به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک  گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، روده بزرگ، بخشی از لوله گوارش است که اجزای مختلفی دارد و هر کدام از این اعضا کاربردها و عملکردهای متنوع و گوناگونی را در فهرست اعمال خود جای داده اند.

روده بزرگ

روده بزرگ، بخشی از لوله گوارش محسوب می شود که حدود ۱.۵ متر طول دارد و قطر آن بیشتر از روده کوچک است. از سکوم که به ایلئوم روده باریک متصل است، شروع شده و به مقعد ختم می‌گردد. وظیفه روده بزرگ، هدایت مواد هضم نشده به خارج از بدن است. روده بزرگ شامل کولون (Colon)، راست‌روده (Rectum) و مقعد است و طول آن به حدود یک متر می رسد.

این مطلب را از دست ندهید: ضرورت غربالگری سرطان روده بزرگ

آبی که برای هضم غذا‌ها مورد استفاده قرار گرفت بود در روده بزرگ باز جذب می‌شود و باعث می‌شود که مدفوع بدون آب و خشک ایجاد شود و شکل جامد به خود بگیرد. هنگامی که مدفوع به راست روده می‌رسد، بر اثر انقباضات واکنشی که در راست‌روده ایجاد می‌شود و ماهیچه‌های دریچه یا اسفنکتر مقعد را شل می‌نماید، احساس دفع مدفوع به شخص دست می‌دهد.

اسفنکتر‌های مقعد، ماهیچه‌های حلقوی شکلی است که کنترل باز شدن و بسته شدن مقعد را در اختیار دارند. معمولاً حدود یک تا سه روز طول می‌کشد که غذا از دهان تا مقعد برسد. بعضی از افراد روزی دو یا سه بار مدفوع می‌کنند، در حالیکه سایرین روزی یک بار و بعضی‌ها نیز هر دو یا سه روز یک بار مدفوع می‌کنند که تمام این موارد طبیعی هستند.

اجزای مختلف روده بزرگ و کار آن‌ها

روده بزرگ به طول ۱.۴ تا ۱.۸ متر، از انتهای روده باریک شروع شده و به مجرای مقعد ختم می‌شود. ابتدای روده بزرگ که در ارتباط با ایلئوم قرار دارد، سکوم یا روده کور نامیده می‌شود. قسمتی از روده بزرگ که بین سکوم و آنال کانال قرار دارد، کولون نامیده می‌شود که به سه قسمت کولون مساعد، کولون افقی و کولون نازل، تقسیم می‌گردد. کولون نازل در انتها به سیگموئید و رکتوم و نهایتا آنال کانال، ختم می‌شود.

معرفی اجزای روده بزرگ

سکوم و آپاندیس (Cecum and Appendix)

سکوم قسمت ابتدایی روده بزرگ است که زایده آپاندیس به قسمت بن بست آن متصل می‌شود. آپاندیس زایده انگشت مانندی است به طول ۱۰ - ۵ سانتیمتر و قطر متوسط ۰.۸ سانتیمتر که با افزایش سن، قطر آن کاهش می‌یابد. دیواره آپاندیس مرکب از ۴ لایه‌ای است که در سایر قسمت‌های لوله گوارش یافت می‌شود.

این مطلب را از دست ندهید: سونامی سرطان روده جوانان را در خود غرق کرد + جزئیات

مخاط آپاندیس شبیه روده بزرگ، فاقد پرز و چین و حاوی غدد لوله‌ای مستقیم است. اپیتلیوم پوشاننده آن شامل سلول‌های جذب کننده و جامی است. آستر و زیر مخاط حاوی تعداد زیادی عقده‌های لنفاوی است که با افزایش سن از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود. در افراد سالخورده با ناپدید شدن بافت لنفاوی در آپاندیس، مخاط و زیر مخاط فیبروزه می‌شوند.

طبقه عضلانی در آپاندیس شبیه روده کوچک، مرکب از عضلات حلقوی در داخل و عضلات طولی در خارج است که از خارج بوسیله بافت سروز پوشیده شده است. آپاندیس یک عضو لنفاوی است و مانند دیگر بافت‌های لنفاوی می‌تواند ملتهب شده و تولید آپاندیسیت کند.

کولون (Colon)

وظیفه اصلی کولون جذب آب و املاح است که در نتیجه آن مواد هضم نشده وارده از روده باریک به کولون، از حالت مایع به حالت جامد در آمده و مدفوع (feces) نامیده می‌شود. با توجه به عملکرد روده بزرگ که در اصل هدایت مواد هضم نشده به خارج از بدن است، روده بزرگ فاقد چین و پرز است.

کولون شامل قسمت‌های زیر است:

• کولون صعودی

این کولون دنباله روده کور است که در طرف راست شکم روی جدار خلفی آن تا زیر کبد بالا رفته و از آنجا با زاویه تقریبا قائمه به سمت چپ پیچ خورده، کولون عرضی را تشکیل می‌دهد.

• کولون عرضی

زیر معده قرار دارد و کاملا از پرده صفاق پوشیده شده و متحرک است و به واسطه بند مخصوص خود که دو قشر پرده صفاق باشد، به سطح خلفی شکم متصل می‌شود. علاوه بر این، این پرده، کولون عرضی را به انحنای بزرگ معده، مربوط می‌سازد.

• کولون نزولی

کولون عرضی در زیر طحال با یک زاویه حاد به سمت پایین آمده و کولون نزولی را تشکیل می‌دهد.

• کولون خاصره لگنی یا سیگموئید

دنباله کولون نزولی، کولون خاصره لگنی است که در حفره خاصره سمت چپ قرار دارد، سپس داخل لگن کوچک شده و به روده مستقیم، منتهی می‌شود. کولون خاصره لگنی از پرده صفاق کاملا پوشیده شده، دارای بند مخصوص و حرکات آزاد است. در این قسمت، روده کلفت‌تر می‌شود، زیرا مدفوع در آن جمع می‌شود تا موقع تخلیه فرا رسد.

این مطلب را از دست ندهید: سرطان روده بزرگ، قابل پیشگیری‌ترین سرطان‌

سلول‌های موجود در لایه مخاطی کولون موکوس ترشح می‌کنند تا با لغزنده ساختن سطح مخاط به دفع مواد هضم نشده کمک کنند.

روده مستقیم

روده مستقیم دنباله کولون خاصره لگنی و قسمت انتهایی روده کلفت است. طول آن ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر است. روده مستقیم که در حفره لگن قرار دارد، در مرد عقب مثانه و پروستات و در زن عقب رحم و مهبل بوده و فقط ثلث فوقانی آن از پرده صفاق پوشیده شده است.

پرده صفاق در مردان بین روده مستقیم و سطح فوقانی مثانه، بن بستی به نام بن بست دوگلاس ایجاد می‌کند. در زنان این بن بست بین روده مستقیم و رحم قرار دارد. بن بست دوگلاس، پایین‌ترین نقطه فضای درونی شکم است. روده مستقیم در گودی استخوان خاجی قرار دارد و لذا قدری به عقب خمیده است.

مجرای مقعدی (Anal Canal)

قسمت تحتانی روده مستقیم به مجرای مقعدی ختم می‌شود. این مجرا لوله‌ای به طول ۳ سانتیمتر است که تنگ و باریک است. عضله تنگ کننده مقعد، سوراخ مقعد را می‌بندد. زیر مخاط مجرای مقعدی سیاهرگ‌های بسیاری وجود دارد و فراخ نشدن این سیاهرگ‌ها موجب پیدایش بیماری بواسیر می‌شود.

عروق خونی

رگ‌های خونی تغذیه کننده روده با عبور از طبقه عضلانی به زیر مخاط رسیده و شبکه عروق بزرگی را بوجود می‌آورند که انشعابات آن به آستر محور پرز‌های در روده باریک، نفوذ می‌کند. شریانچه‌های انتهایی، پس از تشکیل شبکه مویرگی در درون پرز‌ها به وریدچه‌ها، منتهی می‌شوند که وریدچه‌ها نیز به ورید زیر مخاطی و آن‌ها نیز پس از ترک روده به ورید جمع آوری کننده مزانتری تخلیه می‌گردند.

این ورید‌ها نیز بهم پیوسته، ورید باب را بوجود می‌آورند که مواد جذب شده را به کبد می‌رساند. چون همه مواد جذب شده از روده (غیر از چربیها) به کبد منتقل می‌شوند، دارو‌هایی که در کبد متابولیزه می‌شوند، نباید به طریق خوراکی مصرف شوند.

عروق لنفی روده

عروق لنفی به صورت بن بست از راس پرز‌ها شروع و مجرای شیری نامیده می‌شوند. این رگ‌ها شبکه مخاطی را تشکیل داده و سپس به لنفاتیک‌های زیر مخاط می‌ریزند. رگ‌های لنفی زیر مخاطی، پس از عبور از عقده‌های لنفی مسیر، توسط مجرای توراسیک به سیستم وریدی تخلیه می‌شوند؛ بنابراین مواد حمل شده از طریق رگ‌های لنفی وارد کبد نمی‌شوند.

اعصاب

عصب گیری لوله گوارش توسط سیستم عصبی اتونوم انجام می‌گیرد که خود به دو قسمت داخلی (Intrinsic) و خارجی (extrinsic) تقسیم می‌گردد. قسمت داخلی که به سیستم عصبی روده‌ای نیز موسوم است، مرکب از نورون‌های حسی، نورون‌های رابط و نورون‌های حرکتی است که بدون ارتباط با سیستم عصبی مرکزی و بطور رفلکس، عمل می‌کند.

این مطلب را از دست ندهید: چگونه از ابتلا به سرطان روده بزرگ جلوگیری کنیم؟

بدین ترتیب که تحریکات ناشی از ترکیب مواد غذایی (تحریکات شیمیایی) یا اتساع روده در اثر تجمع مواد (اتساع مکانیکی) به شبکه‌های مایسنر، منتقل شده و نورون‌های حرکتی آن‌ها، سبب ترشح سلول‌های اپیتلیال، انقباض عضلات و تحریک حرکات روده می‌شوند.

سیستم عصبی روده‌ای از طریق کنترل حرکات پریستالتیک، جابجایی مواد غذایی و تخلیه روده‌ها را امکان پذیر می‌سازد. بطوری که اختلال در عملکرد این سیستم، تخلیه روده‌ها را مشکل می‌سازد و نمونه آن بیماری هیرشسپرونگ است. در این بیماری قسمتی از روده‌ها (معمولا روده بزرگ) فاقد سیستم عصبی داخلی است و در نتیجه به علت عدم اتساع قسمت مبتلا، دفع مواد هضم نشده، امکان پذیر نیست.

بخش خارجی اعصاب روده‌ای، شامل اعصاب آدرنرژیک سمپاتیک و اعصاب کولینرژیک پاراسمپاتیک است که اولی مهار کننده و دومی محرک عضلات صاف جداره لوله گوارش است. سیستم عصبی خارجی در ارتباط با سیستم عصبی داخلی روده است، بطوری که استرس‌های شدید می‌توانند از طریق تحریک حرکات روده باعث پیدایش اسهال روانی گردند.

با وجود این، قطع سیستم عصبی خارجی، اختلالی در عملکرد روده و حرکات پریستالتیک آن ایجاد نمی‌کند.

انتهای پیام/