به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، اسپینرها، اسباب‌بازی‌هایی دستی هستند که به عنوان تسکین‌دهنده استرس و پرت‌کننده حواس شناخته می‌شوند و در حال حاضر بسیار مشهور و جنجالی شده‌اند؛ به طوری که همراه داشتن آنها در کلاس‌های درس ممنوع شده است. جالب‌تر این‌که این وسیله بازی تنها برای بچه‌ها جذاب نیست. همه ما در زمان استرس حرکات بی‌قراری از خود نشان داده‌ایم و حتی مدل‌هایی از اسپینرها را در زندگی تجربه کرده‌ایم. چرخاندن مرتب زنجیر در دست یا تکان دادن پا از رفتارهایی است که شبیه اسپینرهای امروزی برای رهایی از استرس استفاده می‌شوند.

اما اصلا رفتارهای بی‌قرارانه چیست؟ ما این رفتارها را در اطرافمان زیاد می‌بینیم؛ بزرگسالانی که مرتب پایشان را تکان می‌دهند یا مداد را بارها در دستشان می‌چرخانند، چیزی را می‌جوند و پوست لب یا تارهای ریش خود را می‌کنند و البته تمام این کارها را به صورت ناخودآگاه انجام می‌دهند. مهم‌ترین بخشی از مغز که در کنترل بی‌قراری دخالت دارد ناحیه‌ای به نام تالاموس است؛ جایی که به تنظیم فرآیندهای بدنی معروف شده است، اما چرا بعضی افراد حرکات بی‌قرارانه از خود نشان می‌دهند و چرا بعضی دیگر این کار را بیش از دیگران انجام می‌دهند؟ آیا این کار واقعا به رها شدن از استرس کمک می‌کند؟ و سوال آخر این که آیا برای رهایی از استرس باید به سراغ اسپینرها برویم و از آن استفاده کنیم؟ اینها سوالاتی ساده با پاسخی آسان و روشن نیست.

نظریه‌های مختلفی در مورد این که رفتارهای بی‌قرارانه چیست و چرا رخ می‌دهد، وجود دارد. چند نظر جالب در این مورد را مرور می‌کنیم.

نظریه اول: تنظیم توجه

تحقیقات محققان علوم شناختی بیان می‌کند حرکات بی‌قرارانه به میزان تحریک‌پذیری ما ارتباط دارد. به این معنی که ممکن است رفتارهای بی‌قرارانه به‌عنوان مکانیسم تنظیم‌کننده توجه عمل و کمک کند سطح توجه را در حد مورد نیاز کاری که انجام می‌دهیم، تنظیم کنیم. افرادی که حرکات بی‌قرارانه بیشتری از خود نشان می‌دهند عموما بیشتر مستعد پراکندگی ذهن و فرو رفتن در رویاهای روزانه هستند. به همین دلیل وقتی ذهنمان در حین انجام تکلیفی سرگردان است بیشتر تمایل به انجام این حرکات داریم.
اگر حواس پرت شود به احتمال زیاد فرد عملکرد بسیار ضعیف‌تری در تکلیفی که در حال انجام است، نشان خواهد داد. عملکرد فرد در حین انجام رفتارهای بی‌قرارانه بدتر و اثر منفی آن بر حافظه و ادراک مطلب تایید شده است. حرکات بیقرارانه ممکن است بیان‌کننده مشکل در توجه باشد. از طرفی این حرکات می‌توانند به عنوان راه‌حل مشکل توجه نیز باشند چراکه با فراهم کردن سطح انرژی و توجه مورد نیاز برای کار در حال انجام باعث تمرکز بیشتر ذهن می‌شود. مطالعه‌ای نشان داد اگربه افراد اجازه داده شود در حین گوش کردن به یک مکالمه تلفنی کاغذی را خط خطی کنند، نسبت به گروهی که این اجازه را نداشته‌اند، می‌توانند بعدا مطالب و جزئیات بیشتری به یاد بیاورند. این حالت برای افراد بیش فعال نیز ثابت شده است. درگیری آنها با یک محرک بدنی غیرارادی در حین انجام تکالیف شناختی منجر به عملکرد بهتر آنها می شود. ولی چنین نتیجه‌ای در مورد کودکان غیربیش‌‌فعال دیده نشده است.

نظریه دوم: مدیریت وزن

نظر زیست‌شناسان تا حدودی با محققان شناختی متفاوت است. آنها بیان می‌کنند بی‌قراری یک پاسخ بدقت برنامه‌ریزی شده ناخودآگاه برای حفظ وزن است. سال 1379 / 2000 محققان به گروهی از داوطلبان سالم و غیرچاق، روزانه هزار کالری به مدت هشت هفته اضافه کردند. بدن داوطلبان در برابر مقدار کالری اضافه با افزایش رفتارهای بی‌قرارانه و تغییرات ژست و حرکات تصادفی در ماهیچه‌ها مبارزه کرد. نتایج به دست آمده نشان داد هر چه مقدار حرکات بی‌قرارانه فرد بیشتر بود، وزن کمتری اضافه کرد، اما چگونه حرکات خفیف ماهیچه‌ها و بی‌قراری می‌تواند چنین تغییراتی ایجاد کند؟ آزمایش نشان داد حرکات بی‌قرارانه بخصوص در حالت ایستاده یا نشسته 29 تا 38 درصد نسبت به بی‌قراری در حالت دراز کشیده کالری بیشتری می‌سوزاند. در نتیجه حرکات بی‌قرارانه می‌تواند به عنوان انرژی گرمایی از صد تا 800 کالری در هر روز بسوزاند. این حرکات می‌تواند نشان‌دهنده عدم تعادل میزان کالری وارده به بدن و به عنوان زنگ خطر طبیعی بدن به کار رود.

نظریه سوم: تسکین استرس؟

یک علت دیگر بروز حرکات بی‌قرارانه، مقابله با استرس است. در این مدل رفتارهای خاص بی‌قرارانه که اغلب با شکل‌های خاصی از رفتار همچون کشیدن، خراشیدن یا گاز گرفتن مو و پوست (رفتار جابه‌جایی) بروز می‌کند را شامل می‌شود. در یک مطالعه، محققان از گروهی از مردان خواستند ابتدا ریتمی ذهنی را با صدای بلند در مقابل جمعی از غریبه‌ها انجام دهند و سپس در آزمون ریاضی شرکت کنند. آنها متوجه شدند افرادی که بی‌قراری بیشتری در قبل از انجام مطالعه گزارش کرده بودند رفتارهای جابه‌جایی بیشتری در زمان انجام تست ریاضی نشان دادند. از طرف دیگر مردانی که در حین تست ریاضی با موهای سر یا پوست صورت خود ور رفته بودند و رفتارهای جابه‌جایی بیشتری نشان داده و آن را گزارش کرده بودند استرس کمتری تجربه کردند. به این معنا که سطح استرس خودشان را در لحظه کاهش داده بودند.

کدام نظریه درست است؟

در واقع همه این نظریات به هم مرتبط هستند. رفتارهای بی‌قرارانه مکانیسم خودتنظیمی ناخودآگاهی است که بسته به نیاز بدن می‌تواند به شکل‌های ذکر شده متفاوت عمل کند. در واقع به نظر می‌رسد موقعیت‌های خسته‌کننده باعث می‌شود ما به طور ناخودآگاه دچار استرس شویم. نشانه‌های بدنی استرس وقتی باید طی یک زمان طولانی توجه پایدار داشته باشیم (مثل گوش کردن به یک سخنرانی) به طور معناداری بالاتر می‌رود؛ بنابراین علت بی‌قراری، رهایی از استرس و تنظیم سطح توجه مورد نیاز است.

با این حال بهتر است قبل از این که برای خرید اسپینر به سمت مغازه راه بیفتید یا این مقاله را برای مادرتان بفرستید ـ که همیشه به شما می‌گفت بازی با اسپینر را ترک کن! ـ به اثرات اجتماعی این رفتارها نیز توجه کنید. حرکات بی‌قرارانه علامتی قوی برای ارزیابی شماست. رفتارهای بی‌قراری برای مشاهده‌کنندگان خسته‌کننده، فرسایشی، پرجنب و جوش و بدون دقت به نظر می‌آیند و باعث حواس‌پرتی دیگران و عدم دوست‌یابی شما می‌شود. این حرکات سرنخ‌های بینایی بی‌صدایی هستند که به طور خودکار توجه دیگران را به خود جلب می‌کند. بنابراین اگر می‌خواهید پاهایتان را تکان بدهید بهتر است آنها را زیر میز نگه‌دارید!

منبع:جام جم

انتهای پیام/

چرا انسانها هنگام بی قراری تمایل به بازی با اشیا دارند