به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، نامش را که می شنوی ، ناخوداگاه تصویری از نقش ونگار در آیینه ذهنت نقش می بنند و دل وجان در آبی فیروزه ای گنبدها و اصالت کوچه بازارهای قدیمی گم می شود.

اصفهان شهری که نیمی از جهان را به نام خود کرده است و مورخین آن را سحرآمیز و افسانه ای خوانده اند. هریک از آثار تاریخی وباستانی، برگی از تاریخ را به تصویر می کشد و شهر را چون موزه ای ساخته که نشان از نبوغ هنری ، اصالت و اقتدار مردم این دیار دارد.

با خود فکر می کنم که در عصر پیشرفت علم وتکنولوژی، چقدر در صیانت واحیای اصالت تاریخی وهنرهای ناب پیشینیان موفق بوده ایم.آیا هنوز رنگ هنر،معماری و سنت زیبای گدشته در کوچه و بازار شهر جاریست یا برای دیدن و حس کردن آن باید دست به دامان عمارت ها وآثار تاریخی شد.

در میان کارو فعالیت های خسته کننده و تکراری ، امروز مجالی یافتم برای فراغت وگشت وگذاری در کوچه و بازار! فرصتی خیال انگیز برای پیوند با زیبایی های خفته در عمارت های تاریخی وبازارهای سرپوشیده ای که نور همانند آبشاری شفاف از حفره های آرمیده در دالان های خوش نقش آن سرازیر می شود و چشمان هر بیننده ای را به تقابل خیره کننده نور و ظلمت میهمان می کند.

از خانه خارج می شوم وقدم زنان از کوچه پس کوچه ها عبور کنم، تا اینجا که خبری از حال و هوای اعجاب انگیز تاریخ وهنر نیست، تنها آپارتمان های چند طبقه خود نمایی می کنند که در زرق و برق های مدرن از یکدیگر سبقت گرفته اند، به ندرت خانه های قدیمی را می توان یافت که در میان هجوم برج های بلند، خمیده اند و دیگر جانی برایشان باقی نمانده!

انگار همه دندان تیز کرده اند برای مرگ سالمندان این خانه های قدیمی که در چشم بر هم زدنی از تمام زیبایی ها وشکوه عمارت های خاطره انگیز وقدیمی، ویرانه ای بسازند وآن همه هنر را با خاک یکسان نمایند تا برجی علم کنند برای پر کردن جیب هایشان. برج هایی که آنقدر گران و مدرن هستند که خیلی هایشان سال هاست خاک می خورند وکسی توان خرید وحتی اجار کردنشان را ندارد.

می دانم که امروز ،عصر پیشرفت ومدرنیته و تکنولوژی است، عصر برجهای سر به فلک کشیده و پاساژهای مدرن! میدانم که دیگر خبری از خانه های باصفای قدیمی و باغچه و حوض و حیاط نیست، خانه هایی که درشان باز بود و میهمان هر لحظه بی خبرسر می رسید.

چه ایرادی دارد اگر معماری همین برج ها وپاساژها به سبک سنتی و با تکیه برهنراصیل ایرانی ساخته شود، به نوعی که گردشگران تنها با رفتن به آثار تاریخی متوجه شکوه وعظمت معماری شهر باستانی مانند اصفهان نشوند وبا گذر از هرکوچه وخیابان، روح هنر و اصالت را در پیکره شهر دریابند.

با خود می اندیشم ساختن چند رستوران سنتی و نقاشی های بته جقه بر دیواره پل ها وبزرگرا ها نمی تواند راه حل احیای معماری ناب گذشتگان باشد. روح هنر باید در همین کوچه پس کوچه ها جریان داشته باشد. بسیاری از دیوارهای کاهگلی وفرسوده قدیمی که نمای نامناسبی داردند را میتوان به جای تخریب، با هنری زیبا آراست، به راحتی می توان درها وپنجره ها را به سبک سنتی طراحی کرد و به قریحه خوش ذوق شهروندان هدیه داد.

در هجوم این تفکرات لحظه ای با خود می اندیشم که شهر من کجاست؟آیا این همان اصفهان خوش نقش و نگار من است که این همه از هویت خویش ومعماری ناب و اصیل فاصله گرفته! همان شهر باغ راه ها که ازکوچه هایش بوی طراوت وزندگی به مشام می رسید تصمیم گرفتم کمی در میان خیابان ها وکوچه های اطراف قدم بزنم تا شاید نشانی از تاریخ وفرهنگ وهنر شهر باستانی خود بیابم.

به راهم ادامه می دهم،از این کوچه به آن کوچه و افکار همانند سیلابی خروشان در ذهنم موج می زنند. سایه بلند ساختمان ها بر سرم افتاده ومعدود خانه های قدیمی هم آنقدر ظاهر مستهلکی دارند که نا خودآگاه چشم از آنها برمی گردانی!

ناگهان منظره ای به غایت زیبا مرا میخکوب می کند. گمان می کنم خواب می بینم، توقف می کنم و لحظاتی را خیره به صحنه روبه رو می ایستم، گویی تمام افکار همین چند لحظه پیش، در ثانیه ای از ذهنم رخت بسته اند واینک نور امید در روحم تراوش می کند، آرام جلومی روم، می خواهم از نزدیک زیبایی و وقار این شاهکار هنری را حس کنم.

مدت ها بود گذارم به این کوچه نیفتاده بود وحالا آن خانه قدیمی که گمان می کردم سرنوشتی همانند دیگر خانه های تاریخی پیدا می کند را می بینم که نونوار شده، اما نه به سبک زرق وبرق های امروزی، بلکه شکوه وجلوه ی هنری ناب را بر قامت خویش میهمان کرده ودیدگان را با اصالت خود شگفت زده ومبهوت می کند.

 احياي هنر «گره چينی آجری» در يكی از كوچه های قديمی اصفهان

حال وهوای یکی از کوچه های تاریخی اصفهان به نام "سرلت" که در ميدان امام حسين عليه السلام و در مجاورت ارگ عظيم جهان نما واقع شده این روزها زبانزد همه شهروندان است. حال وهوایی که حکایت از گذشته تاریخی اصفهان دارد و با استفاده از هنر آجر چینی، جلوه ای ماندگار بر دیوارهای کاهگلی اش نقش بسته است.

این ابتکار جالب در میدانی رخ داده که سال هاست درگیر ودار احداث مترو غرق شده وساخت برج عظیم جهان نما در آن ، میدان نقش جهان را تا آستانه حذف از فهرست میراث جهانی پیش برد و با اعتراض سازمان یونسکومواجه شد وهنوز با وجود حذف چند طبقه از آن هیچ همخوانی با بافت تاریخی و سنتی شهر اصفهان ندارد .

خلق این هنر با شکوه بر پیکره خانه ای کاهگلی به دستان پرتوان هنرمند اصفهانی به نام "سيد محمود كريمی" انجام شده، هنرمندی كه علاوه بر اجراي طرح نقاشی ديواری كوچه تاريخی سرلت، آثار شهری ممتاز ديگری را نيز در شهرهای اصفهان و تهران در پرونده كاری خود دارد.

برای آشنایی بیشتر با این هنر به سراغ این هنرمند خوش ذوق رفتم تا جزييات پروژه نقاشی ديواری محله سرلت را زبان خودش بشنوم.

اين هنرمند با بيان اينكه طراحی بافت آجری اين ديوارنگاره را با هدف احيای آجركاری نقش برجسته به انجام رسانده است، می گويد: ما در اين پروژه، در واقع گره چينی آجری دوران تيموری و ايلخانی در قرن هشتم و نهم هجری را احيا كرده ايم.

سید محمود كريمی ادامه می دهد: اين نقاشی ديواری در مساحت ۱۸۰ متر مربع با استفاده از رنگ اكريليك و تكنيك نقوش برجسته شمسه و نقوش طاق و چينه طراحی و اجرا شده و در طراحی بالای سردرها از طاق ضربی كه در معماری اصفهان جايگاه ويژه ای داشته، استفاده شده است.

وی با اشاره به اینکه اين طرح با استفاده از يك صد كيلوگرم رنگ، ظرف مدت ۱۰ روز به سرانجام رسيده است افزود: پيش از اين، هنرمندان ديگری نيز در نقاشي های روی ديوار از ايجاد بافت آجری استفاده كرده اند اما ويژگی خاص اين طرح، استفاده از هنر گره چينی آجری است كه اين كار را از ديگر آثار هنری، كاملا متمايز می كند.

نکته مهمی که این هنرمند به آن اشاره کرد این مسئله بود که اين محله جزء بافت های قديمی شهر اصفهان در خيابان طالقانی و در مركز شهر اصفهان است كه بافت قديمی آن، كاه گل بوده به همين دلیل در اجرای نقاشی ديواری، بافت جديد را با ديوار كاهگلی قديمی همنشين نموده و از باقی مانده ديوار كاهگلی به عنوان جزيی از طرح جديد استفاده كرديم تا طراحی جديد، طبق روال قديمی محله اجرا شود.

كريمي با بیان اینکه در وسط طرح طاق زيبايی را طراحی كرديم تا طرح را تكميل تر كند یادآورشد: نقوش برجسته و ظريف استفاده شده در پروژه، تماما كار دست است و در ايام تكميل پروژه، اكثر شهروندان از تماشای كار لذت برده و از اين ايده، استقبال نمودند واین امر نشان از مخاطب پذيری خوب ديوارنگاره كوچه سرلت دارد.

اصلاح نما و اجرای نقاشی ديواری كوچه سرلت، در ماه های گذشته از سوی سازمان زيباسازی شهر اصفهان به انجام رسيده است.

هنر گره چینی چیست؟

قطعات برش خورده چوب با اتصالی بر مبنای طرحهای اصیل هندسی ، هنری ناب را رقم می زنند به نام گره چینی!

نظمی که با هنر در آمیخته و چوب هاب برش خورده را بر اساس قواعد ریاضی وهندسی در کنار هم قرار می دهد و در ساخت درهای اماکن متبرکه، مقابر، منابر ، پنجره منازل و کاخ ها و نرده ها استفاده می شود.

برخی پژوهشگران احتمال داده اند استفاده از این هنر از دوران خلفای عباسی آغاز شده و در قرن ششم تا هشتم هجری قمری در مصر و سوریه متداول شده و از همان زمان به ایران رسیده است. براساس شواهد و آثار موجود، پیشینه هنر گره چینی در معماری ایران به دوره سلجوقی و صفوی باز می گردد و منشاء آن نیز شهر اصفهان بوده است.

نمونه‌های تاریخی هنر گره چینی

بهترین نمونه‌های گره‌ چینی در ایران را می‌توان در عمارت چهل‌ستون، هشت‌بهشت و خانه‌های تاریخی خانه اعلم، شیخ‌الاسلام، سوکیاس در اصفهان و تعدادی از خانه‌های تاریخی کاشان همچون خانه طباطبائی‌ها، خانه عباسیان، خانه بروجردی‌ها و تعدادی دیگر از این انواع خانه‌ها در یزد و شهر‌های قدیمی یافت. هنری که امروز به کار گرفتن آن در زیباسازی شهری می تواند نفشی ماندگار و اصیل را به چهره شهر ببخشد.

در پایان باید گفت که هرچند این روزها استفاده ازسبک و طرح معماری مدرن که وام گرفته از کشورهای بیگانه است در شهر و دیارمان بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد اما روح مردم هنوز تشنه سبک های سنتی و اصیل ایرانی است.

اگرمسئولان تلاش بیشتری برای ساخت وزیباسازی شهر بر مبنای طرح های سنتی و احیای هنرهای دستی داشته باشند ، جای جای شهر تاریخی اصفهان می تواند بازگوکننده هویت کهن وجلوه های شکوهمند هنری باشد که از دیرباز تا کنون همواره زبانزد مردم تمام دنیا بوده است.

گزارش از سولماز محمدی

انتهای پیام/س