زرقاوی در سال 2004 و در اثر حملات ایالات متحده کشته شد اما حرکت جهادی به شدت رادیکالی که او در آن سرآمد بود، در قالب داعش یعنی جریانی از القاعده شاخه عراق بیرون آمده است، ادامه پیدا کرد. در حالی که داعش با جریان تحت رهبری زرقاوی تفاوت هایی دارد اما به نحو قابل توجهی روش شبکه زرقاوی را در استفاده از رسانه های اجتماعی برای رساندن پیام خود احیا کرده است. شبکه تلویزیونی داعش موسوم به «الحیات» صدها فیلم از ویدئوهای چند دقیقه ای سربریدن گرفته تا فیلم های طولانی مدت سخنرانی در باب مسائل مختلف یا ارائه اسناد تاریخی و... منتشر کرده است. برخی از این فیلم ها از تکنیک های عالی هالیوودی و جلوه های ویژه برخوردارند.

شعار «رسانه، بیش از نیمی از جنگ است»، هم چنین شعار «مرکز ارتباطات راهبردی ضد تروریسم وزارت امور خارجه آمریکا» (مرکز ارتباطات راهبردی) نیز به شمار می آید. این مرکز در سال 2010 تاسیس شد و نخستین مرکز آنلاین مبارزه با تبلیغات تروریستی است که بودجه آن را مراکز غیرامنیتی تامین می کنند. این جمله هم چنین در بخشی از خاطرات «عمر همامی» تروریست آمریکایی دیده شده است که تا زمان مرگش در سال 2013 رهبر اسلام گرایان سومالیایی یعنی گروه «الشباب» بود. او نوشته بود که «جنگ حرف ها اهمیت بیش تری از جنگ سربازان، چاقو و بمب های ناپالم دارد.» 

«هیلاری کلینتون»، وزیر امور خارجه آمریکا نیز به هنگامی که ماموریت «مرکز ارتباطات راهبردی» را توصیف می کرد، گفت که جذابیت تروریسم باید کاهش پیدا کند و مرکز باید بر «تضعیف تبلیغات تروریست ها و کاهش قدرت عضوگیری آن ها متمرکز شود.»

«آلبرتو فرناندز» هماهنگ کننده مرکز می گوید هم اکنون 50 هزار برنامه توسط مرکز به زبان های عربی، اردو، سومالیایی و انگلیسی تولید شده است. علاوه بر این ها، «تیم امدادی مرکز» وظیفه تخریب فروم های آنلاین داعش را برعهده دارد. مثلا در سال گذشته در حالی که کاربران داعش در توییتر با هشتگ «دستاوردهای داعش» تلاش می کردند تا به مخاطبان بگویند که داعش چه توانایی ها و دستاوردهایی کسب کرده است، تیم امدادی مرکزی با همان هشتگ، اطلاعاتی نیش دار و انتقادی علیه داعش منتشر می کرد. 

فرناندز می گوید اگر هم ممکن باشد، تیم امدادی با نیروهای شبه نظامی فعال در شبکه های مجازی وارد گفت و و می شود. او می گوید از جمله با همامی وارد گفت و گو شده بودیم اما او نهایتا توسط نیروهای خود الشباب کشته شد و البته این موضوع را به او گوشزد کرده بودیم.

اما سربازان مرکز ارتباطات راهبردی، برخلاف همتایان شان در جبهه های نبرد، در قیاس با نیروهای داعش از امکانات کم تری برخوردارند. داعش ویدئوهای سربریدن را در اختیار دارد و مرکز ارتباطات راهبردی فاقد این فیلم ها است. این فیلم ها شوک آور و زننده هستند اما به نحو غیرقابل باوری شگفت انگیزند و همین خصلت باعث می شود تا آن ها با سرعت زیادی دست به دست شوند. ویدئوهای تولیدی مرکز ارتباطات راهبردی، شوکه کننده و زننده نیستند و در نتیجه نمی توانند شگفت آور باشند و با سرعت توزیع شوند. عملکرد داعش شوکه کننده و خشونت بار است اما رویه مرکز ارتباطات راهبردی تصنعی و خسته کننده است.

داعش شبکه گسترده ای از «هواداران» در اختیار دارد که کمک شایان توجهی به انتشار تبلیغات اینترنتی و آنلاین داعش می کند. فرناندز می گوید این افراد فعال و متکی به خود هستند و با وجود تلاش هایی که برای ممنوعیت ورود آن ها به توییتر انجام شده است اما دائما به این شبکه مجازی سرک می کشند. از همه جالب توجه تر، داعش، حرفی برای گفتن دارد. «مرکز بین المللی افراط گرایی و خشونت سیاسی» تخمین زده است که 20 هزار نفر یا رقمی بیش تر از این جنگجویان خارجی به صفوف داعش پیوسته اند که 100 نفر آن ها از آمریکا به سوریه رفته اند. شاید این جنگجویان ساده لوح و احمق باشند اما آن ها، همه چیزشان را قربانی چیزی بی ارزش و پوچ نمی کنند.

«جان هورگان» مدیر «مرکز مطالعات امنیتی و تروریسم در دانشگاه ماساچوست» به من می گوید کسانی که به گروه هایی نظیر داعش پیوسته اند «تلاش می کنند تا مسیری پیدا کنند که به پرسش های آن ها پاسخ داده شود، یا کاری انجام دهند  که به درستی به زندگی آن ها معنا بدهد.» مرکز مطالعات راهبردی، در مقایسه با پیام های احساسی و شدید داعش حرفی برای گفتن ندارد.

«ری مونک» در زندگی نامه ای که درباره فیلسوف مشهور «لودویک ویتگنشتاین» نوشته است، تصمیم این فیلسوف برای ثبت نام در ارتش «اتریش- مجارستان» در جنگ جهانی اول را توضیح می دهد. تصمیم ویتگنشتاین به علت میهن پرستی وی نبود. مونک می گوید: «ویتگنشتاین احساس می کرد که تجربه مرگ شگفت انگیز به طریقی باعث تعالی او می شود. آن چه ویتگنشتاین از جنگ می خواست، تغییر زندگی شخصی او بود.» امروز، یکی از دشواری های موجود در راه مبارزه با تروریسم ایجاد حرف برای کسانی است که قابلیت تروریست شدن را دارند و البته کانالی جدید برای رساندن این حرف ها است.

یکی دیگر از دشواری های مبارزه با تبلیغات داعش در سوریه نیز به این موضوع بر می گردد که بخشی از آن چه آن ها روایت می کنند، معتبر است. مسلمانان سنی در سوریه و عراق مورد اذیت و آزار قرار می گرفتند. این واقعیت آشکار در کنار پیروزی های داعش در نبرد و انتشار پرقدرت و گسترده تبلیغات داعش دلیل اصلی عضوگیری این جریان در میان افراد خارجی است.

الظواهری راست می گفت: نیمی از نبرد، رسانه ها هستند. اما نیم دیگر این نبرد- یعنی نبرد روی زمین- بخش مهم تر این معادله است. تا زمانی که واقعیت ها، حرف داعش را تقویت کنند، پیام داعش برای سنی های ناراضی چه در داخل و چه در خارج از دنیای اسلامی، جذاب خواهدکرد. حق با فرناندز است که می گوید: «این که بگوییم داعش بد است، کافی نیست. در واقعیت نیز باید تغییراتی انجام شود. پیام های می تواند چیزی را غلو کنند، اما نمی تواند سفید را سیاه جلوه دهند.»

منبع: مجله روشن

 برای آگاهی از آخرين اخبار و پيوستن به کانال تلگرام باشگاه خبرنگاران جوان اينجا را کليک کنيد.

انتهای پیام/