انتخابات تنها شامل رای‌گیری نیست و پیش از آن با دستور شروع انتخابات آغاز می‌شود و الکترونیکی بودن هر یک از فرایندهای انتخاباتی، انتخابات الکترونیکی یا E-election را رقم می‌زند، اما چیزی که بین عوام به اسم انتخابات الکترونیکی شناخته می‌شود، رای‌گیری الکترونیکی یا E-voting است.

به استناد قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، وزارت کشور موظف است نسبت به نوین‌سازی شیوه‌های اخذ رأی و شمارش آراء به منظور دقت، سلامت و نظارت بهتر در اخذ رأی، شمارش آراء و اعلام نتایج و همین‌طور استانداردسازی صندوق‌های اخذ رأی در حدود اعتبارات مصوب و پس از تأیید شورای نگهبان اقدام کند؛ در نتیجه در این زمینه با کمبود قانون روبرو نیستیم.

کل فرآیند انتخابات ۲۵ مرحله دارد که ۲۴ فرآیند آن از حدود پنج سال پیش الکترونیکی شده است. در حال حاضر از شروع انتخابات که با دستور وزیر کشور آغاز می‌شود تا ثبت‌نام داوطلبان و اعضای هیات‌های اجرایی و تمام فرآیندهایی که در فرمانداری‌ها اتفاق می‌افتد تا پایان رای‌گیری و امحاء آرا، همه فرآیندها الکترونیکی برگزار می‌شود و فرآیندی که از این ۲۵ مرحله الکترونیکی نیست اخذ رای و شمارش آراست که اولین تجربه آن را در انتخابات سال ۱۳۹۰ داشتیم.

اولین فرایند روز رای‌گیری، احراز اصالت سند هویتی رای‌دهنده است که در حال حاضر در تمامی شعب به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و شامل کنترل شماره ملی فرد برای محدوده سنی و جلوگیری از جعلی بودن و رای تکراری است و در نهایت تفاوت اصلی شعب تمام‌مکانیزه با سایر شعب، اخذ رای و شمارش آرا به صورت الکترونیکی است.

در حال حاضر، اغلب فرایندهای انتخاباتی در بسیاری از کشورهای دنیا به صورت الکترونیکی انجام می‌شود، اما اخذ و شمارش آرا همچنان با استفاده از کاغذ است، بر این اساس می‌توان ادعا کرد از الکترونیکی شدن انتخابات ایران بدون در نظر گرفتن فرایند رای‌گیری چند دوره‌ای می‌گذرد، البته معمولا در کشورهایی با جمعیت بالا مانند برزیل، ونزوئلا، کره جنوبی، هند و برخی از ایالت‌های آمریکا رای‌گیری هم الکترونیکی است و ایران هم با توجه به پیشنهاد دولت و وزارت کشور برای افزایش سرعت و دقت می‌تواند به این کار اقدام کند همان‌طور که شرایط برای اخذ رأی و شمارش آراء الکترونیک در برخی حوزه‌های انتخابیه فراهم است.

انتخابات الکترونیک هزینه‌های جانبی مانند چاپ تعرفه و عوامل انسانی که تا چند روز پس از انتخابات در شعبه درگیر شمارش آرا هستند را کاهش می‌دهد، اما مهم‌ترین دستاورد و ویژگی انتخابات الکترونیک سرعت، صحت و دقت است و از مزایای آن شمارش لحظه‌ای است که می‌توان در لحظه از آخرین نتایج آگاه شد.

فرآیند انتخابات الکترونیک دو بحث مهم دارد، یکی احراز هویت رای‌دهنده با کارت ملی که از طریق سرور وزارت کشور به صورت آنلاین احراز هویت می‌شوند و به آنها تعرفه الکترونیک می‌دهند که در صندوق اخذ رای الکترونیک رای بدهند و دیگری آرای صندوق‌ها که به صورت الکترونیک شمارش خواهند شد.

امیر شجاعان -رئیس کمیته فناوری اطلاعات ستاد انتخابات کشور- با بیان این‌که وزارت کشور توان و قصد الکترونیکی برگزار کردن دو انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی شهر و روستا را دارد، گفت: برگزاری انتخابات الکترونیکی باعث کاهش خطاهای شمارش، افزایش سرعت کار و ایجاد شفافیت می شود و دولت از اخذ رأی الکترونیک حمایت می‌کند. ما آمادگی کامل برای برگزاری تمامی فرایندهای انتخابات در ۱۰ هزار شعبه اخذ رای به صورت الکترونیکی را داریم.

همچنین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آخرین اظهارات خود با اشاره به برگزاری جلساتی بین این وزارتخانه و وزارت کشور برای برگزاری انتخابات الکترونیکی گفت: از نظر زیرساختی برای برگزاری انتخابات الکترونیکی آماده‌ایم. در برگزاری انتخابات از فضای اینترنت بین‌المللی استفاده نمی‌کنیم و انتخابات در داخل شبکه اطلاعات برگزار می‌شود.

به خاطر امنیت در هیچ فرآیند انتخابات از اینترنت استفاده نمی‌شود و ۲۴ فرآیند کاملا الکترونیکی در بستر و یک شبکه امن و اختصاصی انجام می‌شود که امکان هک و نفوذ در آن وجود نداشته باشد. واعظی نیز درباره احتمال هک شدن نرم افزار انتخابات الکترونیک می‌گوید: هم ما و هم وزارت کشور پیش‌بینی لازم را در این زمینه داشته‌ایم. ما آمادگی لازم را برای برگزاری انتخابات الکترونیک داریم اما اینکه بین وزارت کشور و شورای نگهبان در خصوص انتخابات الکترونیکی چه می‌شود، به خودشان بستگی دارد.

 در حال حاضر نیز برای هر دو انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی شهر و روستا، استعلام تمامی رای‌دهندگان در کل کشور الکترونیکی است. در انتخابات ریاست جمهوری فرآیند رای‌گیری در تمامی شعبه‌ها به صورت دستی است اما بنا بر برخی اطلاعات، در انتخابات شورا، ۱۴۱ شهر که هفت یا ۹ نماینده در شورا دارند، رای‌گیری به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. در استان تهران نیز این فرآیند در ۱۹ شهر تمام‌الکترونیکی است؛ بدین ترتیب که برای انتخابات ریاست جمهوری تعرفه کاغذی و برای انتخابات شورا تعرفه الکترونیکی به رای‌دهندگان داده می‌شود.

منبع:ایسنا