به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، تیلاپیا، نوعی آبزی به نسبت ارزان‌ و خوشمزه است. این ماهی دربین برخی از مردم طرفداران زیادی دارد؛ زیرا هم مقرون به‌صرفه است و هم طعم ماهی در آن چندان محسوس نیست. این آبزی از سال ٩۰ شمسی وارد آب‌های خوزستان شد . بیشترین مکانی که تیلاپیا زیست می‌کند تالاب شادگان است و از راه‌های مختلفی به آب‌های خوزستان وارد شده است. در حال حاضر رودخانه کارون و تالاب شادگان، هورالعظیم، رودخانه کرخه، اروند رود، بهمن شیر، دز و اکثر مناطق آبی خوزستان این ماهی یافت می‌شود. فقط در شمال شرق خوزستان وجود این ماهی گزارش نشده است که شامل رودخانه‌های مارون، جراحی و خیرآباد است.

در حال حاضر صیادان شادگان نیز از این رخداد گلایه مند هستند، زیرا گمان می‌کنند کم شدن ماهی‌های تالاب به دلیل حضور ماهی تیلاپیا است. پروژه‌ای یک ساله در محل آبزی پروری در حال اجرا است که قصد دارد اثرات این ماهی در منابع آبی خوزستان را بررسی کند. اکنون چند ماهی است که این پروژه آغاز شده و تا سال آینده نیز ادامه دارد و با عناوین مختلفی در تالاب شادگان، کارون، هورالعظیم و سد گتوند اطلاعاتی را از این آب‌ها جمع آوری و پایش می کنند تا اثرات آن را بر منابع آبی ارزیابی کنند.

بر اساس برخی از گزارش ها، در مجتمع‌های پرورش ماهی مانند ماهی‌های گرمابی نیز حضور تیلاپیا تایید شده است؛ که در حوضچه‌ها وجود دارد و بر روی تولید کارخانه نیز تاثیر گذاشته است. ابتدای این پروژه جمع آوری اطلاعات برای صیادان است که احتمالا تا سال آینده گزارش جامعی تدوین و راهکار جلوگیری از ازدیاد این ماهی پیدا می شود تا ضرری به ماهی‌های ارزشمند و بومی خوزستان مانند ینی، شیربت و گپان نرسد.

صیادان تالاب شادگان می‌گویند مقدار صید این ماهیان بومی کم شده است. البته تنها دلیل کم شدن ماهی های بومی خوزستان، حضور ماهی تیلاپیا نیست. امکان دارد عوامل دیگری  مانند سموم کارخانه‌های اطراف تالاب شادگان نیز در این زمینه موثر باشند.

نبی اله خون میرزایی، رئیس کل شیلات استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، با بیان اینکه تولید گونه‌های مختلف تیلاپیا بر اساس آمار‌های بین المللی بیش از ۶ ملیون تُن در سال است گفت: بیشتر از ٨۰ درصد این تولید در آسیا صورت می‌گیرد که حدود ۴۰ درصد آن در چین فراوری می‌گردد. تیلاپیا در یکصد و ۴۰ کشور دنیا پرورش می‌یابد.

وی افزود: به صورت کلی ماهی و سایر منابع دریایی در درجه اول برای تامین پروتئین مورد استفاده قرار می‌گیرد و چربی آن‌ها در درجه دوم اهمیت قرار دارد .

خون میرزایی  بیان داشت: وجود گونه‌های مشکوک از گونه نیل (نوعی ماهی تیلاپیا) در آب‌های این استان تشخیص داده شده، البته این گونه در حال بومی شدن و گیاهخواری است. دیدگاهی درباره اوروئوس (نوعی تیلاپیا) وجود دارد که همه چیز خوار است. هر چند گونه‌های خطرناک تری نیز در بین تیلاپیا‌ها وجود دارد.

رئیس کل شیلات استان خوزستان اظهار کرد: مطابق توافقی که بین سازمان شیلات ایران و سازمان حفاظت محیط زیست برای پرورش این ماهی صورت گرفته است در ۴ استان (قم-سمنان-خراسان جنوبی-یزد) پروانه پرورش صادر شده، زیرا با آب‌های آزاد ارتباط ندارند. اما چون این ماهی در خوزستان وجود دارد و کشور‌های همسایه ما نیز در حال پرورش آن هستند؛ مجوز پرورش می‌تواند در شرایط کنترل شده و به شکل تک گونه اعطا شود، یکی از مزایای تیلاپیا تطابق پذیر و تراکم پذیر بودنش است. این ماهی در مقابل کمبود اکسیژن و بالا بودن آمونیاک مقاوم است که برای استفاده در پساب‌ها و آب‌های شور و نامتعارف خوزستان قابل رشد و پرورش است. ضمن آنکه قیمت تمام شده آن نیز پایین و یک پروتئین ارزان قیمت محسوب می‌گردد که می‌تواند با تولید بالای خود پروتئین خوبی برای خانواده‌های کم در آمد باشد.

سیمین دهقان مدیسه، رئیس پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، با بیان اینکه شادگان و مناطق تالابی بهترین مکان برای رشد اینگونه ماهی است گفت: هر چند که ماهی مهاجم تیلاپیا بسیاری از مناطق آبی استان را در بر گرفته؛ ولی در رودخانه‌ها نسبت به تالاب‌ها بسیار کم‌تر حضور دارد و مناطق تالابی و منابع آبی با پوشش گیاهی را ترجیح می دهد. این آبزی در لیست یکصد گونه مهاجم IUCN , نیز درج شده است.

گونه مهاجم یعنی گونه‌ای که پیش از این حضوری در یک منبع آبی) مثلا تالاب شادگان) نداشته و بطریقی به آن منبع آبی وارد شده است. حضور تیلاپیا در ۵۶ کشور حهان گزارش شده که یا بومی آنجا است و یا از راه آب‌های آزاد به آن مناطق وارد شده است؛ که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیر یافت می‌شود و بومی آفریقا تا شمال سوریه و آسیای جنوب شرقی به حساب می‌آید. اما در برخی کشور‌ها با هدف آبزی پروری و تولید پروتئین معرفی شده و تولید بالایی نیز دارد. یا از طریق ارتباطات آبی و مرز‌های آبی مشترک ناخواسته از کشور‌های همسایه ورود کرده و یا در بعضی نقاط دنیا، به عمد و به منظور مبارزه بیولوژیک با پشه‌ها و حذف گیاهان معرفی شده است.

وی افزود: تغذیه جنس تیلاپیا عمدتا مواد گیاهی، ماکروفیت‌ها و فیتوپلانکتون‌ها و مواد آلی تجزیه شده بستر یا همان مواد دیتریت است. البته گونه اورئوس همه چیز خوار است و احتمال تغذیه از ذخایر جانوری منابع آبی، مثلا تخم و لارو ماهیان و موجودات بستر یا همان جانوران بنتیک را دارد.

دهقان مدیسه با اشاره به اینکه اولین باری که مهاجم به سرزمین ما آمد در شهریور سال ۱٣٩۰ بود اظهار کرد: بعد از آن در سال ۱٣٩۱ شمسی گزارش شد که مهاجم در تالاب شادگان و اروند کنار مشاهده شده است. این گونه مهاجم و فرصت طلب به احتمال زیاد از طریق آب‌های مشترک حوضه آبی ما و عراق ورود کرده باشد. گونه‌ای بسیار سازگار و مقاوم با شرایط کیفی آب و تغییرات شوری و دمایی است و حساسیت بیولوژیک همچون گونه‌های بومی آب‌های داخلی استان را ندارد.

رئیس پژوهشکده آبزی پروری جنوب بیان داشت: گونه‌ای که سازمان شیلات برای تولید در صنعت آبزی پروری معرفی کرده تیلاپیای نیل است که تولید بالایی در جهان دارد و شیلات با تمهیدات و رعایت کامل نکات زیست محیطی اقدام به این کار کرده و در ۴ استان که امکان ورود ماهی به منابع آب‌های طبیعی وجود ندارد مجوز پرورش را صادر کرده و برای تولید گونه تک جنس نر اقدام نموده است تا خطر رهاسازی و افزایش جمعیت آن در طبیعت را به حداقل برساند. ولی آنچه در آب‌های داخلی استان رو به وفور و گستردگی است تیلاپیای زیلی و اورئوس است که می بایست برای کنترل و حذف آن حتما برنامه ریزی دقیقی با همکاری مستقیم سازمان محیط زیست صورت پذیرد.

سامان سیاحی یکی از ماهیگیرهای تالاب شادگان که ۱۵ سال است به صید ماهی مشغول است در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، می گوید: اکنون شکار کم شده که احتمالا به دلیل تیلاپیا است و اگر تور را هم در هور رها کنیم از هر ۵ ماهی ۴تا تیلاپیا هست و تعداد بسیار کمی هم شانک سیاه، ضمن آنکه مردم از این ماهی استقبال نکرده و قیمت بسیار پایینی برای آن پرداخت می‌کنند، زیرا ماهی غریبه است و محلی‌ها خوششان نمی‌آید.

گزارش از ساسان ناصری زاده

انتهای پیام/