به گزارش خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان؛دولت افغانستان در نظر دارد آب‌های کشور را مدیریت کند. این در حالی است که با هیچ یک از کشورهای همسایه، به جز ایران، هیچ‌گونه قرارداد در مورد چگونگی استفاده از آب‌های فرامرزی «جاری» وجود ندارد.

اشرف‌غنی، رییس‌جهمور کشور در مراسم روز دهقان در بخشی از سخنانش به موضوع مدیریت آب‌های کشور در بخش زراعت اشاره کرد و آن را به چهار بخش که شامل تولید، انتقال، توزیع و مصرف است، تقسیم کرد. او گفت چاره بی‌کاری در کشور توجه اساسی به زراعت است.

رییس‌جمهور گفت: «ما در هر چهار بخش آب در سال‌های گذشته و هنوزهم کامیاب نیستیم. اما قدم‌هایی برداشته شده و نظام سیستم آبیاری باید سرتا سری شود و هر دهقان باید بفهمد در ظرف چند دقیقه، نه چند ساعت و چند روز، نوبت آب به او می‌رسد.»

رییس‌جمهور هم‌چنان گفت در سال پیش رو دولت در نظر دارد کار ۲۱ تا ۲۹ بند اساسی را شروع کند.
وی افزود: «هر روز از وزیران مربوطه، درباره آب پرسان می‌کنم. هر ماه و هر هفته از آن‌ها پرسان می‌کنم. اگر زراعت نباشد، نه تجارت است و نه کار دیگر. ما مردم بسیار باآب هستیم ولی بدون آب زندگی می‌کنیم. و این‌گونه بی‌آبی خوش مردم افغانستان نمی‌آید. مشکل در این است که هر سه وزارت مربوطه به سه رقم مردم را می‌رقصانند و این رقصاندن قابل قبول برای مردم افغانستان نیست.»
رییس‌جمهور خطاب به وزیران وزارت‌خانه‌های مربوط افزود هر‌چه می‌کنید بکنید اما هماهنگ باشید.
داکتر غنی گفت در سطح وزیران انسجام آمده اما هنوز در سطح وزارت‌خانه‌ها انسجام نیامده است. هنوز وزارت‌خانه‌ها به فکر گذشته خود هستند و فکر می‌کنند صاحب اختیار کل چیز هستند. در حالی که بدون هماهنگی کاری پیش نمی‌رود.

رییس‌جمهور گفت حکومت باید تقسیم عادلانه آب را در مناطقی که با کمبود آب مواجه هستند مدیریت کند. سیستم میراب‌های گذشته باید دوباره احیا شود. مردم باید به تقسیم عادلانه آب دسترسی پیدا کنند تا بتوانند از آن استفاده اعظمی‌ بکنند. اگر آب به‌صورت عادلانه تقسیم شود، میزان تولیدات به‌صورت اساسی تغییر خواهد کرد.

رییس‌جمهور هم‌چنان افزود: «تکنالوژی در این است که از آب استفاده اعظمی ‌شود. امروز ما آب را ضایع می‌کنیم. اگر آب به‌صورت اساسی مدیریت شود، تولید زیاد می‌شود و همه چیز بهتر خواهد شد.»
افغانستان دارای پنچ حوزه آبی عمده و ۳۶ حوزه آبی فرعی است. از میان این پنچ حوزه آبی، سه حوزه مهم کابل- ایندوس، هلمند و هریرود- مرغاب به کشورهای همسایه می‌ریزد. یک حوزه رود پنچ- آمو «دریای آمو» مرز افغانستان با جمهوری‌های آسیای مرکزی «تاجیکستان و ترکمنستان و ازبکستان» را تشکیل می‌دهد.

در همین حال در تحقیقی که موسسه دران درباره آب‌های افغانستان تحت عنوان مروری بر آب‌های فرامرزی افغانستان تهیه کرده و از سوی بنیاد ‌هاینریش بل در کابل به نشر رسیده، آمده است که درباره جریان دریای برآوردهای مختلفی وجود دارد. اما متوسط جریان سالانه آن در ازبکستان ۵٫۱ میلیارد متر‌مکعب، در تاجیکستان ۴۹٫۶ میلیارد متر‌مکعب و در ترکمستان ۱٫۵ میلیارد متر‌مکعب برآورد شده است. در این رساله حوزه‌های آبی افغانستان مورد تحقیق و بررسی تقریبا همه‌جانبه قرار گرفته است.
براساس یافته‌های این تحقیق حوزه‌های آبی افغانستان به‌صورت مختصر به قرار ذیل می‌باشند.

پنچ آمو «دریای آمو» مساحت ۲۲۷۸۰۰ کیلومتر‌ مربع را شامل می‌شود. از کوه‌های پامیر سرچشمه می‌گیرد و دارای دو شاخه اصلی است.

حوزه آبی دریای کابل- ایندوس ۵۰۰ کیلو‌متر طول دارد که ۳۶۰ کیلومتر آن در افغانستان جریان دارد و سرانجام به پاکستان می‌ریزد.

حوزه آبی دریای هلمند بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین حوزه آبی افغانستان است و در جنوب این کشور موقعیت دارد. مساحت این حوزه آبی ۲۶۲۳۴۱ کیلومتر‌ مربع برآورد شده است و ۴۱ در‌صد حوزه آبی کشور را شامل می‌شود. این حوزه آبی از کوه‌های بابا سرچشمه می‌گیرد و در نهایت این حوزه آبی با دو شاخه شدن به طرف ایران و ایجاد مرز مشترک از افغانستان خارج می‌شود.

حوزه آبی دریای هریرود- مرغاب آبریزی ۷۷۶۰۴ کیلو‌متر‌مربع دارد. از کوه‌های بابا سرچشمه می‌گیرد. با ایران مرز مشترکی را در دهنه ذوالفقار تشکیل می‌دهد.

حوزه آبی دریای شمال برخلاف دیگر حوضه‌های آبی افغانستان به هیچ کشور همسایه سرازیر نمی‌شود. این حوزه کم‌ترین سهم را در تغذیه رودهای افغانستان دارد. از کوه‌های مناطق مرکزی سرچشمه می‌گیرد و طول آن ۷۰۹۰۱ کیلو‌متر‌مربع می‌باشد.

از طرف دیگر بخش آب سازمان ملل متحد شعار روز جهانی آب را که برابر با بیست‌و‌دوم مارچ است، روز جهانی آب و اشتغال اعلام کرده است.

روز جهانی آب اولین بار در سال ۱۹۹۲، در بیست‌و‌یکمین دستور نشست «محیط‌زیست و توسعه» سازمان ملل متحد در شهر ریودوژانیرو رسما مطرح شد.

در این کنفرانس از کلیه کشورها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه ۲۱ سازمان ملل، این روز را به‌عنوان روز ترویج و آگاه‌سازی مردم در مورد آب اختصاص داده و از طریق پخش و اشاعه نشریات و برگزاری کنفرانس‌ها، سیمینارها و نمایشگاه‌ها در گرامیداشت آن تلاش کنند.

هم‌چنین آژانسی از سوی سازمان ملل برای هماهنگی مسایلی در مورد روز جهانی‌ آب تعیین می‌شود که بسیاری از مسایل را در مورد منابع آب منعکس می‌کند. بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل (UNDESA)، دهه ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ را با عنوان «آب برای زندگی» معرفی کرده که ۲۰۱۵ سال آخر این دهه بود.

این دهه با هدف جهانی تمرکز بیشتر روی موضوعات مربوط به آب، آغاز شده که تلاش برای استفاده از مشارکت زنان در فعالیت‌های توسعه مرتبط با آب و همکاری در همه سطوح برای دستیابی به اهداف مربوط به آب در اعلامیه هزاره و برنامه نشست جهانی توسعه پایدار در ژوهانسبورگ را شامل می‌شد.

در همین حال پوهنمل نور‌احمد آخندزاده، رییس دانشکده محیط‌زیست دانشگاه کابل در گفتگویی به روزنامه ۸صبح گفت که آب اهمیت زیاد در اقتصاد جهان دارد. براساس تحقیقی که «یو.ان.هبیتات» انجام داده تقریبا نیم قوه کار جهان در بخش آب یا در بخشی که مربوط به آب است مصروف هستند.

این استاد دانشگاه می‌گوید مشاغل در رابطه با آب در کشورهای توسعه‌یافته با کشور‌های در حال توسعه فرق دارد. در کشورهای در حال توسعه مشاغلی که در رابطه با آب هستند، حتا محاسبه نشده است. اما در افغانستان ۶۰ درصد امرار معاش مردم از طریق زراعت است. کشاورزان به‌شکل محلی آب را مدیریت می‌کنند و از آن برای زراعت خود استفاده می‌کنند.

آخندزاده می‌گوید: «انکشاف پایدار افغانستان ارتباط مستقیم با مدیریت آب دارد. اگر ما بتوانیم آب‌های موجوده البته اگر از آب‌های مرزی و فرامرزی خود که کمی‌ مشکل‌ساز است، بگذریم، می‌توانیم آب‌های خود را به‌شکل انجنیری مهار کنیم و از آن برای آبیاری ۹ میلیون متر‌مکعب زمین قابل کشت در کشور استفاده کرد.»

به باور این استاد دانشگاه، مدیریت آب‌های افغانستان از استخراج معادن این کشور بهتر و پایدارتر است.

این استاد دانشگاه نبود اطلاعات و معلومات دقیق علمی ‌از وضعیت آب‌ها در کشور را هم یکی از چالش‌های عمده برای مدیریت نشدن آب‌های افغانستان می‌داند. او می‌گوید: «برای مدیریت قوی، اول‌تر از همه باید معلومات دقیق از ذخایر و منابع آبی وجود داشته باشد. متاسفانه این معلومات وجود ندارد. زیرا برای کارهای ساختمانی و بنیادهای طویل‌المدت ما باید تحقیق کنیم و در نتیجه تحقیق کاری را باید انجام دهیم که پایدار باشد. مساله پایداری در کار‌های ساختمانی به کار‌های تحقیقاتی ارتباط می‌گیرد. در کشور ما تحقیقات دقیق انجام نشده است و نبود امنیت به این مساله بیشتر دامن زده است. تا امنیت در کشور به‌وجود نیاید، مدیریت درست آب‌ها صورت نمی‌گیرد.»

رییس دانشکده محیط‌زیست دانشگاه کابل می‌گوید اگر آب‌های کشور مهار نشوند، تغییرات اقلیم می‌تواند بیشتر آن را تحت تاثیر قرار دهد. دولت افغانستان باید در یک ابتکار، کشور‌های همسایه را متقاعد کند که اگر در افغانستان بیشتر آب تولید شود، آن کشور‌ها هم بیشتر می‌توانند از آب استفاده کنند و اگر این کار صورت نگیرد، تغییرات اقلیم منابع آبی افغانستان را بیشتر تحت تاثیر قرار داده و مشکلات بسیار زیادی را برای کشور‌های همسایه هم ایجاد می‌کند.

وی می‌افزاید مدیریت آب‌های افغانستان بستگی به کشورهای همسایه دارد. این کشورها در برخی موارد آب افغانستان را آب سیاسی می‌گویند؛ از آن جایی که در افغانستان مدیریت آب‌های سطحی صورت نگرفته است، این کشورها از این می‌ترسند که میزان آبی که به آن‌ها برسد کم شود. این در حالی است که اگر مدیریت درست صورت نگیرد وضع چرخه آب بد‌‌تر می‌شود. زیرا در این صورت در افغانستان آب کم‌تری تولید خواهد شد و کشور‌های همسایه بیشتر از آن متاثر می‌گردند.

در همین حال صمیم هوشمند کارشناس محیط‌زیست می‌گوید حدود یک عشاریه پنج میلیارد نفر در جهان در بخش‌های مربوط به آب کار می‌کنند. رقابت‌ها روی آب در تمام سطوح وجود دارد و تقاضا برای آب در تمام کشورها در حال افزایش است.

صمیم هوشمند می‌گوید آب‌های افغانستان باید مدیریت شوند و این‌که چرا آب‌های افغانستان تا اکنون به‌شکل درست مدیریت نشده و نمی‌شوند، شاید به‌دلایل سیاسی یا به برخی مسایل منطقه‌ای بستگی داشته باشد.

وی می‌گوید مدیریت آب‌ها تنها یک کار تخنیکی و علمی‌ نیست و باید دولت افغانستان که کشوری در بالادست قرار دارد و منبع تولید آب می‌باشد، با کشورهای همسایه به یک توافق برسد. اما دولت افغانستان دراین بخش کند و بطی پیش می‌رود. دولت افغانستان باید به حرکت خود برای دستیابی به توافق سیاسی در مورد آب‌ها با کشورهای همسایه سرعت بیشتری بدهد.

این در حالی است که وزارت انرژی و آب از آمادگی‌ها برای مذاکره با کشورهای همسایه در مورد آب‌های فرامرزی افغانستان سخن زده است. به‌نظر می‌آید رابطه آب و اشتغال در افغانستان بیشتر به مدیریت آب‌های کشور بستگی دارد تا هر موضوع دیگری.

از سال ۱۹۹۳، هر سال یک شعار جدید درباره مسایل حیاتی و حساس آن زمان برگزیده می‌شود تا فعالیت‌های جامعه بر پایه آن شعار شکل گیرد. از سال ۱۹۹۴ تاکنون عنوان‌های ویژه روزهای جهانی آب به ترتیب زیر بوده است:

:۱۹۹۴ آب و دغدغه‌های همگانی؛ ۱۹۹۵: آب و زنان؛ ۱۹۹۶: آب و شهرهای تشنه؛ ۱۹۹۷: آب جهان، آیا کافی است؟؛ ۱۹۹۸: آب زیرزمینی، گنجینه پنهان؛ ۱۹۹۹: همه در پایین‌دست رودخانه‌ها زندگی می‌کنند؛ ۲۰۰۰: آب برای قرن ۲۱؛ ۲۰۰۱: آب برای سلامت؛ ۲۰۰۲: آب برای توسعه؛ ۲۰۰۳: آب برای آینده؛ ۲۰۰۴: آب و بلایا؛ ‌۲۰۰۵: آب برای زندگی؛ ۲۰۰۶: آب و فرهنگ؛ ۲۰۰۷: سازگاری با کم‌آبی؛ ۲۰۰۸: آب و سلامت؛ ۲۰۰۹: آب‌های مشترک، فرصت‌های مشترک؛ ۲۰۱۰: آب پاک برای جهان سالم؛ ۲۰۱۱ : آب برای شهرها: پاسخ به چالش شهرنشینی؛ ۲۰۱۲: آب و امنیت غذایی ؛ ۲۰۱۳: آب در هر مکان برای همگان با همکاری‌های بین‌المللی‌؛ ۲۰۱۴: آب و انرژی «و ۲۰۱۵» آب و توسعه پایدار.
انتهای پیام/