پروژه عظیم یک کمربند یک راه فرصتی تاریخی برای تعیق روابط دوستانه ایران و چین به شمار می رود.

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، روابط دوستانه ایران و چین به دوران جاده ابریشم قدیم برمی گردد که در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی روابط عمیقی با یکدیگر داشتند. در سال ۲۰۱۳، شی جینگ پینگ، رئیس جمهور چین، روح جدیدی به جاده ابریشم قدیم دمید و طرح «یک کمربند، یک جاده» خود را مطرح کرد که هدف از آن گسترش روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بود. به نظر می‌رسد تاریخ دوباره تکرار شده است و فرصت مناسبی برای ایران و چین فراهم آمده تا روابط خود را هرچه بیشتر تعمیق و گسترش دهند.
طرح یک کمربند یک جاده چین، تنها به احیای جاده ابریشم قدیم اطلاق نمی‌گردد، بلکه بر یکپارچگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاکید دارد. این طرح استراتژی جهانی جدیدی محسوب می‌شود که می‌تواند به عنوان موتور جهانی شدن استفاده شود تا رونق و ارتباطات پیوسته جهانی را بهبود بخشد. ایران به عنوان یکی از کشور‌های عضو یک کمربند یک جاده چین،  به اهمیت این مساله واقف است و مشتاقانه حاضر به همکاری با چین در بسیاری از پروژه هاست. به عنوان مثال، ایران و چین در ساخت بسیاری از خطوط مترو تهران همکاری داشتند. همچنین آن‌ها در صدد هستند تا با مشارکت یکدیگر خط آهن سریع السیر تهران- اصفهان را که هم اکنون در دست احداث است تا راه اندازی کنند. علاوه براین دو کشور در بحث انرژی و به ویژه در میادین نفتی ایران همکاری نزدیکی دارند که می‌تواند به رشد اقتصادی دو کشور کمک شایانی کند.

انرژی نقطه اتصال چین و ایران
انرژی به عنوان یک متغییر ژئوپولتیک جایگاه ویژه‌ای در بازی‌های قدرتی نظام جهان باز کرده است و دسترسی به منابع انرژی برای تمامی سطوح سلسله مراتبی قدرت جهان، اهمیتی استراتژیک پیدا کرده است. از این رو، هر یک از بازیگران نظام جهانی به دنبال تعریفی قابل قبول از جایگاه امنیت انرژی خود در جهان می‌باشند در این میان ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی جهان و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان، از جایگاه مهمی در مباحث امنیتی انرژی جهانی برخوردار است.
ایران برای بهره جستن از این قابلیت انرژی خود نیازمند داشتن شرکای استراتژیک انرژی است و برای نیل به این هدف، کشور‌های آسیایی خصوصا کشور‌های چین و هند با بازار تقاضای رو به رو شد برای انرژی تا آینده‌ای قابل پیش بینی در کنار جایگاه تاثیر گذار این کشور‌ها در نظام جهانی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
در این میان نگاهی به سابقه حضور شرکت‌های چینی در ایران هم نشان می‌دهد شرکت‌های نفتی چین در همه سال‌های تحریم به جز مقطع کوتاهی به کارشان در ایران ادامه داده اند و همچنان به همین شکل عمل می‌کنند.
چین که بزرگترین مشتری نفتی ایران است، حدود ۶۵۰ هزار بشکه در روز نفت از ایران خریداری می‌کند که معادل ۷ درصد از مجموع واردات این کشور است. ارزش واردات چین از ایران با قیمت فعلی بازار، ۱۵ میلیارد دلار در سال است.

چین به هر صورت به بازار انرژی و نفت ایران نیاز دارد، در پی خروج توتال  از کنسرسیومی که برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی تشکیل شده بود، طبق قرارداد توسعه، شرکت ملی چین (CNPC) کار توسعه را به دست گرفت و مدارک فنی را تحویل گرفت و اگرچه کار شروع نشده، اما ظاهرا بررسی‌های اسناد بتدریج پایان یافته و یا به مراحل پایانی رسیده است.
اما آنچه هم اکنون اهمیت دارد استمرار حضور شرکت‌های ملی نفت چین در ایران است چندی قبل بود که مدیر پروژه شرکت ملی نفت چین سی‎ان‎پی‎سی در طرح توسعه آزادگان شمالی، به علاقه‎مندی این شرکت به تداوم همکاری با شرکت ملی نفت ایران اشاره کرد و گفت: آینده روشنی پیش روی همکاری‎های این شرکت با ایران وجود دارد.
شرکت‌های ملی نفت چین شامل سه شرکت سینوک، سی ان پی سی و سینوپک، از مزایایی برخوردارند که بسیاری از شرکت‌های نفتی بین المللی فاقد آن‌ها هستند هرچند اکثر کارشناسان بر این نکته اتفاق نظر دارند که چینی‌ها خیلی دیر وارد بازار جهانی انرژی شده اند، ولی در دو دهه اخیر، برای تامین امنیت انرژی خود، طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی را طراحی و اجرا نموده اند.  سیاست‌های کلان انرژی رهبران چین همچنان ادامه دارد و با وجود کاهش رشد اقتصادی و تقلیل نرخ رشد مصرف، سه شرکت ملی نفتی غول پیکر دولت چین از توسعه دامنه فعالیت هایشان دست برنداشته اند. چینی‌ها برای سیراب نمودن عطش خود در آمریکای شمالی و جنوبی تا استرالیا و آفریقا و آسیای مرکزی سرمایه گذاری نموده اند و دیپلماسی انرژی خود را در روسیه، میانمار، ایران و سودان به کار گرفته اند.
در این میان تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران و ادامه جنگ لفظی میان دو کشور، چین نیز وارد معرکه شده است.

اندری یو، مدیر دفتر بین‌المللی فدراسیون صنعت نفت و مواد شیمیایی چین اظهار کرد: شرکت‌های چینی در هر شرایطی به نفت ایران نیاز دارند و به خرید آن ادامه می‌دهند. چین به تحریم‌های آمریکا علیه ایران توجهی نخواهد کرد. این یک روال عادی میان ایران و چین است و ارتباطی به آمریکا ندارد. نفت، گاز و تجارت نباید دیگر تحت تاثیر آمریکا قرار گیرد.

این مقام چینی در ادامه اظهاراتش افزود: ایران در دهه‌های گذشته با وجود تحریم‌ها توانسته است پیشرفت کند. ایران و چین می‌توانند روابط نزدیک‌تری داشته باشند. هر آنچه که آمریکا انجام دهد نمی‌تواند مانع همکاری میان ایران و چین شود.

اظهارات این مقام چینی در حالی مطرح شد که به تازگی دولت امریکا اعلام کرده معافیت تحریمی علیه ایران را تمدید نمی‌کند و به دنبال آن است که تولید نفت ایران را به صفر برساند و در این راه بر روی کمک عربستان و امارات برای تنظیم بازار حساب باز کرده است.
وزارت خارجه چین نیز در واکنش به تهدید رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرد روابط تجاری و انرژی چین با ایران به منافع هیچ کشور دیگری لطمه نمی‌زند. پیش‌تر بلومبرگ به نقل از دو منبع آگاه از مذاکرات میان واشنگتن و پکن گزارش داده بود آمریکا موفق نشد چین را برای قطع واردات نفت ایران متقاعد کند.

از زمانی که ترامپ قدرت را بدست گرفت، واشنگتن و ریاض روابط نزدیک‌تری نسبت به دوران ریاست جمهوری باراک اوباما پیدا کرده‌اند و عربستان سعودی اعلام کرده است به منظور کنترل رشد قیمت‌های نفت و پر کردن جای نفت ایران در جهان، با خواسته آمریکا برای افزایش تولید نفت موافقت خواهد کرد.
پتنگ سن سفیر چین درتهران با اشاره به لغو معافیت‌ها توسط امریکا گفت: همانطور که سخنگو وزارت امور خارجه چین اعلام کرد مواضع ما در برابر برداشتن معافیت ها‌ی تحریمی آمریکا علیه ایران مشخص است،همچنین روابط دو جانبه شفاف است.
وی افزود: ما تمام تلاشمان را به کار می‌بندیم که بازار انرژی دنیا را با همکاری‌های بین المللی و داخلی در برابر هر گونه تحریم یکجانبه ایمن سازیم.
در این میان چین همچنان  ایران را شریک بزرگ اقتصادی خود می‌داد و صراحتا اعلام کرده نمی‌گذارد تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه کشورمان به همکاری دو جانبه ایران – چین لطمه‌ای وارد کند، در شرایطی که چینی به غیر از سرمایه گذاری در بخش نفتی ایران هماکنون به دنبال احداث جاده‌ای مهم هستند که راه تبادلات این کشور را به سراسر جهان اسانتر می‌سازد ودر کنار ان مزایای زیادی را هم برای چین و هم برای ۶۵ کشوری که در این پروژه سهیم هستند به ارمغان می‌اورد.

برای درک جامع از طرح یک کمربند یک جاده چین، بایستی نگاهی به چالش‌ها و فرصت‌های این طرح از دیدگاه ایران بیاندازیم.

یک جاده یک کمربند میراث مشترک ایران و چین
چین نامش را بزرگترین پروژه قرن گذاشته، بدین شکل که چینی‌ها می‌خواهند مسیر‌های تاریخی تجارت جاده ابریشم را نوسازی کنند همچنین می‌خواهد بیش از پیش با جهان بدون تعرفه تجارت کنند.
در این میان رئیس جمهوری چین همه کشور‌های دنیا را فراخواند تا به یک پروژه عظیم تجاری ملحق شوند. پروژه‌ای که چین با خرج کردن صد‌ها میلیارد دلار قصد دارد از طریق آن تجارت آزاد با جهان را توسعه دهد.
شی جینگ پینگ رئیس جمهور چین در این باره گفت: ما می‌خواهیم همکاری خود را بیشتر کنیم، برای ارتباط دادن زیر ساخت‌ها باید خطوط آهن و جاده و بندر بسازیم، خط لوله‌های نفت و گاز را تقویت کنیم باید برق رسانی کنیم و شبکه‌های ارتباطی ایجاد کنیم برای رونق دادن به اقتصاد‌های خود باید دالان‌های اقتصادی بین مناطق آزاد تجاری ایجاد کنیم تا سرمایه گذاری‌ها بیشتر شود مناطق صنعتی گسترش یابد و شغل ایجاد شود.
زیر ساخت لازم برای این طرح شامل هزاران کیلومتر جاده و خطوط مواصلاتی، بندر و اسکله و خط لوله از چین به سایرنقاط دنیاست، پروژه جاده و کمربند شامل ۶۵ کشور دنیااست که ۶۰% جمعیت کل جهان و مناطقی که یک سوم تولید ناخالص جهان را تشکیل می‌دهند در اختیار دارد، همچنین مناطقی در داخل چین که به علت دور افتادگی و توسعه نیافتگی هنوز با کاروان جهانی سازی همراه نشده اند شامل این پروژه می‌شود.

علاوه بر این طرح یک کمربند یک جاده می‌تواند به عنوان میراث مشترک دو کشورایران و چین محسوب شود که می‌تواند درصدد افزایش رونق، امنیت و ثبات منطقه‌ای باشد. باتوجه به شرایط اقتصادی موجود، هم ایران و هم چین می‌توانند با بسط دادن پروژه‌های این طرح، امنیت و تقاضای انرژی را که مساله‌ای حساس برای دو کشور است را پوشش دهند. منابع نفتی و معدنی غنی ایران فرصت‌های بی شماری را برای چین فراهم می‌کند. در عین حال، مشارکت ایران در طرح یک کمربند یک جاده می‌تواند ایران را به بازار‌های جهانی متصل کند.
ایران ضامن امنیت در کشور‌های منطقه
یکی از مشکلات اساسی برای چین در اجرای طرح یک کمربند یک جاده در خاورمیانه، حفظ ثبات در منطقه و اعتمادسازی در بین کشور‌های منطقه است. ایران به عنوان یکی از کشور‌های مهم در خاورمیانه، به دلیل روابط عمیق و دوستانه‌ای که با کشور‌هایی همچون عراق، سوریه، یمن و افغانستان دارد می‌تواند نقشی کلیدی در برقرای ثبات ایفا کند.
علاوه براین، ایران نقش مهمی در مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر در منطقه ایفا می‌کند، بنابراین چین می‌تواند با همکاری ایران ثبات را نه تنها در کل منطقه بلکه در کشور‌های مذکور اعمال کند که متعاقبا موجب تضمین اجرای پروژه‌های یک کمربند یک جاده چین می‌شود.
سفیر چین درایران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در این باره نیز گفت: جاده ابریشم و این پروژه اهمیت تاریخی برای ایران دارد وچین از ۲۰۰۰ سال پیش از جاده ابریشم که ایران در مسیرش بوده استفاده فراونی کردهاست و امرو قصد ما این است با ابتکاراتی که در پیش گرفته این به بازسازی این جاده بپردازیم و امیدواریم با همکاری موثر ایران برای رفاه و اسایش کشور‌های حاشیه این جاده تلاش کنیم.

با این تفاسیر در مجموع باید گفت که ایران و چین روابط تاریخی خوبی با هم دارند و همواره در صحنه جهانی از هم حمایت کرده‌اند دولت ایران نگاه مثبتی به افزایش همکاری‌ها با چین دارد و پکن همواره یک شریک مطلوب و همگام تجاری برای ایران بوده است و نیاز متقابل دو طرف آن‌ها را به مکمل یکدیگر در عرصه بین المللی تبدیل کرده است.

گزارش از فاطمه آهی

انتهای پیام/