به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ مدتی است " پ‌ک‌ک " و دولت ترکیه با کنار گذاشتن پیمان صلح، درگیری‌های خونینی را آغاز کرده‌اند. طی روزهای گذشته یک عامل انتحاری "پ‌ک‌ک"، 2 تن ماده انفجاری را با تراکتور در نزدیکی مقر پلیس ترکیه منفجر کرد. در این حادثه 2 نفر کشته و 30 نفر دیگر زخمی شدند. طی روزهای اخیر نیز ترکیه صدها بار مواضع پ‌ک‌ک را در شمال عراق مورد حمله هوایی قرار داد. آنکارا اعلام کرد از 2 مردادماه حدود 260 جنگجوی کرد را در درگیری‌های شمال عراق و شرق ترکیه کشته‌ است.

این درگیری‎ها در حالی صورت می‎گیرد که تا سالهای اخیر مسئله "پ‌ک‌ک" یک مسئله داخلی برای ترکیه محسوب می‌شد، اما هم‌اینک ارتش آنکارا در حال به آتش کشیدن منطقه برای از بین بردن دشمن خانگی خود است!

واقعیت چیست؟

سرکرده این گروه عبدالله اوجالان بود که در سال 1999 دستگیر و ابتدا به اعدام محکوم شد، اما سپس حکمش به حبس ابد تقلیل یافت. از زمان آغاز اعتراضات پ‌ک‌ک در سال 1984، 40 هزار نفر در درگیری‌های طرفین کشته و صدها هزار نفر بی‌خانمان شدند. پ‌ک‌ک دهه‌هاست خار چشم دولت ترکیه بوده است. اوج درگیری‌های پ‌ک‌ک در ترکیه به میانه دهه 90 میلادی مربوط است که طی آن هزاران روستا در جنوب شرقی و شرق ترکیه تخریب و هزاران کرد مجبور به نقل مکان به سایر قسمت‌های کشور شدند.

پس از دستگیری اوجالان پ‌ک‌ک به صورت یکطرفه آتش‌بس 5 ساله اعلام کرد و گام‌هایی را جهت تغییر تفکراتش صورت داد که از آن جمله تغییر چندین باره نام خود بود، اما سرانجام دوباره نام پ‌ک‌ک را برای خود برگزید. این گروه تروریستی بارها تلاش کرد تا با مقامات آنکارا مصالحه کند اما هربار دولت ترکیه به دلایل واهی از گفتگو و رسیدن به توافق خودداری کرد. حتی مقامات پ‌ک‌ک 9 بار به صورت یک طرفه اقدام به اعلام صلح با آنکارا نمودند اما دولتمردان ترکیه آن را نقض کردند و گویا چیز دیگری در سر داشتند.

*** مذاکرات فوق محرمانه "اسلو"

در سال 2009 و 2011 گفتگوهای بسیار محرمانه‌ای بین پ‌ک‌ک و دولت ترکیه در اسلو پایتخت کشور نروژ برگزار شد. این گفتگوها با ملاقات‌هایی میان مقامات رده بالا از سازمان‌ امنیت ملی ترکیه(NIT) و رهبران بلندپایه پ‌ک‌ک و حضور یک میانجی بین‌المللی (احتمالا نروژ) صورت گرفت. طرف ترک در این مذاکرات لیستی از درخواست‌ها را به پ‌ک‌ک داد و در پایان 3 پروتکل آماده شد.

گفتگوهای اسلو که به نظر روند مثبتی داشت به یکباره با شکست مواجه شد. طرفین علل متعددی را برای ناکامی این مذاکرات ابراز داشتند. عدم وجود اعتماد و هماهنگی در هدف‌ها و آمادگی کامل طرفین؛ ابتدایی‌ترین دلیل نرسیدن به توافق به نظر می‌رسید، اما واقعیت آن بود که پس از شروع مذاکرات از سال 2009 و موافقت اعضای پ‌ک‌ک برای به زمین گذاشتن اسلحه‌های خود، موجی از دستگیری کردها توسط دولت آنکارا صورت گرفت. بسیاری از فعالین سیاسی و دانشجویان و حتی شهرداران ماه‌ها به اتهام رابطه با سرکردگان پ‌ک‌ک دستگیر شدند. سران پ‌ک‌ک آنکارا را به دلیل این اقدام ریاکار نامیدند.

"عمر آلتی پارماک" رئیس سابق اطلاعات پلیس ترکیه بعدها اعلام کرد: "عملیات علیه اعضای کنگره جوامع کرد با دستور شخص رجب طیب اردوغان و زیر نظر افراد حکومتی صورت گرفت."

دولت ترکیه همزمان با مذاکرات مصالحه‌آمیز، تلاش داشت با تحریک کردها، آنان را ترغیب به ترک میز مذاکره کنند. درحالی که پ ک ک در مقابل به رسمیت شناخته شدن برخی حقوق کردها حاضر به زمین گذاشتن اسلحه‌های خود بود، آنکارا در اقدامی تحریک‌آمیز مقامات پ‌ک‌ک را به ترک مذاکرات تشویق کرد.

در 14 جولای 2011 نیز در بحبوحه گفتگوهای طرفین در اسلو 14 سرباز ترکیه در منطقه‌ای کاملا کردنشین به نام "سیلوان" در استان "دیاربکر" کشته شدند و به سبب آن مقامات ترکیه بلافاصله میز مذاکره را ترک کردند و پ‌ک‌ک را عامل آن دانستند. این اتفاق درحالی رویداد که پ‌ک‌ک دولت ترکیه را در این اتفاق مقصر دانست و اعلام کرد کردها تنها از خودشان در مقابل حمله ارتش ترکیه دفاع کردند.

در حالی که مذاکرات درحال پیشرفت قابل قبولی بود و احتمالا به حل دائمی مناقشه پ‌ک‌ک و آنکارا می‌انجامید، ارتش ترکیه اقدام به حمله به یک منطقه کردنشین کرد تا دستاویزی برای ترک میز مذاکره داشته باشد. مقامات محلی پ‌ک‌ک درباره اقدام آنکارا اظهار داشتند که دولت ترکیه به دنبال شروع یک جنگ تمام‌عیار است.

پس از به شکست انجامیدن مذاکرات؛ ترکیه با حمله‌ای گسترده به مواضع پ‌ک‌ک درگیری‌ها را شدت داد. این درگیری‌ها تا اعلام آتش‌بس یکطرفه از سوی پ‌ک‌ک در مارس 2013 ادامه پیدا کرد که در این مدت دست‌کم 920 نفر کشته شدند که غالب آنان از اعضای پ‌ک‌ک بودند.

*** "لگد اردوغان به میز مذاکرات"

اردوغان و حزبش که از زمان به قدرت رسیدن در منطقه به دنبال برهم زدن امنیت منطقه بوده‌اند، با مخالفت با ایجاد میز مذاکره برای انجام مرحله بعدی روند صلح،‌ جنجال فراوانی بپا کردند. "مظفر آیاتا" یکی از بنیانگذاران پ‌ک‌ک در مقابل گستاخی اردوغان اعلام کرد که تمام برنامه‌های مربوط به خلع سلاح را معلق خواهد کرد و اقدام آنکارا را "لگد اردوغان به میز مذاکرات خواند". آیاتا تصریح کرد:‌ "اردوغان به طور مستقیم مانع برگزاری کنگره صلح شد". 

*** فریب یا خیانت اوجالان 

پس از به شکست انجامیدن مذاکرات اسلو،‌ مقامات ترکیه گفتگوهایی را با عبدالله اوجالان سرکرده محبوس پ‌ک‌ک آغاز کردند. این گفتگوها نهایتاً منجر به انتشار نامه‌ای در 21 مارس 2013 شد که اوجالان در آن صراحتا اعلام کرد؛ "زمان آن فرا رسیده که اسلحه‌ها خاموش شوند و بجای آن سیاست و ایده‌ها صحبت کنند". طی این نامه اوجالان از عناصر مسلح خواست از خاک ترکیه خارج شوند!؟!

برخی از اعضای پ‌ک‌ک صراحتا از اوجالان به خاطر تسلیم مناطق تحت کنترل انتقاد کردند. خروج پ‌ک‌ک بسیار هدفمند صورت گرفت و فواید گسترده‌ای برای دولت آنکارا داشت. ارتش ترکیه زین‌پس نیاز به درگیری‌های داخلی با پ‌ک‌ک نداشت، همچنین ارتش ترکیه توانست از نیروی هوایی علیه مواضع پ‌ک‌ک استفاده گسترده‌تری کند. اتفاقات بعدی در منطقه بر اهمیت خروج پ‌ک‌ک از ترکیه صحه گذاشت و باعث شد ترکیه به راحتی بتواند در امور کشورهای همسایه دخالت کند. سناریو برنامه‌ریزی شده ترکیه این بود که در درازمدت پ‌ک‌ک را تضعیف کند. آنکارا پیش‌تر بارها با ترک میز مذاکرات و حمله به پ‌ک‌ک این عمل را انجام داده بود.

*** صدور تروریست‌های پ‌ک‌ک؛ بهانه دخالت ترکیه در منطقه

استراتژی ترکیه این بود که با خروج پ‌ک‌ک از خاک این کشور، دست بازی برای اقدامات کنترلی علیه این گروه خواهد داشت و به مرور آن را ضعیف خواهد کرد. از طرفی پ‌ک‌ک دستاویز مناسب ترکیه برای دخالت در کشورهای همسایه محسوب می‌شد. ترکیه بارها به این بهانه سوریه و عراق را بمباران کرد. محاسبات دولتمردان آنکارا مبنی بر تضعیف پ‌ک‌ک درست پیش نرفت. پ‌ک‌ک پس از ورود به شمال عراق و سوریه با الحاق به کردهای آن مناطق جایگاه خویش را تثبیت کرد. از طرفی حزب کارگران کردستان در تقابل با داعش پیروزی‌های گسترده‌ای کسب کرد که همین امر نگرانی مقامات آنکارا را از به قدرت رسیدن و تشکیل حکومت کرد در آن سوی مرزهای ترکیه افزایش داد.

آنکارا از سال 2013 به دنبال بهانه‌ای برای ضربه زدن به کردهای منطقه به ویژه پ‌ک‌ک بود. طولی نکشید که دستاویز لازم برای ترکیه محیا شد. در 29 تیرماه امسال، حمله‌ای انتحاری در شهر "سروچ" واقع در جنوب شرق ترکیه که عمدتا کردنشین است، اتفاق افتاد. این حادثه که در یک مرکز فرهنگی جوانان کرد روی داد، 23 کشته درپی داشت. این حمله به داعش نسبت داده شد و خشم کردها را برانگیخت. با توجه به اتفاقات گذشته (حمایت گسترده ترکیه از داعش و تنها گذاشتن کردهای کوبانی)، کردها آنکارا را به همکاری با داعش متهم کردند.

در 31 تیرماه پ‌ک‌ک دو مامور پلیس ترکیه را به خاطر همکاری در بمبگذاری شهر سروچ کشت. این اتفاق بهانه لازم را به مقامات آنکارا داد. دو روز بعد سازمان اطلاعات ملی ترکیه صدها نفر از اعضای پ‌ک‌ک را بازداشت کرد. همزمان نیروی هوایی این کشور مواضع پ‌ک‌ک را در شمال عراق مورد هدف قرار داد.

مداخله‌های گسترده ترکیه در کشورهای همسایه به بهانه پ‌ک‌ک تا آنجایی پیش رفت که اعتراض مقامات منطقه را در پی داشت. نخست وزیر عراق در روزهای اخیر با انتقاد از آنکارا اعلام کرد:" شگفت‌آور است که ترکیه به بهانه مبارزه با حزب کارگران کردستان خاک عراق را بمباران می‌کند،‌ درحالی که نیروی‌های این حزب در داخل خاک ترکیه حضور دارند و فعالیت می‌کنند".

ترکیه درحالی ادعای مبارزه با داعش را دارد که همزمان مواضع کردهای سوریه که در مقابل داعش ایستاده‌اند را مورد هدف قرار می‌دهد. این امر نشان دهنده نقشه‌ای شوم از جانب دولتمردان آنکاراست. 

*** کردها؛ عامل تضعیف داعش

درحالی که ترکیه تلاش داشت پ‌ک‌ک را تضعیف کند،‌ به صورت اتفاقی سبب قدرت گرفتن بیشتر این گروه شد. اما اینکه چرا آنکارا در ابتدا وارد جنگ گسترده با حزب کارگران کردستان در عراق و سوریه نشد و در این برهه به آنان اعلام جنگ کرد، دلایل دیگری دارد.  3 دلیل اصلی ترکیه برای ورود به جنگ با پ‌ک‌ک را می‌توان در موارد ذیل خلاصه کرد:

1- پ‌ک‌ک دشمن قطعی دولت ترکیه است. آنکارا در ابتدا معتقد بود با خروج پ‌ک‌ک، علاوه بر تضعیف بیشتر این گروه با حملات هوایی، مشکل داخلی به نام پ‌ک‌ک دیگر وجود نخواهد داشت. اما گذشت زمان نشان داد که علارغم خروج پ‌ک‌ک از ترکیه، نفوذ این گروه در بین کردهای این کشور هنوز هم وجود دارد (این موضوع در انتخابات اخیر ترکیه نمود آشکاری داشت)

*** استیصال اردوغان؛ توسل ترکیه به ناتو 

ترکیه خود بهتر می‌داند که به تنهایی توانایی ضربه زدن به کردهای منطقه را ندارد و علاوه بر نداشتن پشتوانه نظامی، آنکارا دولتی قدرتمند در مقوله هزینه‌های نظامی نیست، از این رو آنکارا دست به دامان ناتو برای رسیدن به اهداف خود شده است.

در همین زمینه حسین معین‌آبادی کارشناس مسائل منطقه در گفتگو با خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: ترکیه مقدار زیادی نگران حکومت مستقل احتمالی کردهاست. ترکیه با پ‌ک‌ک مشکلات گسترده‌ای دارد. مقاومت کردها در کوبانی سوریه و وضعیت مناسب آنها در عراق باعث نگرانی زیادی برای آنکارا شده است.

این کارشناس مسائل منطقه خاطرنشان کرد: ترکیه معتقد بود داعش می‌تواند در ارتباط با منطقه کردنشین سوریه وضعیت متفاوتی به وجود آورد. در واقع ترکیه داعش را برای سرکوب کردها مفید می‌دانست که این مسئله جواب نداد.