شاید بارها جمله‌هایی نظیر «چهار دیواری اختیاری» یا «مال خودم است دوست دارم آتیشش بزنم» و... را شنیده باشید که اگر نگاهی عمیق به اصالت فرهنگ ایرانی داشته باشیم متوجه خواهیم شد این اصطلاحات رایج هیچ سنخیتی با فرهنگ ما ندارد. بنابراین باید به آثار اعمال و رفتارهای خود کاملاً حساس باشیم، زیرا همین رفتارهای ناخواسته و بدون تفکر و تعقل به مرور زمان فرهنگ غالب جامعه خواهد شد.

برگزاری مراسم‌ عروسی یا مذهبی پر زرق و برق شاید در یک نگاه ساده به جایی برنخورد، ولی همین مراسم در آینده باعث می‌شود سطح توقع افراد جامعه بالا برود و افراد با فرهنگ ساده‌زیستی فاصله بگیرند. شاید اگر پای صحبت‌های پدر و مادر‌های خودمان بنشینیم همه از شروع زندگی‌شان در ساده‌ترین شکل ممکن یاد می‌کنند، ولی امروزه اکثریت جوانانی که در شرف ازدواج هستند به عروسی‌های باشکوه و خانه‌های مجلل می‌اندیشند یا حداقل با رؤیای آن زندگی می‌کنند.

 

نگاهی عمیق به دورهمی‌هایی که به هر بهانه‌ای برپا می‌شود تنها یک موضوع را نمایان می‌کند، برای اسراف و بریز و بپاش‌های بی‌حد و اندازه رقابتی شدید میان افراد جامعه شکل گرفته است. این درست است که کسی را نمی‌توان به دلیل برپایی مهمانی‌ای با‌شکوه سرزنش کرد، اما می‌توان به خاطر اسراف منابع حیاتی و تأثیرات ناگوار عملش مورد خطاب قرار داد.

ضیافت‌ها و مهمانی‌هایی که در سطح شهر به‌خصوص در میان افراد متمول جامعه برگزار می‌شود نه تنها نمایش اسراف و هدررفت منابع و سرمایه‌های یک کشور است بلکه نابودی یک فرهنگ اصیل به‌شمار می‌رود.

در جامعه‌ای که اسراف می‌شود و فرهنگ و شخصیت افراد را با میزان برگزاری مجالس پر زرق و برق و میزان و تعداد غذاها و میوه‌هایش می‌سنجند باید منتظر مرگ بسیاری از ارزش‌های فرهنگی باشیم.

این گونه افراد نمی‌دانند که با رفتارهای نادرست خود چه تأثیرات مخربی را بر فرهنگ عمومی می‌گذارند. فرهنگ ایرانی زمانی نماد ساده‌زیستی، قناعت، همدلی و کمک به دیگران بود اما از آن فرهنگ غنی در شرایط فعلی چه عناصری باقی مانده است؟ برخی از رفتارهای ما در جامعه شاید در نگاه ساده و گذرا خیلی کوچک و ناچیز باشد اما زمانی که یک رفتار غلط تکرار و تکرار می‌شود، دیگر نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت.

زمانی سفره‌های ایرانی در کنار سادگی و سلامتش مملو از صفا و صمیمیت بود ولی در حال حاضر با تمام ولخرجی‌ها و اسراف‌های بی‌حد و اندازه خبری از آن همه دوستی و صفا و مهربانی نیست. آیا اسراف باعث نشده مهر و محبت از خانه‌ها پر بکشد؟

داشتن روحیه و فرهنگ مناسب مصرفی، عزت و کرامت نفس را برای انسان به ارمغان می‌آورد، زیرا نیازهای کاذب و تجملگرایی است که انسان را به تملق و چاپلوسی وادار می‌کند. افرادی که گرفتار اسراف و تبذیر و زندگی پر زرق و برق هستند، بیشترین آمادگی را برای حرکت به سمت انحرافات و ناهنجاری‌های اجتماعی دارند. در واقع بسیاری از مصارف تجملی و تشریفاتی رایج در جامعه ما نیز از مصادیق اسراف یا تبذیر به حساب می‌آید و اصلاح الگوی مصرف، بدون قناعت و ساده‌زیستی و دوری از تجملگرایی، امکان‌پذیر نیست.

کشوری که شعارش اقتصاد مقاومتی است باید افراد جامعه خود را برای تحقق آن آماده کند زیرا آنچه در حال حاضر از همه واجبات واجب‌تر است صلابت و سربلندی ایران است، بنابراین در چنین شرایطی اسراف منابع نه تنها اقتصاد را نابود می‌کند بلکه زمینه‌ نابودی هویت ایرانی را فراهم می‌سازد.

تشریفات بی‌قاعده و تجملگرایی بی‌اندازه باعث می‌شود منابع کشور به شکل مناسب و مساوی بین تمامی اقشار جامعه تقسیم نشود و گروهی که فربه‌تر هستند بیشتر استفاده کنند و قشر متوسط و پایین در حسرت حداقل‌ها باشند.

از همین رو توجه به الگوی درست مصرف باعث می‌شود همه به یک اندازه از نعمت‌ها و منابع استفاده کنند. البته نباید از این نکته غافل شد که اصلاح الگوی مصرف یک کار فرهنگی است که نیازمند الگو‌سازی و مدل‌سازی است. چنانچه در جامعه نمود عینی برای الگوی مصرف وجود نداشته باشد حرف زدن در این خصوص در حد همان حرف باقی می‌ماند. لذا لازم است مسئولان به عنوان اولین الگوهای افراد جامعه بیش از دیگر افراد جامعه مراقب رفتار و اعمال خود باشند.

صرفه‌جویی یعنی پیدا کردن روش‌های نوآورانه برای استفاده بهتر از منابع محدود و به خصوص منابع تجدیدناپذیر. در همین خصوص رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند: «اسراف در آب، اسراف در نان، اسراف در مواد غذایی، اسراف در دارو، اسراف در وسایل زندگی، اسراف در وسایل تجمل و آرایش و مانند اینها، بخش مهمی از منابع زنده‌ کشور را هدر می‌دهد؛ این هم یکی از چیزهایی است که بایستی مورد ملاحظه قرار بگیرد؛ مصرف خوب و درست، غیر از اسراف کردن و دور ریختن و ریخت‌وپاش کردن است».

بنابراین با اصلاح الگوی مصرف و مدیریت رفتارها و مهمانی‌های خود می‌توانیم شرایط بهره‌مندی یکسان را برای آحاد جامعه فراهم کنیم.

خیلی از کارهایی که در زندگی انجام می‌دهیم از مهمانی‌های آنچنانی گرفته تا خرید گوشی و حتی لباس‌های مد روز و البته یک بار مصرف برای مهمانی همه و همه را می‌توان بر اساس تعقل و تفکر انجام داد تا پول‌هایمان را هدر نداده باشیم.

اگر قبل از هر کاری و هر خریدی کمی تأمل کنیم، آن گاه خواهیم فهمید چقدر ساده می‌توان از یک الگوی غلط مصرف که بر اساس چشم و هم‌چشمی، فخر‌فروشی، پز دادن و تکبر و غرور نشأت گرفته است تبعیت نکرد.

کسی منکر استفاده از نعمت‌های خدادادی نیست. بحث بر سر این است که اسراف نکنیم و فرهنگ اسراف را در جامعه گسترش ندهیم.

بد نیست قبل از هر فعلی با خود بیندیشیم که این رفتار ما می‌تواند چه تأثیرات منفی یا مثبتی را بر جامعه تحمیل کند، زیرا بر اساس قانون سوم نیوتن هر عملی عکس‌العملی را در پی خواهد داشت که در بسیاری از موارد خارج از اراده و خواست ماست.

منبع: روزنامه جوان

انتهای پیام/