این روزنامه انگلیس در تحلیلی با بیان اینکه اوضاع ترکیه بعد از همهپرسی با قبل از آن کاملا متفاوت خواهد بود، نوشت: بیش از دو دهه زندگی اجتماعی رجب طیب اردوغان نشان داده بود که دیدگاههای وی درباره ترکیه با واقعیات موجود کشور متفاوت است. به نظر می رسد همهپرسی روز یکشنبه این دو را به هم نزدیک کرده است. گذار ترکیه از یک دموکراسی بیمار به سمت استبدادی که قدرت آن در حال افزایش است، با رای مردم انجام شده است و هدیهای خواهد بود برای مردی که در سال 1996 اعلام کرد دموکراسی هدف نیست بلکه ابزار است.
نویسنده با اشاره به کودتای اخیر ترکیه نوشت: کودتای ناکام ژوئیه گذشته به اردوغان اجازه داد به طور آشکار خود را یگانه حافظ کشور تحت محاصره و مردم آسیبپذیر آن معرفی کند.
اکنون هم قوانین جدید به اردوغان اجازه خواهد داد به عنوان رئیس جمهور تمام قدرت اجرایی را در دست بگیرد و این اتفاق برای نخستین بار است که در تاریخ این کشور روی می دهد. گستره اختیارات وسیع است: از عزل و نصب قضات و دادستانها گرفته تا انتصاب اعضای کابینه، حذف کردن سمت نخست وزیر، محدود کردن نقش پارلمان و بسیاری از موارد دیگر.
گاردین در ادامه نوشت: اگر این قوانین اجرایی شود، کنترلها و موازنهها تضعیف خواهد شد و تفکیک قوا تقریبا از میان خواهد رفت. بررسیهای پارلمانی جای خود را به خواست یک نفر خواهد داد، فردی که می تواند برای دو دوره پنج ساله به غیر از دوره کنونی، رئیس جمهور باشد. اگر پارلمان تقاضای برگزاری انتخابات زودهنگام را در دور دوم ریاست جمهوری وی مطرح کند، اردوغان قادر خواهد بود برای دور سوم هم نامزد شود. با این روند وی می تواند تا سال 2034 برسر قدرت باقی بماند، این علاوه بر 14 سالی است که وی تا کنون عهده دار مسئولیت بوده است.
به اعتقاد نویسنده، به حاشیه راندن رسانهها هم این روند را تسهیل و به تعریف فهرستی از دشمنان که هر روز بر تعداد آنها افزوده میشود، کمک کرده است.
در ادامه این مطلب آمده است: اردوغان با جلوگیری از نشر دیدگاههای مخالف توانست به جمع آوری رای مثبت برای همهپرسی بپردازد و به طور قطع این روند در دوره جدید ترکیه هم تکرار خواهد شد.
به اروپا که آنکارا مدت مدیدی تلاش کرده است خود را به آن نزدیک کند، اکنون به دیده تردید نگریسته میشود. به کاخ سفید و آمریکا هم در کل به دلیل تحویل ندادن فتحالله گولن، که گفته می شود مغز متفکر کودتای ناکام سال گذشته است، به عنوان خرابکار نگریسته میشود.
از ماه ژانویه بیش از 80 روزنامه نگار و 150 فعال رسانهای در ترکیه در زندان بودهاند که این رقم بیش از هر کشور دیگری است. روزنامهنگاران سرشناس هم پیش از همهپرسی تحت فشار شدید قرار داشتند.
در چنین فضای متشنجی، تمایل اندکی برای مشارکت در قدرت یا حتی مد نظر قرار دادن گستره وسیع منافع سیاسی کشور وجود دارد اما در داخل پایگاه قدرت اردوغان این نگرانی وجود دارد که پیروزی فراگیری که لازمه تضمین نقش جدید وی بود، به دست نیامده باشد.
مبارزه برای جمع کردن رأی «آری» به همه پرسی در استانبول و آنکارا شکست خورد و محافظه کاران شهرنشین در سراسر کشور کمتر از آنچه انتظار می رفت از خود حمایت نشان دادند.
گاردین در انتها نوشت: یکشنبه شب سران حزب عدالت و توسعه هم خیلی احساس شادی نمی کردند. این پیروزی ضعیف به جای آنکه ایجاد اطمینان خاطر کند، میتواند به تشدید اختلافها درون حزب حاکم و در سراسر کشور منجر شود. بسیاری از مردم ترکیه از سران این کشور ناخرسندند یا احساس تردید دارند.