به گزارش خبرنگارگروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان؛ مردم استان سمنان، شب یلدا را در گوشه‌گوشه استان با آداب و آیین خاصی برگزار می‌کنند، از آداب و رسوم کویرنشینان استان سمنان در شب چله به عنوان " یلدان یلدان" نام برده می‌شود.

 برگزاری مراسم یلدا آئینی کهن در کشور ما و همچنین استان سمنان به شمار می‌رود.

حمید رضا حسنی پژوهشگر و مردم شناسی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان گفت: در استان سمنان رسم است که وقتی صدای پای یلدا آرام آرام به گوش می‌رسد، پدربزرگ‌ها و مادر‌بزرگ‌ها خانه را برای استقبال از مهمانان شب یلدا مهیا می‌کنند.

 فرزندان و نوه‌ها نیز برای دیدار بزرگان خانواده و گذران بلندترین شب سال بی‌قرارند.
برگزاری مراسم یلدا آئینی کهن در کشور ما و همچنین استان سمنان به شمار می‌رود.

این پژوهشگرشب یلدا را یکی از بزرگترین جشن‌های ایرانیان دانست و ادامه داد: واژه یلدا، سریانی و به معنای ولادت است، ولادت خورشید(مهر، میترا)، بنا بر باور پیشینیان در پایان این شب دراز که اهریمن و نامبارکش می‌دانستند، تاریکی شکست می‌خورد، روشنایی پیروز و خورشید زاده می‌شود و روزها رو به بلندی می‌رود.

وی با بیان اینکه در نقاط مختلف استان سمنان آداب خاصی را در ارتباط با شب چله برپا می‌کنند، گفت: یکی از آداب شب چله، خواندن شاهنامه و تفأل به حافظ در جمع خانواده است.

این کار توسط افراد با سواد و خوش صدا و عمدتا پدربزرگ‌ها صورت می‌گیرد، "روستای افتر" در حومه شهرستان سرخه از جمله نقاطی است که شاهنامه خوانی در بین اهالی آن از دیرباز تاکنون متداول است.

این پژوهشگر مردم‌شناسی ادامه داد: نواختن نی همراه با زمزمه ترانه‌ها و ادبیات محلی و نیز انجام بازی‌های محلی در بسیاری نقاط از جمله سرگرمی‌های مردم در بلندترین شب سال بشمار می‌رود.

"چله‌نشینی"
حسنی همچنین تأکید کرد: چله‌نشینی یا جمع شدن اعضای خانواده به دور هم در شب یلدا و خوردن آجیل مخصوص، برگه زرد‌آلو، انجیر خشک و انگور ، مویز، توت خشک، نقل، سنجد، کشمش، بادام، هسته زرد‌آلو، تخم کدو، تخم هندوانه، کِنو کُنجی(شاهدانه)حلوای سیاه، شیره انگور، شیره توت، لبو پخته، مغز گردو، حلوا کنجد، حلوای آریشه، حلوای سیاه، هندوانه، خربزه، شلقم، انار، به، سیب و شیرینی که هر یک نمادی به نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی به شمار می‌روند، از آیین‌های مردم استان در شب چله است و از جمله غذاهای این شب نیز "ته چین اسفناج" و "خورش فسنجان" است، همچنین بیدار ماندن تا پاسی از شب از جمله آداب و رسوم شب یلدا در این منطقه است.

"چله‌کُشی"
این مردم شناس خاطرنشان کرد: در بسیاری از روستاهای استان سمنان مرسوم است که دامداران در شب چله گوسفند پرواری را تحت عنوان "چله کُشی" قربانی کرده و گوشت آن را قرمه می‌کنند، از این گوشت که در شکمبه حیوان ذخیره می‌شود، برای تهیه غذا در فصل سرد سال بهره می‌برند.

حسنی ادامه داد: برخی بنا بر باوری کهن خوردن چهل نوع میوه را در این شب توصیه کرده و به منظور رفع گرمی در فصل تابستان خوردن هندوانه را لازم می‌شمارند، اهالی روستای "بادله کوه" از توابع دامغان نیز به این شب "شب الله" می‌گویند.

وی گفت: سمنانی‌ها نیز هندوانه را در این شب به نیت خنکی و رفع تشنگی در فصل تابستان خورده و زنان برای شام سبزی پلو می‌پزند. شیرینی‌هایی که برای این شب تهیه می‌شود، پشت و پشمک نام دارد.

وی با بیان اینکه کویر‌نشینان استان سمنان نیز شب چله را "یلدان یلدان" می‌گویند، افزود: همچنین شعری بدین مضمون می‌خوانند:

شب یلدا درازه وای بر من/ پری در خواب نازه وای برمن

تو بیدارش نکن مرغ سحر خیز/ عزیزم جان گذاره وای بر من

این پژوهشگر مردم‌شناسی معتقد است: در بسیاری از نقاط کویر، اهالی در این شب پس از خوردن میوه و تنقلات گل یا پوچ یا نخود بازی می‌کنند، مرسوم است که بزرگان خانواده یا فامیل در این شب حکایات شیرین از سر گذشت ایل، طایفه یا روستا را برای حاضرین تعریف کرده و نکته‌های پندآموز در این شرح به نسل جوان انتقال می‌یابد.

حسنی افزود: بارش برف، زیبایی و دلچسبی شب یلدا را برای اهالی نقاط مختلف استان سمنان دوچندان می‌کند، زیرا که در صورت بارش برف، خوردن مخلوط برف و شیره(شیره انگور) نیز به بلندی شب یلدا حلاوتی دوچندان می‌بخشد، طلب برآورده شدن حاجات در کنار دعا برای عاقبت به خیری فرزندان از جمله زیباترین آداب شب یلدا در کنار صله رحم و دیدار اعضاء خانواده و فامیل است، همچنین ریش سفیدان قوم و طایفه از چنین مناسبتی برای رفع کدورت و سرآغاز پیوند و وصلتی نیکو به درستی بهره می‌برند و در مقابل کودکان و جوانان نیز طول عمر و سلامتی آنان را از درگاه ایزد متعال مسئلت می‌دارند.

"چله کَلان"

حمیدرضا حسنی افزود: اهالی "منطقه کالپوش" در شمال شرق شهرستان شاهرود شب اول زمستان را شب آغاز چله‌کَلان(چله بزرگ) می‌نامند، در "روستای نام نیک" در منطقه کالپوش خواندن دو رکعت نماز در شب چله و حاجت طلبی از خداوند متعال مرسوم است.

وی اضافه کرد: اهالی کویر شاهرود نیز مانند سایر کویرنشینان استان سمنان، اشعاری در وصف این شب خاطره‌انگیز بدین مضمون می‌خوانند:

شب یلدا درازه وای بر ما/ پری در خواب نازه وای بر ما

تو بیدارش نکن مرغ سحر خیز/ عزیزم جان‌گدازه وای بر ما

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شاهرود یادآور شد: اهالی بیارجمند بر این باورند که باید در این شب هندوانه بخورند تا گرمای تابستان سال بعد اذیتشان نکند.

 اهالی روستای فرومد نیز بر این باورند که اگر در این شب هندوانه نخورند به بدن آنها شپش می‌افتد همچنین دهملایی‌ها، در این شب پس از خوردن میوه و تنقلات، گل یا پوچ و نخودبازی می‌کنند.

حسنی افزود: در شهر کوهستانی مجن مردم با خوردن تنقلات مانند قیسی، برگه زردآلو و تخمه کدو این شب را به نیکی پاس می‌دارند و مادربزرگ‌ها قصه‌ها، حکایات و افسانه‌های قدیمی را برای کودکان تعریف می‌کنند.

وی ادامه داد: در روستاهای ری‌آباد و فرومد شهرستان میامی افراد مسن خانواده از خاطرات گذشته برای سایرین تعریف کرده و گاهی نقل و حدیثی نیز اگر به خاطر داشته باشند، بیان می‌کنند و بدین ترتیب بلندترین شب سال را به پایان می‌رسانند.

انتهای پیام / ع