احکام "نیت روزه" از نظر "آیت الله بهجت"
كسى كه روزه قضا دارد، از او روزه مستحبى صحيح نيست؛ پس اگر قبل از زوال متوجه شد، مى‌تواند نيّت روزه واجب كند. بله، اگر در آخر شعبان به نيت استحباب روزه گرفته، چنانچه در بين روز فهميد كه رمضان است.
به گزارش حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران؛ در ادامه احکام مربوط به نیت روزه را بنا نظر آیت الله بهجت بخوانید.
عدول از روزه مستحبّى به واجب
آيا مى‌توان از روزه مستحبى به روزه واجب عدول كرد؟
جواب. كسى كه روزه قضا دارد، از او روزه مستحبى صحيح نيست؛ پس اگر قبل از زوال متوجه شد، مى‌تواند نيّت روزه واجب كند. بله، اگر در آخر شعبان به نيت استحباب روزه گرفته، چنانچه در بين روز فهميد كه رمضان است، بايد به رمضان عدول كند و تجديد نيّت براى آن مى‌كند؛ هر چند بعد از زوال باشد، بنابر احوط.
نيّت روزه مردّد بين واجب و مستحبّ
كسى كه نمى‌داند روزه قضا دارد يا نه اگر روزه بگيرد، به نيّت اينكه اگر قضا دارد قضاى واجب، وگرنه مستحبّ باشد، آيا اين‌گونه نيت كردن صحيح است؟
جواب. بله، صحيح است.
آيا مى‌شود روزه‌اى به نيّت روزه قضاى احتياطى پدر و مادر گرفت كه اگر بر ذمّه آنها روزه قضا است ادا بشود و اگر نيست، روزه مستحبّى خود انسان باشد؟
جواب. بله، مى‌شود.
نيّت روزه استيجارى قبل از ظهر
آيا مى‌توان قبل از ظهر، نيّت روزه استيجارى كرد؟
جواب. اگر باطل‌كننده‌اى روزه به‌جا نياورده و يا با جنابت وارد صبح نشده باشد، مى‌تواند تا قبل از ظهر نيّت روزه استيجارى نمايد.
انصراف از روزه و تجديد نيت
كسى غير ماه رمضان قصد روزه كرده و بعد منصرف شده، ولى چيزى نخورده است. آيا مى‌تواند دوباره قبل از ظهر نيّت روزه قضاى ماه رمضان يا استيجارى كند؟
جواب. مانعى ندارد.
نيّت روزه براى جُنُبى كه قبل از ظهر غسل كرده
شخصى قبل از طلوع فجر يا بعد از آن محتلم شده و قبل از ظهر غسل كرده و چيزى نخورده است، آيا مى‌تواند نيّت روزه قضاى ماه رمضان يا استيجارى كند؟
جواب. اگر قبل از فجر محتلم شده است، نمى‌تواند و اگر بعد از فجر محتلم شده است، مى‌تواند.
تعارض بين روزه نذرى و قضا
كسى كه، هم روزه قضا و هم روزه نذرى دارد، كدام را بايد اوّل به‌جا بياورد؟
جواب. اگر وقت يكى تنگ است، اوّل آن را به‌جا آورد و اگر وقت هر دو وسيع است، مخيّر است كه هر يک را خواست انجام دهد.
نذر به‌جا آوردن قضاى روزه رمضان در سفر
آيا انسان مى‌تواند نذر كند كه روزه قضاى ماه رمضان خود را در سفر بگيرد؟
جواب. صحيح نيست.
عدول از روزه مدت‌دار به روزه مدت‌دار ديگر
عدول از روزه واجب مدت‌دار ـ مثل روزه قضا ـ به روزه واجب مدت‌دار ديگر ـ مثل روزه نذرى ـ جايز است يا نه؟
جواب. در قبل از ظهر اشكال ندارد.
جهل به زمان روزه قضا
اگر شخصى نداند كه قضاى ماه رمضان را بايد تا رمضان بعد گرفت، وگرنه كفّاره تأخير دارد، در اين صورت (ندانستن حكم)، اگر شخصى تا رمضان بعد روزه قضا را نگرفت، آيا كفاره تأخير واجب مى‌شود؟
جواب. علم و جهل در اين مسئله فرقى ندارد.
باطل كردن سهوى روزه
اگر در روزه واجب يا مستحب سهواً مُبطلى به‌جا آورده شود، روزه چه حكمى دارد و آيا فرقى بين روزه ماه رمضان و غير آن هست يا نه؟ و آيا فرقى در روزه‌اى كه وقتش وسيع است يا غير آن وجود دارد؟
جواب. در غير بقاى بر جنابت، فرقى در عدم ابطال نيست و در آن مورد به مسئله ١٣١٧ رساله رجوع شود.
قصد روزه نبودن
اگر روزه‌دارى قصد كند كه روزه نباشد، ولى تا غروب افطار نكند و مبطلى انجام ندهد، آيا روزه‌اش باطل است و در صورت بطلان آيا كفاره دارد؟
جواب. اگر روزه واجب معين باشد، روزه‌اش باطل است و عدم وجوب كفّاره، محل تأمّل است. (مسئله ١٢٧٠ رساله).
نيت روزه يوم‌الشّک
تكليف روزه‌دار در مورد نيّت روزه يوم‌الشک چيست؟
جواب. روزى را كه انسان شک دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد، و اگر بخواهد روزه بگيرد، نمى‌تواند نيّت روزه رمضان نمايد؛ بلكه بايد نيّت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعداً معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مى‌شود و در صورتى كه قصد كند آنچه را كه فعلاً خدا از او خواسته است انجام دهد و بعد معلوم شود رمضان بوده نيز كافى است و چنانچه در چنين روزى به نيّت روزه قضا يا روزه مستحبى و مانند آن روزه بگيرد و در بين روز بفهمد كه رمضان است، بايد نيّت روزه رمضان كند.
تبديل نيت از مستحبى به قضا
شخصى نيّت روزه مستحبى كرده، ولى قبل از ظهر مى‌فهمد كه روزه قضا بر ذمّه‌اش مى‌باشد، آيا مى‌تواند نيّت روزه قضا بكند و اگر نيّت كند، آيا ثواب روزه مستحبى را هم مى‌برد؟
جواب. بله، مى‌تواند نيّت روزه قضا كند و ثواب روزه مستحبى را هم مى‌برد.
زمان نيّت روزه
شخصى در روزه ماه رمضان تا طلوع آفتاب خوابيده و نيّت روزه آن روز را نكرده، آيا مى‌تواند از آن هنگام نيّت روزه كند؟
جواب. اگر از شب قبل از خوابيدن نيّت داشته، همان كافى است.
ترديد در بطلان روزه
اگر به گمان شخصى در روزه‌اش خلل ايجاد شده و شک دارد كه روزه‌اش باطل شده يا نه و اين ترديد بين بطلان و عدم بطلان چند ساعت طول مى‌كشد و بعد ترديدش برطرف شده و مى‌فهمد كه مبطل روزه انجام نداده است، آيا روزه‌اش صحيح است، در اين مورد چه فرقى بين روزه واجب و غير واجب وجود دارد؟
جواب. روزه‌اش صحيح است و فرقى بين اقسام آن نيست.
يوم‌الشک
مى‌دانيم اگر در يوم‌الشک ـ كه نمى‌داند آخر شعبان است يا اوّل ماه رمضان ـ نيّت رمضان كند، روزه آن روز باطل است. آيا در مسئله فوق تفاوتى بين اينكه قبل از ظهر يا بعد از ظهر بفهمند وجود دارد به اينكه اگر ساعت ٩ صبح فهميده باشد كه ماه رمضان است و تجديد نيّت كرد، آيا باز هم روزه آن روز باطل است و اگر باطل است، آيا مى‌تواند افطار كند؟
جواب. اگر قصد قربت متمشّى شد ـ مثل اينكه جاهل به مسئله بوده ـ اشكال ندارد و در صورت بطلان، نمى‌تواند افطار كند.
روزه در عيد فطر
اگر كسى از روى بى‌اطلاعى در روز عيد فطر روزه بگيرد، چه حكمى دارد؟
جواب. اشكالى ندارد.
