به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جواناز ارومیه؛ مسجد سردارکه در كنار خيابان امام و در امتداد راسته غلام خان
شهر ارومیه قرار دارد،در زمان قاجاريه ساخته شده است . اين مسجد به فاصله 500-400 متري
از مسجد جامع قرار گرفته و از نقطه نظر تمركز جمعيت مانند مسجد مذكور در قسمت بازرگاني
و مهم شهر واقع شده و از نظر فرم و ارزش هنري داراي تناسبات معقول معماري و فضاي روحاني
خاص بناهاي مذهبي و تاريخي است.
اين مسجد يكي از بناهاي خوب دوره قاجاريه در اين استان به حساب
مي آيد. باني آن عبدالصمد خان پدر آقا خان و جد عظيم سردار است كه شخص اخير در سال 1330 ه.ق آنجا
را مرمت نموده و در سال 1331 ه.ق ساعت بزرگ مسجد را در بالاي ورودي آن نصب كرده است.
مشخصات بنا :
پلان مسجد طوري است كه از دو قسمت مجزا تشكيل شده است به طوري
كه از پلان آن مشاهده ميگردد دو واحد مربع مستطيل
كه به وسيله يك ورودي به هم راه مي يابند پلان كلي مسجد را شامل ميشود كه قسمت
اصلي و مهم مسجد را شبستان بزرگ آن تشكيل ميدهد شبستان داراي طرح مستطيل شكل به طول
22 و عرض 18 متر كه شامل چهار فرش انداز در طول ميباشد كه در گوشه جنوب شرقي شبستان
از حالت مستطيل خارج شده يعني كنج پيدا كرده است . دوازده عدد ستون سنگي هشت ضلعي با
سر ستونهاي سنگي كه به شيوه مقرنس با مهارت تراش آنها انجام گرفته زيبايي خاصي به مسجد
بخشيده است در انتهاي شبستان بزرگ شبستان كوچكي قرار دارد كه با يك ورودي به داخل شبستان
اصلي راه دارد ابعاد طول و عرض آن 12*10 متر است و از نظر فرم همانند شبستان بزرگ ولي
ساده تر ميباشد اين شبستان داراي دو ستون
8 وجهي كوچك و سه فرش انداز ميباشد كه فاقد هر گونه تزئين و آرايش بوده و يك محراب
آجري ساده در ضلع جنوبي آن تعبيه شده است.
غير از 12 ستون شبستان از سنگهاي خاكستري تيره كه سر ستونهاي
آنها با ملات قلع آب شده بدانها متصل كردند تمام مصالح بكار رفته در بنا از ديوارهاي
طرفين گرفته تا قسمت هاي طاق و پوشش سقف همه از آجر به ابعاد 5*22*20 سانتي متر ميباشد
كه با ملات گچ و خاك اجرا شده است.
قسمت پايين ديواره هاي شبستان بزرگ مانند ازاره اكثر مساجد قديمي
تا ارتفاع حدود 1 متر با كاشيهاي سبز رنگ به ابعاد 20*20 سانتي متر پوشانيده شده .در
بالاي ازاره مذكور دور تا دور مسجد يك حاشيه باريك(به عرض يك كاشي ) با كاشي هاي هفت
رنگ شامل نقوش گل و بوته (به رنگهاي زرد و صورتي ،آبي و سبز و سفيد)پوشش كرده اند بقيه
ديواره در چهار طرف فاقد هرگونه اندود و تزئين ميباشد. طاقهاي سقف شبستان را با رنگ
سبز رنگ آميزي كرده اند و فرم چيدن آجرهاي طاقها نيز با مهارت انجام گرفته است .
البته
در دهه هاي اخير تمام فضاهاي داخلي سقف را مجددا سفيد كاري نموده بودند كه در سالهاي
اخير مجددا به فرم اورژينال بازگردانده شده است.تزئينات چشم گير و جالب اين مسجد مربوط
ميشود.به فرم تراش ستون هاي سنگي شبستان بزرگ و سر ستون هاي مربع آنها كه بشيوه قطار
بندي نزديك به مقرنس تراش داده شده اند. سردر ورودي نسبتا مرتفع مسجد نيز با قوس كليل
و ستونهاي نيم برجسته تزئين و با كاشيكاري هفت رنگ شكوه و جذابيت خاصي به بنا بخشيده
اند. ولي متاسفانه در دها هاي اخير ضمن تعمير مسجد نماي ضلع جنوبي بنا را كه به طرف
خيابان ميباشد تماما و طرفين ورودي را تا ارتفاع حدود 5-4 متري با سنگها تراور تن پوشانيده
بودند كه در سالهاي اخير به فرم اورژينال بازگردانده شده است .
پوشش سقف شبستان به
شيوه منظمي انجام گرفته است پايه طاقها بر روي ستونهاي سنگي كه داراي سر ستونهاي مربع
متناسبي هستند و جرز هائيكه در قسمت ديوارهاي شبستان ايجاد كرده اند قرار گرفته است.
نور شبستان بزرگ از دو ضلع شمالي و جنوبي ساختمان تامين ميگردد
كه پنجره هاي اصلي در ضلع شمالي در و پنج طاقنماي بزرگ كه داراي عمق مناسبي ميباشند
تعبيه شده اند و هر طاقنما بوسيله يك تيغه باريك بدو قسمت تقسيم شده است.در هر قسمت
يك پنجره نصب كرده اند،
محراب مسجدداخل يكي از طاقنماي ضلع جنوبي شبستان قرار گرفته
است.اين محراب با كاشيهاي هفت رنگ با زمينه زرد با نقوش گل و بوته و با رنگهاي آبي
،صورتي،سفيد،سفيد،قهوه اي آرايش شده و سوره مباركه آيت الكرسي در داخل يكي از حاشيه
هاي دور محراب نوشته شده است. در بالاي قوس محراب در يك كادر مربع مستطيل ،اسامي الله،محمد،علي،فاطمه،حسن،حسين
نوشته شده است.يك حاشيه باريك گچبري نيز در دور محراب وجود دارد.
ورودي بنا داراي ارتفاع نسبتاً زيادي ميباشدکه درطرفين آن دو
پنجره مستطيل شكل تعبيه نموده اند.در بالاي طاقهاي سر در ورودي ساعت بزرگي نصب كرده
اند اين ساعت كه در سال1331 ه.ق بوسيله سردار عظيم السلطنه در بالاي ورودي مسجد قرار
داده شده است.
بهمين مناسبت بعضي ها اين مسجد را مسجد ساعت ميدانند.بمرور زمان
دكل ساعت صدمه ديده و ساعت مذكور نيز نواقصي پيدا كرده بودكه در سال 1361 با مساعدت
مالي ارشاد اسلامي توسط دفتر فني میراث فرهنگی نسبت به بازسازي كل و تعمير و نصب مجدد
ساعت اقدام شد.تمام نماي ورودي داراي كاشيكاري جالبي با كاشيهاي هفت رنگ بوده در چند
سال قبل قسمت اعظم نماي ورودي و تمام نماي
خارجي ضلع جنوبي را با سنگهاي سفيد تراورتن پوشانيده اند.ولي قسمتهاي بالاي ورودي و
ضلع شمالي دست نخورده باقي مانده و حالت قديمي
را حفظ كرده است.بطوريكه گفته شد اكثر نورگيرها بنا در اين ضلع قرار دارند.پنجره ها
تا لبه پشت بام داراي تزئينات ،كاشيكاري،مانند سردر و ساير قسمتهاي داخل مسجد ميباشد.در
اطراف روزنه هاي بالاي پنجره ها در كادر بندي هاي هندسي كتيبه هايي به خط ثلث نوشته
شده كه در بعضي جاهاي تاريخي و كاشيكري مسجد به سال 1330 ه.ق قيد شده است.در گوشه شمال
غربي مسجد حياط كوچك و حوض خانه مسجد قرار دارد .
نوع مالكيت بنا
مالكيت این بنا با اوقاف است که به شماره 1738 در فهرست آثار
ملي كشور به ثبت رسيده است.
انتهای پیام/پ
