجام بین خانواده‌ها، اتحاد، هماهنگی بین اهالی را از جمله اهداف آیین سحرخوانی اعلام کرد.

بیانلو ادامه داد: در صورتی که آداب و رسوم‌های رایج خود را با شرایط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تاریخی وفق ندهند به مرور زمان کارکرد خود را از دست می‌دهد و به فراموشی سپرده می‌شوند.

این مساله تنها می‌تواند ناشی از بی‌توجهی در معرفی و حفظ این آداب و رسوم باشد چرا که با وجود این اشتیاق، دلیلی برای مهجور ماندن این نماد‌های فرهنگی و مذهبی وجود ندارد.

جامعه شناس و مدرس دانشگاه در جواب این سوال که چه باید کرد تا این سنت نیکو به ورطه فراموشی سپرده نشود گفت: اگر چه امروز مردم با انواع ابزارها، نیازی به بیدار شدن با آهنگ دلنشین و اجرای زنده سحرخوان ندارند و این نوا در پشت دیوار‌های بلند برج‌ها و آپارتمان‌ها گم شده است، اما هنوز هم می‌توان نوای خوش سحر خوانان را در روستا‌ها شنید که روزه داران را به ضیافت الهی فرا می‌خوانند.

بیانلو افزود: اگر آگاه سازی و آموزش گروه‌ها اجتماعی در راستای اجرای آداب سحرخوانی و همچنین بر اساس اهداف تعین شده صورت بگیرد می‌تواند برای رونق دوباره این آیین گامی موثر باشد.

وی خاطر نشان کرد: با اطلاع رسانی به مردم می‌توان سنت زیبای سحر خوانی که از روی عادت انجام می‌شود خارج کرده و به صورت کاملا هدفمند انجام داد.

به گفته بیانلو برای ماندگاری و تداوم کارکرد سحرخوانی باید از ظرفیت فضا‌های آموزشی و رسانه‌ها استفاده کرد.

به امید آنکه توفیق درک بیشتر ماه صیام را داشته باشیم و این سنت‌ها بار دیگر احیا شود.

انتهای پیام /ک
گزارش از کبری اسلامی