به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، با رسیدن خنکای پاییزی این ،گرمی اشک بر حسین ( ع ) است که نوازشگر گونه های ارادتمندان خاندان نبوت می شود و نفس ها با نوای «حسین، حسین» در سینه ها ولوله ای برپا می کند.
اصفهان از دیرباز از مهم ترین مرکز فرهنگ و تمدن اسلامی بوده و نمودهای خاصی از باورهای اصیل اسلامی در مراسم و آئین های آنها به چشم می خورد که یکی از این جلوه ها ، عزاداری حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) است.
منسجم ترین سوگواری‌های عمومی اصفهانی‌ها، مراسم ویژه ماه محرم و شهادت حضرت امام حسین (ع) است که از آداب خاص خود برخوردارند با شروع ماه مردم اصفهان شروع به سیاهپوش کردن تکایا و حسینیه ها می کنند . و اغلب چند شب قبل از محرم با برگزاری مراسمی به نام سیاهپوشی ، لباس های خود را در این مراسم به رنگ سیاه تغییر می دهند و این تیرگی را تا روز ده محرم یا حتی چهلم امام ، هم حفظ می کنند.
از شب اول محرم در سراسر استان اصفهان ، شاهد برگزاری جلسات روضه،قرائت زیارت عاشورا، نوحه خوانی و سینه زنی در مساجد، تکایا، امامزادها و منازل بسیاری از مردم هستیم. محرم ماه ترویج و نهادینه کردن فرهنگ حسینی در جامعه است و امروز با برگزاری مراسم تعزیه تا حدود زیادی می توانیم وقایع عاشورا و قیام امام حسین (ع) را برای همگان یاداوری و بازسازی کرد.
مراسم تعزیه خوانی و پرده خوانی در دهه اول محرم در بسیاری از مناطق استان به اجرا در می آید، که این مراسم در بعضی از شهرستان های استان به ثبت ملی رسیده است: مثل"خمینی شهر،نجف آباد و کاشان
قدمت برگزاری مراسم تعزیه در این شهرستان ها مربوط به چندقرن می رسد و این مراسم تعزیه به منظور حفظ فرهنگ عاشورا و جلوگیری از تحریف در این واقعه عظیم به ثبت در آثار ملی مذهبی کشور رسیده است.
خمینی شهر پرچم دار تعزیه خوانی در کشور
در شهرستان خمینی شهر به صورت سیار در طول دهه اول محرم ، محله به محله واقعه عاشورا را به سبک تعزیه بیان می کنند واین هنر دینی حدود صد سال قدمت دارد همین عامل باعث شد که در فهرست ثبت ملی قرار بگیرد.
در بیشتر شهرهای استان اصفهان، دسته های عزادارای از مجلسی به مجلسی دیگر و از منبری به منبر دیگر می روند . نحوه عزاداری این دسته ها به صورت سینه زنی، زنجیر زنی و یا به صورت سنگ زنی است.منظور از سنگ زنی به هم زدن دو تیکه چوب به هم و بعد به سینه است که صدای بسیار اندوهگین و محزونی ایجاد می کند . این نوع سوگواری در شهرضا هنوز رواج دارد.
در اصفهان هر محله دسته عزاداری مخصوص به خود را دارد که غالباً نام محله را روی دسته می گذارند . دسته های چهارسو، درب کوشک و طوقچی هر کدام نام محله های قدیمی و معروفی در اصفهان است. در شب های محرم دسته های عزاداری به محله های یکدیگر می روند و به طور مشترک با سینه زن های میهمان شان از محله دیگر، مراسم را با هم برپا می کننددرصبح تاسوعا خانه ای به نام زرگرباشی بانوان اصفهانی با هم جمع می شوند و نذور یک ساله ی خود را ادا می کنند.
با نگاهی به تاریخ عزاداری سنتی در کاشان و شهرهای همجوار آن ، همچون نطنز، آران و بیدگل و اردستان به برخی آیین های سنتی ازجمله نخل گردانی و حمل خیمه گاه حسینی و شهدای کربلا بر می خوریم که در زمان آل بویه مرسوم بوده و در زمان قاجار نیز با برپا کردن تکیه ها آیین های تعزیه رونق بیشتری گرفته است.
کاشان مهد نواهای ماندگار عاشورایی
ازجمله آیین های سنتی محرم در کاشان که به تناسب ایام این ماه حزن و اندوه درگذشته و حال برپامی شود، می توان به آیین چاووش خوانی یا چاووش عزا اشاره کرد.
دراین آیین که قبل از آمدن محرم برپامی شود ، فردی در جلوی کاروان در حالی که بیرقی در دست دارد، آمدن محرم را با ذکر اشعاری حزین به مردم خبر می دهد. نوع دیگر عزا در این شهرستان آیین ( سقا خوانی ) است که در آن ، بسیاری از ارادتمندان به امام حسین علیه السلام در حالی که با یک دست مشک آب و با دست دیگر کاسه ای در دست دارند به یاد تشنه لبان کربلا ، عزاداران را سیراب می کنند.
برخی از سقایان در گذشته اشعاری نیز در دستگاه ها و آوازهای دشتی و بیات و غیره می خواندند.
نظیر این گروه از جمله گروه ضیغم و نوش آباد هنوز در کاشان و نوش آباد آران و بیدگل فعالیت دارند و یکی از قدیمی ترین گروه های سنتی آیین های عزاداری این مناطق هستند.
آیین فرات خوانی که هنوز در کاشان و بویژه مناطق خشک کویری مرسوم است ، خواننده اشعاری را بر آب فرات اجرا می کند و افراد با او هم خوانی می کنند.
این آیین نوعی آیین سوگ و مویه است که بیشتر در آواز دشتی اجرا می شود.
پیش خوانی نیز یکی از آیین های مناطق روستاهای کوهستانی کاشان و برخی مناطق است که شکل خواندن آن شبیه سقاخوانی است ، ولی محتوای شعری آن تفاوت دارد.
روستاهای کوهستانی وش ، ابیانه و هنجن و تعداد دیگری از روستاهای کوهستانی کاشان و نطنز این نوع اشعار را می خوانند و برعکس در مناطق کویری بیشتر فرات خوانی رایج است.
زنگ حیدری، میراثی که دیگر نیست
آیین زنگ حیدری یکی از آیین های کهن منطقه است که نوعی آرایه ادبی به حساب می آید و بیشتر در گذشته در نوش آباد آران و بیدگل مرسوم بوده، ولی حدود نیم قرن است که دیگر اجرا نمی شود.
در این آیین زنگ کهنی را به پایه منبر مسجد می بسته اند و سقاخوان ها پای زنگ می نشستند و بیشتر نواهای این اشعار در ردیف های آوازهای ماهور، دشتی، ابوعطا، چهارگاه و شور بغداد اجرا می شود.
آیین سنگ زنی و یا سنج زنی در دیگر مناطق این دیار از جمله ابیانه نطنز نیز که به آن جاق جاقه زنی یا جقجقه زنی گفته می شود با شکلی متفاوت از سایر نقاط این منطقه اجرا می شود.
آیین وداع خوانی یکی از سوزناک ترین قسمت های یک تعزیه است که به صورت گروه خوانی در برخی نقاط کاشان و اطراف آن در عزاداری حسین علیه السلام و برادر بزرگوارش حضرت ابوالفضل علیه السلام اجرا می شود.
آیین بحر طویل خوانی نوعی از صنعت شهری است که به صورت عموم در محرم و به صورت خاص در تعزیه از سوی برخی گروه ها در این منطقه اجرا می شود.
آیین خیل عرب ، نمادی از حرکت طایفه بنی اسد است ، حرکتی که بعد از جنایت سپاهیان یزید بن معاویه و زمانی که سپاهیان دشمن از صحرای کربلا رفتند ، پیکرهای شهدا بر زمین مانده بود و کسی جرأت به خاک سپاری آنها را نداشت. زنان طایفه بنی اسد که در نزدیکی زمین کربلا زندگی می کردند با بیل ، چوب و هر وسیله دیگر به طرف دشت کربلا رفتند تا پیکرهای شهدا را به خاک سپارند.
این آیین به صورت نمادین در نوش آباد آران و بیدگل اجرا می شود و در آن گروهی عزادار در حالی که لباس سفید عربی بر تن دارند ، با ضربات ریتم دار نی های چوبی، اشعاری موزون می خوانند و با اجرای ریتم و آهنگ سوگ و مویه خود را در غم جانگداز شهادت امام حسین علیه السلام و اصحاب باوفایش به نمایش می گذارند.
در کاشان و برخی از شهرستان های همجوار آن از جمله زواره اردستان علاوه بر استفاده از علائم و ادوات عزاداری همچون نخل، علم و کتل هرساله کاروان های شترسوار از عزاداران سیاهپوش همراه با خیمه گاه حسینی به راه می افتند و در سوگ آن حضرت به عزاداری می پردازند.
آیت الله مظاهری رییس حوزه علمیه اصفهان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، در خصوص سیاهپوشی و مجالس عزای سید الشهدا( ع) می گوید :کلیه این موارد ، مصداق ضروری عزاداری است و از این جهت از افضل حیات و حتی واجب کفایی است و چنان که گفته شد ، شعار تشیع و رمز حیات و استمرار شیعه است. امام حسین( ع )موجی راکربلا ایجاد کردند و عیال امام حسین (ع) آن موج را سرتاسری کردند و تاکید برآن عزاداری برای بقای ان موج است ؛ بنا براین بقای تشیع ، عزاداری و نوحه سرایی و مداحی بهنرین چیزهاست.
وی ادامه داد : اگر در طول تاریخ این عزاداری ها نبود، الان تشیع هم نبود. علاوه براثر مهم احیای تشیع ، فواید دیگری نیز در روایات برای گریه و عزاداری بیان شده است از جمله : آمرزش گناهان ، ثواب فراون ، عاقبت بخیری ، استجابت دعا ، ایمنی از عذاب و سختی های قیامت.
همچنین آیت الله مظاهری در خصوص نحوی عزاداری این چنین گفت: باید عرفا مصداق عزاداری باشد و علاوه بر شرع پسند بودن ، عرف پسند هم باشد. لذا ست که می گوییم : عزاداری به شکل متعارف چنان که حضرت امام خمینی (ره) هم تاکید می فرمودند به همان شیوه سنتی بهتر است.
در همین راستا حجت الاسلام علی صغیرا کارشناس امور مذهبی گفت: حادثه کربلا باعظمت ترین حادثه تاریخ بود وموقعی رخ داد که دشمنان برنامه ریزی زیادی کرده بودند که اسلام رو نابود کنند ولی حادثه عاشورا و اخلاص امام ویارانش باعث شد مثل نور آفتاب که ظلمات شب را از بین می برد باعث شد حیله ها و دسیسه های دشمن نقش برآب کند.
ما در زیارت عاشورا مصیبت کربلا رو شکر می گوییم .این مصیت درست است خیلی بزرگ بود ولی به عنوان بزرگترین نعمت هم از آن یاد شد.
بعد عاشورا قیام های زیادی ادامه دهنده راه و نهضت امام حسین (ع) شد مثل مختار و تا همین اکنون هم ادامه داشته است.
حتی گاندی رهبر بزرگ هند هم وقتی از او در خصوص مبارزاتش سوال کردند گفت : از حادثه کربلا الگو گرفتم واز امام حسین یادگرفتم سختی بکشم ولی تن به ذلت ندهم.
اهل بیت همیشه توصیه به برگزاری مراسم داشتند وزمانی که خوب نگاه کنیم همه ی مسال دینی و مذهبی در این عزاداری ها به مردم انتقال داده می شد.
امام خمینی (ره) هم در جایی فرمود: اگرمحرم وصفرنبود اسلام هم نبود چون محرم ضامن بقای اسلام است.
شهیدان ما هم با الگوگرفتن از یاران امام حسین جان شیرین خود را فدای خاک خود کردند. مادران شهدا هم با الگو گرفتن از حضرت زینب (س) و... توانستند دربرابر مشکلات مقاومت کنند.
انتهای پیام/م
گزارش از فاطمه سادات هاشمی
