اثرات اقتصادی پرداخت زکات فطره در جامعه اسلامی
پرداخت زکات فطره تنها به کسانی که در ماه رمضان روزه گرفته‌اند اختصاص ندارد، حتی کسانی که نسبت به روزه عذر داشته‌اند و یا از روی عمد و غیرعمد روزه نگرفته‌اند، باید زکات فطره پرداخت کنند.
به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ زکات فطره یکی از دستورات اسلامی است که با تحقق شرایط عمومی تکلیف بر سرپرست خانوار در شب عید فطر واجب می‌شود. از آنجا که ملاک در وجوب زکات فطره، غنا (ضد فقر) است، بنابراین برای محاسبه آن باید خانوارهای فقیر را شناسایی کرد از این رو فقر مطلق یا فقر معیشتی به محرومیت و ناتوانی فرد در دستیابی به حداقل نیازهای اساسی از قبیل تغذیه، پوشاک و سرپناه که از ضروریات اولیه زندگی شمرده می‌شوند، اشاره دارد.
اما فقر نسبی از مفهوم فقر مطلق فراتر رفته و به طور کلی از نابرابری توزیع درآمد در سطح جامعه ناشی و از عدم تعادل‌های اجتماعی حکایت می‌کند. بنابراین بر اساس بحث‌های فقهی می‌توان گفت خط فقر مطلق که در علم اقتصاد توسعه و اقتصاد خرد مورد بحث قرار گرفته نزدیکی فراوانی با مفهوم فقر در بحث زکات فطره دارد.
پرداخت زکات فطره که با نیت عبادت و تقرب به خداوند متعال انجام می‌شود، نوعی بهره‌گیری از مادیات برای رسیدن به معنویات است، بدین جهت گفته‌اند که قبول روزه موکول به پرداخت زکات است، چرا که دادن زکات موجب جدایی از تعلقات مادی و هواهای دنیوی و نفسانی است و انسان مؤمن برای دوام فطرت الهی خویش و بازگشت به عهد فطری «الست» از هر آنچه رنگ تعلق دارد، باید رها و آزاد باشد و زنجیر مادیات را از پای خود برکند تا سبک بال به سوی خداوند گام نهد.
البته پرداخت زکات فطره که به آن زکات سلامتی بدن گفته می‌شود تنها به کسانی که در ماه رمضان روزه گرفته‌اند اختصاص ندارد، حتی کسانی که نسبت به روزه عذر داشته‌اند و یا از روی عمد و غیرعمد روزه نگرفته‌اند، باید زکات فطره پرداخت کنند. البته هدف از دادن زکات پاک شدن روح نیز عنوان شده است.
بسیاری از مفسران آیه شریفه قد افلح من تزکی و ذکر اسم ربه فصلی را چنین تفسیر کرده‌اند که هرکس سه مرحله زیر را بپیماید به سر منزل فلاح و رستگاری می‌رسد. این مراحل عبارتند از:
- پاک شدن از شرک و اخلاق رذیله به توحید و ایمان و باور داشتن اصول عقاید (تَزَکّی)
- در آثار قدرت و حکمت پروردگار و نعمت‌های مادی و معنوی، جسمی و روحی اندیشیدن علاوه بر ذکر قلبی با زبان کلمه شهادت گفتن (وَ ذَکَرَ اِسمَ رَبِّه)
- در مرحله سوم اظهار شکستگی و فروتنی و کوچکی در پیشگاه پروردگار نمودن و به عبادت و پرستش پرداختن (فَصَلّی). هر کس این سه مرحله را پیموده به سر منزل رستگاری می‌رسد.
عده‌ای بر اساس روایات رسیده معتقدند که منظور از «تزکی» دادن زکات فطره و خواندن نماز عید است. همچنان که امام علی (ع) یکی از مصادیق این آیه را عید فطر و زکات فطره می‌داند. در روایات آمده است که رسول خدا(ص) همواره در روزهای عید فطر قبل از رفتن به مصلی فطره را تقسیم می‌کرد. برخی نیز تزکیه را در اینجا به معنی دادن صدقه مالی دانسته‌اند.
مهم این است که تزکیه معنی وسیعی دارد که همه این مفاهیم را دربرمی‌گیرد، هم پاکسازی روح از آلودگی شرک و هم پاکسازی از اخلاق رذیله و هم پاکسازی عمل از محرمات و هرگونه ربا و هم پاکسازی جان به وسیله دادن زکات در راه خدا، زیرا طبق آیه (خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزکیهم بها) از اموال آن‌ها صدقه‌ای (زکات) بگیر تا آن‌ها را به وسیله آن پاکسازی و تزکیه کنی) دادن زکات سبب پاکی روح و جان است.
عده‌ای دیگر گفته‌اند منظور از صدقه همان زکات فطره است که در اول ماه شوال پرداخت می‌شود و تکبیرهای روز عید و نماز عید فطر را نیز شامل می‌شود. شخصی از امام صادق (ع) پرسید معنای آیه قد افلح من تزکی چیست؟ فرمود: این است که هر کس زکات فطره بدهد، رستگار می‌شود.
پرداخت زکات فطره در کنار تزکیه انسان حل مشکلات اقتصادی افراد نیازمند را نیز به ارمغان می‌آورد و عاملی ارزشمند برای فقرزدایی و توسعه اقتصادی در جامعه اسلامی است. در کنار کمک به فقرا، موارد مصرف دیگری نیز برای زکات فطره می‌توان قائل شد که از جمله آن‌ها احیای روحیه همیاری و تعاون، رسیدگی به وضع بهداشتی، درمانی و فرهنگی مسلمانان است. از زکات فطره می‌توان قرض بدهکاران حقیقی و افرادی را که در راه معیصت و خلاف بدهکار نشده‌اند، پرداخت کرد.
در ساختن مسجد، پل‌ها و راه‌ها و بیمارستان‌ها و برطرف کردن سایر نیازهای مسلمانان نیز می‌توان از این بودجه مردمی استفاده کرد. همچنین با این بودجه می‌توان باورهای دینی و اعتقادات مسلمانان ضعیف الایمان را تقویت نمود و کسانی را که در معرض شبهات و وسوسه‌های دشمنان قرار دارند، یاری کرد.
انتهای پیام/
