باغ دولت‌آباد از باغ‌های قدیمی شهریزددر کشور ایران و هم ردیف باغ فین درکاشان و باغ شاهزاده ماهان کرمان می‌باشد.

باغ دولت‌آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه  توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث گردید.

این باغ از دو بخش کلیاندرونی و بیرونی تشکیل می‌شود كه يكي از باغهاي بزرگ ايران و از آثار دوره زنديه مي باشد داراي مرتفع ترين بادگير شناسايي شده در ايرانمی باشد

عناصر تشكيل دهنده باغ دولت آباد عبارتند از چند عمارت شامل: عمارت تالار آيينه، عمارت سردر، عمارت بهشت آيين، عمارت بادگير، عمارت حرمخانه يا حرمسرا، عمارت تهراني، عمارت مستخدمين يا خانه ي خدم و حشم و آشپزخانه ها و ديوان خانه به شكل مثمن، ساباط، آب انبار، درشكه خانه، اصطبل تابستانه و زمستانه و همچنين داراي قنات، حوض ها و جداول آب متعدد در فضاي باغ است

قنات تاريخي عظيم و مهم دولت آباد با قدمتي بيش از دويست سال از بهم پيوستن پنج رشته قنات تشكيل شده كه از ارتفاعات مهريز سرچشمه مي گرفته و پس از مشروب نمودن بخشي از اراضي مهريز و به كار انداختن چند آسياب آبي و پس از طي بيش از 50 كيلومتــر به يزد مي رسيده و آبادي هايي چند در اطراف يزد چون آبشاهي، خــرمشاه و باغ دولت آباد را آبياري مي كرده است. اما اين باغ در حال حاضر توسط چاه نيمه عميق مجاور باغ آبياري مي شود

در باغ دولت آباد يزد كه بنايي در بالاي باغ با يك بادگير، و بعد از آن يك هشتي و سه اتاق در بالا و طرفين آن، و يك بنا در سمت راست و يك بنا در سمت چپ و يك سردر دارد، معمار با بازي وصف ناپذيري بارها آب را به درون زمين برده و بيرون آورده است. ابتدا آب را در زير بادگير در يك حوض يكپارچه مرمر بوده كه مي جوشد و در آن بالا مي آيد.

بعد آب وارد حوضي در وسط هشتي مي شود. از وسط هشتي به سه حوض كشيده دراز در سه شاه نشين مي رود. در مقابل (ارسي) اتاقها سه (سينه كبكي) است از سنگ مرمر كه آن را به شكلي مي تراشيدند تا موج ايجاد كند و آب را وقتي كه كم است بيشتر نشان دهد.

 آب از هرسينه كبكي وارد يك حوض كلگي مي شود، و از آنجا در جويهايي در دو طرف ميان كرت جاري مي شود و به سردر مي رسد؛ گاه آب در اين مرحله وارد آبگرداني بسيار زيبا مي شد كه در باغ دولت آباد يزد به كلي از بين رفته است. بعد از آن آب از زير سردر عمارت بيرون مي رفت و به يك استخر بزرگ 12 ضلعي مي رسيد و به استخر ديگر در سه طرفشان. آب از اين استخرها به خيابانها و آباديها مي رفت و سرانجام به مصرف كشت و زرع مي رسيد

عمارت هاي باغ عبارت اند از عمارت بيروني كه در طرف شرق واقع و داراي حوضخانه و بادگير بلندي است، عمارت واقع در جهت غربي اندروني و عمارت سردركه همان ايوان خانه بوده است. بادگير باغ دولت آباد كه به شكل منشوري ساخته شده است با ارتفاع 33 متر و 80 سانتيمتر مرتفع ترين بادگيري است كه تا به حال در ايران شناخته شده است

عمارت هشتي و بادگير از مهمترين بخشهاي مجموعه به شمار مي روند كه در آن ، تلفيق جريان هوا و آب به زيباترين شكل صورت گرفته است. كاربنديهاي بسيار ظريف سقف هشتي اثر استاد حاجي علي اكبر آخوند است كه با سيم گل و دم گيري گچي به طرزي بسيار ماهرانه اجرا شده است. در ارسي مشبك به شيشه هاي رنگي نيز كه مرمت شده است به زيبايي بنا اضافه نموده است

باغ از رديف كاري درختان مختلف برخوردار است كه عمده ترين آنها را سرو و كاج تشكيل مي دهد. درختان مثمر باغ شامل انگور و انار است كه داخل كرتها كاشته شده اند. در اين باغ بوته هاي گل سرخ نيز به فراواني يافت مي گردد كه به صورت رديفي كاشته شده اند. باغ دولت آباد به لحاظ هنر باغ آرايي و توزيع آب و همچنين معماري استادانه از مجموعه هاي ديدني كشور محسوب مي شود.

انتهای پیام/ز