به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران؛  مسجد گوهرشاد، در جنوب حرم علی بن موسی (رضا) در شهر مشهد ساخته شده‌است. این مسجد در سال ۸۲۱ ه. ق به دستور گوهرشادآغا همسر شاهرخ از پادشاهان تیموری بنا شده‌است. 

به دلیل ظرافت و زیبایی کاشی‌کاری و خط و اسلوب معماری مسجد گوهرشاد، این مسجد از نفیس‌ترین شاهکارهای معماری ایرانی در دوره تیموری به شمار می‌رود. اسم گوهرشاد در دو محل با کاشی معرق نگاشته شده‌است: یکی در قسمت بالای در نقره‌ای که به دارالسیاده می‌رود و دیگری بر کتیبه ایوان مقصوره که به خط زیبای شاهزاده بایسنقر می‌باشد. در قسمت وسط نیز کتیبه‌ای به نام محمد رضا امامی وجود دارد. شیوه معماری این مسجد به سبک معماری مساجد چهار ایوانی ایران است و در طی سال‌ها گنبد آن چهار بار مورد مرمت قرار گرفته‌است. 

 

سبک معماری این بنا به شیوه آذری و نام معمار آن استاد قوام‌الدین شیرازی ذکر گردیده‌است. 

 

بی‌تردید مهم‌ترین اثر باقی‌مانده از دورة تیموری در ایران، مسجد گوهرشاد در مشهد است که در جوار آرامگاه امام رضا (ع) واقع گردیده و ساختمان آن -بر اساس متن کتیبهٔ ثلث اصلی ایوان جنوبی- در سال ۸۲۱ هجری قمری به همّت گوهرشاد -زوجهٔ شاهرخ تیموری- به اتمام رسیده‌است. این مسجد در طیّ قرون مختلف، متحمّل خرابی‌های زیادی شده که از جملة آن‌ها بمباران ارتش روس به سال ۱۳۳۰ هجری قمری است. با این حال، هیأت اصلی بخش عمدة ساختمانی آن نسبتاً محفوظ مانده‌است. 

بنای مسجد گوهرشاد -که به خاطر نام بانی آن به این نام خوانده می‌شود- تقریباً ۱۲ سال به‌طول انجامیده و معمار اصلی بنا به احتمال قوی "استاد قوام‌الدّین شیرازی" یکی از پرکارترین و چیره دست ترین معماران دورة تیموری بوده‌است . 

 

پلان و تزیینات مسجد 

 

مسجد به شکل چهار ایوانی ساخته شده و در طرفین ایوان اصلی آن دو منارهٔ کاشی‌کاری جای گرفته‌است که از لحاظ زیبایی و دقّت در کاشی‌کاری دارای اهمیّت خاصّی است. مناره‌های ضخیم و برج مانند ایوان -که نقش کنترل فشار تاق را بر عهده دارند- توپر و به ضخامت ۶ متر هستند و ارتفاع کلّی آن‌ها به ۴۳ متر می‌رسد. این مناره‌ها (گلدسته‌ها) از روی زمین شروع می‌شوند و چسبیده به ایوان مقصوره بالا می‌روند. اهمیّت فوق‌العادة این مسجد، که به این جهت نیز آن را یکی از زیباترین آثار معماری دنیا محسوب داشته‌اند، به‌خاطر کاشی‌کاری و کتیبه‌های آن است. قسمتی از کتیبه‌ها به خطّ بایسنقرمیرزا شاهزادة تیموری و قسمت دیگر که در دورة صفوی نوشته شده به خطّ محمّدرضا امامی هنرمند معروف آن زمان است. آن چه بر شکوه این مسجد می‌افزاید و بیننده را مسحور می‌کند، گنبد پیازی شکل و سبزرنگ آن است که با نقوشی زرد رنگ مزیّن گردیده‌است. کتیبة تاریخی مسجد که از کاشی است، با حروف درشت سفید بر زمینه‌ای آبی، جلوة دیگری است که بر زیبایی این مسجد افزوده و از نظر تاریخی حایز اهمیّت بسیار می‌باشد . 

 

 

 

 

ماجرای کشتار و سرکوب مردم به دستور رضاشاه، به مناسبت اعتراض به تغییر لباس در سال ۱۳۱۴، درست چند ماه قبل از واقعه کشف حجاب نیز در این مسجد رخ داده‌است.

انتهای پیام/