رئیس مرکز مطالعات فقهی تعلیم و تربیت با اشاره به اهمیت تعلیم و تربیت در دوره کودکی الزاماتی را برای تربیت کودکان در دوره پیش دبستان و ابتدایی یادآور شد.

به گزارش خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، بروز رفتارهای پرخطر همچون خشونت و کمین آسیب‌های اجتماعی در دوره کودکی و نوجوانی دردی مزمن است که در هر برهه‌ای از زمان به شکلی خاص نمودار می‌شود و پس از آن مسکنی برای این درد تجویز خواهد شد و مدارس متوسطه اول و دوم و مقاطع بالاتر تحصیلی کانون توجه قرار می‌گیرند تا این مسکن ها بر دردهای مزمن اثر کند.

به کرات اهمیت دوره کودکی که بخشی از آن هم در دوره پیش دبستانی و دبستان گذران می‌شود، در اظهارات اهالی تعلیم و تربیت مورد تاکید است اما در عمل اهمیت این دوره به خوبی تبیین نشده است و معمولا دوره کودکی بدون برنامه ریزی و نظم و ترتیبی خاص سپری می‌شود؛ هر چند آموزش و پرورش در قالب تئوری هایی که برخی از آنها به تدریج جامه عمل پوشیدند سعی در جبران این خلاها دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین محی الدین محمدیان رئیس مرکز مطالعات فقهی تعلیم و تربیت که مدت‌ها تجربه کار در حوزه تعلیم و تربیت  و برنامه ریزی در این حوزه را داشته است، در گفت‌وگو با خبرنگار  حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان،  به تبیین ضرورت تعلیم و تربیت در دوره کودکی و نقش آموزش و پرورش در این دوره پرداخته است.

قصه‌های شناسنامه‌دار سازنده شخصیت کودک است

باشگاه خبرنگاران جوان: بحران اخلاق و تربیت مناسب همواره مطرح است و علی رغم توجه به این موضوعات، بیش از توجه به دوره کودکی، دوره‌های نوجوانی و جوانی مرکز توجه قرار می‌گیرد، آیا چاره اندیشی در این دوره به بهبود اخلاق فرد کمک می‌کند؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: تأثیرپذیری کودک حساسیت بسیار بالایی دارد و این موضوع در کودکان بسیار پرفرجام است؛ تأثیر هر نوع اقدام تربیتی در کودکان تا پایان عمر ادامه پیدا می‌کند؛ ۷ سال زندگی کودکان برای تکوین شخصیت آنان اعم از رشد استعداد‌های منطقی و زبانی، تعادل عاطفی و توانایی برقرار‌ی روابط اجتماعی بسیار پر اهمیت و شاید قالب بر تمام ادوار عمر انسان باشد.

پرداختن به تعلیم و تربیت در کودکان بسیار مهم‌تر از این مراحل در دوره دبیرستان و دانشگاه است؛ در دوره کودکی و نوجوانی آینده هر فرد شکل می‌گیرد و در این مرحله اگر به رشد معنوی، علمی، فکری، کارایی و حتی قدرت جسمی برسند آینده موفق و درخشان هر فرد تضمین می‌شود.

در دوره دبستان باید روحیه اعتماد به نفس و هویت و خود باوری در کودکان شکل بگیرد و در دوره دبیرستان و دانشگاه خود فرد به تعالی و تکوین این فعالیت بپردازد.

باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به اهمیت دوره کودکی در شکل گیری شخصیت افراد، چه اقداماتی را برای جهت دهی صحیح به تربیت کودک موثر می‌دانید؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: در دوره کودکی و سن دبستان و پیش از آن برای نهادینه کردن حس دینی و باورد‌های ایمانی باید از کار‌های هنری اثرگذار مانند قصه‌گویی بهره گرفت؛ قصه گویی نیروی والایی است و قصه‌های خوب سازنده شخصیت کودک می‌شود البته قصه‌های با اصل و نصب و شناسنامه دار که هویت دینی و ملی و روحیات و خلقیات انسان را تعالی و ارتقا ببخشد.

قصه همان موضوعی است که پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها برای بچه‌ها می‌گفتند؛ دارای حکمت بودند و خصلت‌ها و رفتار‌های دوره‌های بزرگی ما در آن ریشه دارد.

شعر و سرود از روش‌های دیگر هنری برای تربیت کودکان است؛ حتی با این شعر و سرود تربیت سیاسی، اجتماعی و حماسی اتفاق می‌افتاد و هویت کودکان در لایه‌های مختلف تعالی می‌بخشد بسیاری از بزرگان و حکمای ایرانی و مسلمان  اندرز و تربیت و سیاست را در لابه‌لای همین سروده‌ها و اشعار بیان می‌کردند و دنیا را متأثر از خود ساخته بودند که نمونه‌های آن را در اشعار سعدی و نظامی می‌بینیم.

 مراقبت از موازین تربیت جنسی در بازی‌های کودکانه

باشگاه خبرنگاران جوان: بازی درمانی و نقش ویژه این فعالیت اخیرا بسیار مورد توجه است، اما چه الزامات و ضوابطی برای این فعالیت باید در نظر بگیریم تا اهداف در نظر گر فته برای آن محقق شود؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: توجه به آموزش و بازی یک رویکرد تربیتی و آموزشی مناسب است البته در نگاه صاحب نظران بازی انواع مختلفی دارد و بازی‌های فکری، ورزشی، آموزشی و هوشی، فردی و گروهی، چند نفره امکان پذیر است ولی آن چه که در بازی کودکان باید به آن توجه داشت مخاطره آمیز نبودن آن است که باعث روحیه دادن به کودک می‌شود.

چون بازی حس کنجکاوی را در کودکان تقویت می‌کند؛ والدین و بزرگتر‌ها باید به طور نامحسوس مراقب باشند که کودکان از سر کنجکاوی به وسایل خطرناک مانند وسایل برقی و حرارتی دست نزنند  یا در بازی‌هایی دیگر مراقبت از موازین تربیت جنسی انجام گیرد.

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا تمام انواع بازی ها و سرگرمی‌ها می‌توانند برای کودکان نتایج مثبت شخصیتی در پی داشته باشد؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: بازی در تربیت کودک و رشد و شکوفایی درونی آنان نقش بسزایی دارد البته بازی‌هایی که علاوه بر جنبه سرگرمی داشتن بتوانند به اجتماعی شدن و تخلیه هیجانات دوره کودکی و بروز خلاقیت در آنان کمک کند لذا در تربیت دینی منطق بازی برای کودکان قابل قبول است.

در برخی روایات داریم که پیامبر به بازی کودکان نگاه می‌کرد و بزرگتر‌ها را هم به بازی آن‌ها متوجه می‌کرد و گاهی در بازی آن‌ها شرکت می‌کرد بازی‌هایی مانند خاک بازی و گل بازی، دویدن، کشتی گرفتن و پریدن از بازی‌هایی است که در برخی متون به مقتضای روزگار به آن‌ها اشاره شده است.

پاسخگویی به نیاز‌های فردی در آموزش و پرورش مترقی

باشگاه خبرنگاران جوان: کودکان با ویژگی‌های فردی متفاوت در مدارس وجود دارد، آیا یک نسخه واحد بازی کردن برای همه دانش آموزان کفایت می‌کند؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: هر چند در برنامه ریزی‌های عمومی آموزش و پرورش به ویژگی‌های مشترک دانش‌آموزان توجه می‌شود مخصوصا در نظام‌های آموزشی یکپارچه این امر گسترده‌تر است، اما توجه به تفاوت‌های فردی در تربیت و حتی آموزش یک ضرورت است چرا که کودکان از لحاظ زمینه ارثی، هوش و استعداد و وضع خانوادگی با هم تفاوت دارند.

پاسخگویی به نیاز‌های نشأت گرفته از تفاوت‌های فردی از ویژگی‌های آموزش و پرورش مترقی به شمار می‌رود این معنا توجه ویژه به یک قشر خاص و فراموش کردن طبقه دیگر نیست.

عدالت آموزشی و تربیتی یک اصل است و عدالت یعنی دستیابی همه کودکان لازم التعلیم به آموزش و پرورش با کیفیت فارغ از جنسیت، طبقه اجتماعی، نژاد و رنگ و هر ممیزه دیگر.

کم توجهی به تعلیم و تربیت  دوره ابتدایی 

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا در آموزش و پرورش آن هم در دوره ابتدایی می‌توان امیدوار بود که با ایجاد فرصت بازی تربیت صحیح کودکان محقق شود؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: آموزش و پرورش ابتدایی را دریابید در آموزش و پرورش دوره ابتدایی نقش معلم و مربی از همه عوامل مؤثر و مداخله گر در تعلیم و تربیت مهم‌تر است.

معلم دوره ابتدایی باید به لحاظ فکری، اعتقادی، دانش، مهارت و صلاحیت‌های حرفه‌ای قابل قبول بر طیف عاطفی، اخلاقی و حس انسانی نمونه باشد.

برخی متون دینی در نظارت به کار معلم بیشتر از سایر معلمان تأکید شده است؛ در برخی از آموزه‌های فقهی و حقوقی تدوین و تربیت از سوی معلمانی که فاقد تجربه پدری، مادری  یا مجرد هستند منع شده است.

عطف توجه به معیشت معلمان و منزلت اجتماعی آنان در دوره ابتدایی برای تکریم جایگاه معلم و بزرگداشت آن در حضور دانش‌آموزان یا اولیای آن‌ها مورد تأکید صاحب نظران فقهی و دینی است.

باشگاه خبرنگاران جوان: جایگاه فعلی آموزش و پرورش  ابتدایی را در تحقق نیازهای شخصیتی کودک با توجه به امکانات موجود چطور ارزیابی می‌کنید؟

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان: تربیت معلم دوره ابتدایی بسیار حساس و با اهمیت است، اما متأسفانه نسبت به دوره ابتدایی و تعلیم و تربیت که این دوره و حتی فضا و تجهیزات آموزشی کم توجهی کرده‌ایم.

آموزش و پرورش دوره ابتدایی جزو ارکان و اساس تعلیم و تربیت است بنابراین باید خبره‌ها متولی این دوره باشند سپردن کار دوره ابتدایی به سرباز معلم و نیروی جوان حق‌التدریس که دوره‌های تربیتی و معلمی را به قدر کفایت ندیده و تجربه علمی در برخورد با کودکان را ندارد موجب آسیب و ناکارآمدی و حتی تخریب شخصیتی دانش‌آموزان می‌شود.

با توجه به این شرایط لازم است برای ارتقا و اعتلای دوره ابتدایی سرمایه‌گذاری جدی به لحاظ نیروی انسانی، تجهیزات و حتی منابع مالی ویژه برای طراحی برنامه‌های رنگین کمانی تخصیص پیدا کند.

انتهای پیام /