به گزارش خبرنگار احزاب و تشکل‌های گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، پس از قیام خونین 15 خرداد سال 1342 ، نام قم به عنوان مرکز اصلی و هدایت کننده مبارزات بر سر زبان‌ها افتاد و پس از چهارده سال، قیام 19 دی سال 1356 که آن را «جرقه انقلاب» نیز نامیده‌اند، بار دیگر به قیامی همگانی و مبارزاتی گسترده انجامید. قیام 19 دی که با هدایت روحانیت شکل گرفت، ثابت کرد که شاه از حرکت مذهبی – سیاسی روحانیت و در رأس آن‌ها امام خمینی (ره) بیش از هر حرکت سیاسی دیگر وحشت دارد. 

در سرمای زمستان سال 1356 یک توهین زمینه‌ساز حرکت و نهضتی فراگیر در ایران شد. محمدرضا شاه که از گسترش نهضت مذهبی و انتشار وسیع اعلامیه‌ها و نوارهای سخنرانی امام خمینی (ره) و استقبال روزافزون مردم به شدت خشمگین و نگران بود، دستور داد تا به مناسبت 17 دی 1356 سالروز کشف حجاب رضاخانی، مقاله‌ای سراسر توهین به ساحت مرجع تقلید عالم تشیع امام خمینی(ره) در روزنامه اطلاعات نوشته شود و در آن « به بهانه سالروز کشف حجاب، جملات جسارت‌آمیزی نسبت به روحانیون به ویژه شخص امام خمینی (ره) به عنوان مخالفان ترقی و پیشرفت و مرتجعینی که نباید مجال ابراز وجود و عقیده پیدا کنند، نوشته شد.» در واقع هدف این بود که چنین القا کنند که نظریات امام خمینی (ره) در مورد دربار و طاغوت، نظرات فردی ایشان و ناشی از اغراض شخصی و حب شهرت است و سایر علما با آن موافق نیستند.

مدرسین حوزه علمیه قم پس از اطلاع از محتوای مقاله، در بیت آیت الله حسین نوری گرد آمدند تا اقدامی هماهنگ علیه رژیم داشته باشند و پس از بررسی ابعاد گوناگون مسئله، تصمیم گرفته شد که هجدهم دی درس‌های حوزه تعطیل شود. صبح هجدهم دی، طلاب با تشکیل اجتماع بزرگی، تظاهرات و راهپیمایی خود را آرام به سوی منازل مراجع وقت آغاز کردند و با تجمع در مقابل منازل آنها با دادن شعارهایی به حمایت از امام (ره) پرداختند. نیروهای امنیتی ابتدا با یورش به صف تظاهرکنندگان سعی در متفرق نمودن و ممانعت از راهپیمایی طلاب کردند. اما وقتی با مقاومت آن‌ها رو به رو شدند، اعلام کردند در صورتی که راهپیمایان شعار ندهند و آرام حرکت کنند، می‌توانند به تظاهرات خود ادامه دهند. عده‌ای از طلاب در مقابل بیت مرحوم آیت الله‌العظمی گلپایگانی تجمع کردند و معظم له طی سخنانی گفت: «این‌ها به آن آقا [امام خمینی] توهین نکردند. این‌ها به ما توهین کردند، برای اینکه این‌ها با این کارشان نشان دادند و خواستند بگویند که آن آقا [امام خمینی] با ما مخالف است و مفهوم حرفشان این است که ما با این‌ها (رژیم شاه) موافقیم. اینکه ما با این‌ها موافقیم، توهین به ماست. ما در گذشته با این‌ها مخالف بوده‌ایم و در آینده نیز مخالف خواهیم بود.» 

سپس راهپیمایان، در مقابل منزل مرحوم علامه طباطبایی تجمع کردند. اما به علت کسالت علامه، آیت‌الله محمد یزدی به نمایندگی از طرف وی راجع به شخصیت امام خمینی (ره) و مبارزات آن بزرگوار و محکومیت رژیم پهلوی در اهانت به امام (ره) و روحانیت، سخنانی ایراد کرد. 

تظاهرکنندگان، آن‌گاه در مقابل منزل و مدرسه آیت‌الله مکارم شیرازی تجمع کردند و وی طی سخنانی گفت: «مسئله، مسئله هتاکی نسبت به آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی(ره) نیست، این در واقع هتاکی به تمام مقدسات و به همه ماست... طلاب نباید از همدیگر جدا شوند و باید وحدت داشته باشند. اگر بناست زنده بمانیم، همه باید زنده بمانیم و اگر بناست بمیریم، همه باید بمیریم، جدایی بین ما نخواهد بود.» 

روز نوزدهم دی، بازار تعطیل شد. سازمان اطلاعات و امنیت قم و شهربانی به کمک نیروهای کمکی که از تهران وارد شده بودند، در سطح شهر، به ویژه در حوالی مدارس علمیه و مرقد حضرت معصومه(س) متمرکز شدند. اقشار مختلف مردم و طلاب در مقابل مدرسه خان و میدان آستانه تجمع کردند و باز راهپیمایی به سوی منازل بزرگان حوزه را آغاز نمودند. منزل اول، بیت آیت‌الله میرزا هاشم آملی بود. وقتی تظاهرکنندگان به مقابل منزل وی رسیدند، آیت‌الله آملی طی سخنانی به بیان عظمت و شخصیت فوق‌العاده امام (ره) پرداخت و هیئت حاکمه و رژیم پهلوی را مورد نفرت روحانیت و ملت قلمداد کرد. 

نیروهای رژیم با آرایش ضد شورش، ماشین‌های آبپاش و نفربرهای نظامی در انتظار تجمع بعد از ظهر مردم قم بودند که مردم قصد راهپیمایی به سوی خیابان بیگدلی و منزل آیت‌الله نوری را داشتند. 

بعد از تجمع مردم، آیت‌الله نوری طی سخنانی چنین گفت: «هر کجا نهضت قابل توجهی به وجود آمده، روحانیت راستین اسلام در پیشاپیش آن در حرکت بوده و رهبری نهضت به دست آنان هدایت می‌شد، روحانیت در حرکت جامعه نقش مؤثر و خلاقی داشته است. مردم مسلمان، با روحانیتِ اصیل هستند. روحانیت اصیل با آیت الله‌العظمی آقای خمینی و در پشت سر ایشان است و مبارزه دستگاه طاغوتی با اسلام و رهبری آیت‌الله خمینی به جایی نخواهد رسید.» 

پس از سخنان آیت‌الله نوری، انبوه جمعیت که به ده هزار نفر می‌رسید، راهپیمایی را آغاز و می‌خواستند از طریق خیابان ساحلی به منازل آیات سلطانی‌طباطبایی و مشکینی بروند. اولین نشانه‌های درگیری به وسیله مأموران رژیم رخ داد. یکی از آن‌ها شیشه بانک صادرات را شکست و مأمور دیگری‌‌ همان شیشه را با پاره آجر نشانه گرفت. همین بهانه کافی بود که اسلحه‌ها به طرف مردم نشانه‌گیری شود. با دستور فرمانده نیروهای امنیتی، تیراندازی شروع شد. با به زمین افتادن تعدادی از مردم، جمعیت در کوچه‌های اطراف پناه گرفتند. مردم با هر آنچه که به دست می‌آوردند، مقابل مأموران مسلح رژیم ایستادند. جنگ و گریز تا ساعاتی از شب ادامه یافت. مجروحان به بیمارستان بزرگ شهر منتقل شدند و عده‌ای برای آگاهی از اوضاع مصدومین روبه‌روی بیمارستان اجتماع کردند. در این روز دست کم شش نفر شهید و ده‌ها تن زخمی شدند. مردم به خیابان‏‌های اطراف رفته، این شعار را سر می‌‏دادند «از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا خمینی». این شعار زیبا در پایان آن روز غم‌‏انگیز، عشق بی‌کران مردم را به رهبر محبوب خویش نشان می‌‏داد. 

انتهای پیام/