به گزارش حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان، قانون انتخابات افغانستان نیز مانند هر قانون دیگری در کشورها ، تابع قانون بالادستی خود یعنی قانون اساسی است و اصالت مفاد آن برگرفته از ماده 33 و بند نخست ماده 159 قانون اساسی افغانستان و متنی برای تنظیم امور انتخابات این کشور است.

قانون جدید انتخابات افغانستان که اکنون معیار عمل است در سال 1383 در 11 فصل شامل 62 ماده در مجلس نمایندگان تصویب و توسط رئیس جمهوری اجرائی شد.

مرور این سند قانونی را برای آن که بتوان از انجماد یک متن حقوقی نجات یافت و به سمت یک نگارش روان تر مطبوعاتی رسید در دو بخش کلی قوانین ناظر بر «انتخاب شدن» و «انتخاب کردن» دست بندی کرده ایم.

** انتخاب شدن برای نمایندگی در مجلس افغانستان 

در قانون کلی انتخابات افغانستان آمده است که هر فرد افغانستان با داشتن سن 18 سال کامل هنگام ثبت نام و تابعیت این کشور می تواند خود را نامزد انتخابات مجلس کند مشروط به این که او با حکم دادگاه حقوق سیاسی یا مدنیش به خاطر محکومیت لغو نشده باشد.

همچنین اعضای نیروهای مسلح نمی توانند در عین حال که در آن نیرو کار می کنند خود را برای مجلس نامزد کنند مگر آن که 75 روز قبل از ثبت نام از سمت قبلی خود استعفا داده باشند این شرط برای دولتمردان ، قضات، دادستان ها و کارمندان دولت نیز صادق است.

شخصی که استعفا می دهد و به عنوان نامزد در انتخابات شرکت می کند، 20 روز بعد از معلوم شدن شکستش در انتخابات می تواند به شغل قبلی خود باز گردد و این 20 روز نیز از مرخصی سالیانه وی کسر می شود.

اشخاصی که برای گرفتن کرسی مجلس نمایندگان خود را نامزد می کند علاوه بر شرایط که در قانون کلی انتخابات بیان شد باید حداقل مدرک کارشناسی را داشته باشند.

البته مجلس فعلی افغانستان تصویب کرده است که نمایندگان کنونی مدت دوره پنج ساله حضورشان در مجلس معادل مقطع کارشناسی منظور شود که این تعدیل در قانون با واکنش هایی مواجه شد و آن را باز کردن راه برای افرادی دانستند که در مجلس فعلی حضور دارند اما فاقد مدرک کافی هستند.

وظیفه مجلس نمایندگان افغانستان نیز بر اساس قانون اساسی این کشور مانند همه مجالس دنیا قانون گذاری و نظارت بر اعمال و اجرای آن از سوی دولت است که رای دادن به وزیران پیشنهادی دولت و رد وتایید صلاحیت آنها در همین راستا از سوی مجلس انجام می شود.

مشروح آن چه آمد در فصل ششم قانون انتخابات افغانستان که به انتخابات مجلس اختصاص یافته قابل مشاهده است و همچنین در فصل به شرایط و تکالیف انتخاب کنندگان هم پرداخته که در ادامه مرور شده است.

مجلس نمایندگان افغانستان دارای 249 کرسی است که برای هر ولایت به تناسب جمعیت آن تقسیم شده است؛ هر چند حداقل دو کرسی برای یک ولایت قطعی است و روش تقسیم آن این گونه است که کل جمعیت بر 249 کرسی تقسیم می شود تا سهم هر ولایت مشخص گردد.

اگر در نتیجه این محاسبه تنها یک نماینده به ولایتی کم جمعیت برسد، باز در نهایت برای آن ولایت دو کرسی اختصاص داده می شود.

حوزه انتخابیه نامزدها در مجلس نمایندگان افغانستان همه ولایت است یعنی کل ولایت یک حوزه انتخابیه در نظر گرفته می شود.

در قانون انتخابات مجلس افغانستان آمده است که نامزدان نمی تواند به اعمال خلاف موازین اساسی اسلام داشته باشند یا با اعمال زور، تهدید برای تبلیغ متوسل شوند.

تحریک حساسیت ها و تعصبات قومی، زبانی و مذهبی در انتخابات را قانون گذار ممنوع دانسته و آن را به علت ایجاد خطر واقعی برای حقوق و آزادی های فردی یا اخلال نظم وامنیت همگانی غیر مجاز خوانده است.

هر نامزد مجلس مکلف است هنگام ثبت نام حداقل یک هزار کارت رای دهی شهروندان را همراه با امضا یا اثر انگشت آنها به متصدیان ثبت نام ارایه کند و مبلغ 30 هزار افغانی معادل تقریبی 420 دالر بابت ضمانت به کمیسیون مستقل انتخابات تحویل دهد و در صورتی که شخص نتواند دو درصد آراء حوزه انتخابیه خود را کسب کند این وجه به حساب دولت واریز می شود.

احزاب سیاسی نیز برای گرفتن کرسی های مجلس می توانند نامزد های خود را در هر ولایت معرفی کنند و این افراد تا آخرین مهلت ثبت نام قابل تغییر هستند.

هرگاه نامزدی که بیشترین را دارد نتواند به هر دلیل صندلی خود را اشغال کند یا از آن دوره مجلس کناره گیری کند ، آن کرسی به نامزد بعد از او که نزدیک ترین رای را به منتخب نخست داشته چه مرد یا زن اختصاص می یابد که به این ترتیب چیزی بنام انتخابات میان دوره ای نیز برگزار نمی شود.

براساس قانون انتخابات افغانستان برای زن ها در موضوع اختصاص کرسی مجلس نمایندگان ؛ یک تبعیض مثبت در نظر گرفته اند و در ولایتی که تنها 2 کرسی دارد یک کرسی به زنان اختصاص داده می شود و یک کرسی نیز به شخصی که بیشترین رای را داشته باشد که به این ترتیب یک زن از آن ولایت با هر میزان رای وارد مجلس خواهد شد.

**انتخاب کنندگان در افغانستان 

طبق قانون انتخابات ، هر فرد در افغانستان با داشتن 18 سال سن می تواند در انتخابات شرکت کند و به نامزده مورد نظر خود رای دهد البته باید قبل از این تصمیم خود را در فرآیند ثبت نام رای دهندگان که مشخص می کند فرد در کدام حوزه انتخابیه رای خواهد داد به کمیسیون مستقل انتخابات اعلام کرده باشد.

ثبت نام رای دهندگان برای انتخابات پیش روی افغانستان از 25 حمل/ فروردین ماه امسال شروع شده است و تا 25 جوزا/ خرداد ماه ادامه خواهد یافت.

البته ساختار پارلمانی افغانستان دو لایه است و در بالا دست مجلس نمایندگان، مجلس سنا قرار دارد و بر اساس قانون جزء دیگر مجلس است.

تعداد اعضای مجلس سنا با توجه به 34 ولایت افغانستان 102 تن است که از سه مسیر تکمیل می شوند یک سوم آنها توسط شوراهای ولایتی، یک سوم دیگر توسط شوراهای ولسوالی ها انتخاب می شوند و یک سوم آخر نیز توسط رئیس جمهوری منصوب می شوند.

هر عضو شورای ولایتی برای مدت 4 سال در مجلس سنا معرفی می شود و معرفی شدگان شوراهای ولسوالی برای 3 سال و افراد معرفی شده از سوی رئیس جمهوری برای 5 سال در مجلس سنا می مانند.

قاعده کرسی اختصاصی برای زنان در مجلس سنا هم که عمری 5 ساله دارد وجود دارد و 27 درصد کرسی ها به زنان اختصاص داده شده است و براساس قانون انتخابات، کمیسیون انتخابات برای انتخاب حداقل نمایندگان زن نظر به جمعیت ولایت ها برای زنان صندلی منظور می کند.

همچنین در مجلس که یک سوم اعضایش را رئیس جمهوری معرفی می کند ، باید بر اساس قانون 50 درصد معرفی شدگان رئیس جمهوری را زنان تشکیل دهند که حدود 23 کرسی است.

در مجلس افغانستان همیشه 10 کرسی برای عشایر در نظر گرفته می شود و آنها در بین خود این افرد را انتخاب می کنند و 10 نماینده را به مجلس می فرستند که برخی از کارشناسان مسائل حقوقی و قانون افغانستان آن را خلاف قانون اساسی می دانند و استدلال کرده اند که در قانون اساسی کرسی اختصاصی به برای عشایر وجود ندارد و آنها نیز باید در زیر مجموعه جمعیت کشور تعریف شوند.

انتخابات مجلس نمایندگان و شوراهای ولسوالی های افغانستان بعد از سه سال تعویق قرار است میزان/ مهر ماه امسال برگزاری شود؛ هر چند ناامنی های جاری در سطح این کشور دور نمای آن را تیره کرده است.

زیرا از یک سو تعدادی از مراکز ثبت نام رای دهندگان هنوز بعد از گذشت 40 روز به خاطر ناامنی باز نشده اند و از سوی دیگر برخی مراکز مورد حمله قرار گرفته و شماری از مجریان ثبت نام نیز توسط تروریست ها ربوده یا تیرباران شده اند.

به نوشته ایرنا، همچنین میزان ثبت نام رای دهندگان از حد نصاب لازم پایین تر است، هر چند در هفته جاری روندی صعودی یافته اما در آخرین اعلام کمیسیون انتخابات افغانستان تعداد ثبت نام شدگان به سه میلیون نفر رسید، در حالی که واجدین شرایط رای دادن در این دوره حدود 13 میلیون نفر برآورد شده است.

انتهای پیام/