به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران؛ جهت‌گیری و رفتار سیاست خارجی ایران بستگی به نگرش ایران نسبت به قدرت‌های بزرگ دارد که بیگانه‌ستیزی، ظهور گفتمان غرب‌زدگی و همچنین جدال و تعارض با آمریکا است که همه این موضوعات در سیاست خارجی ایران تأثیرگذار است.

در دوران‌های گذشته آمریکا در نظام بین‌الملل رویکرد موازنه‌گرا داشته و روابط دو کشور همکاری‌جویانه بوده و آمریکا نسبت به ملی شدن صنعت نفت ایران دوستانه رفتار کرده و سیاست انگلیس نسبت به ایران را مورد انتقاد قرار داده است. 1-پشتیبانی از حقوق حقه ایران به منظور شکستن انحصار نفتی انگلستان (!) ۲ـ میانجیگری دوستانه در حلّ اختلاف ایران و انگلستان، ۳ـ همسویی با انگلستان و شرکت در براندازی حکومت ملّی.

در روابط بین ایران و آمریکا قبل از پیروزی انقلاب ماهیت دوستانه وجود داشته اما این رابطه به طوری نبوده که بعد از انقلاب هم بتوانند روابط‌شان را تداوم بخشند.

بعد از به وجود آمدن سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نقش سیاسی امنیتی و اقتصادی آمریکا برای محدودیت‌سازی ایران سازماندهی شد، زیرا با ایدئولوژی و قالب‌های فرهنگی انقلاب اسلامی خصومت داشت و با مواضع امام خمینی (ره) در تعارض بودند و همین طور ایران با قالب‌های رسالت‌گرایی، قوم مداری و موعودگرایی امریکا در تعارض بود که این در سیاست خارجی امریکا تأثیرگذار است.

** دوران رویایی دیپلماتیک طرح ساندروز

پس از پیروزی انقلاب اسلامی نگرش دوگانه‌ای نسبت به سیاست خارجی ایران به وجود آمد که برخی از امریکایی‌ها معتقد هستند که باید از الگوهای محدود کننده و روش‌هایی که بتواند ابتکار عمل ایران را در فضای منطقه کاهش دهد، استفاده کرد.

این‌ها مجموعه‌های پهلوی‌گرا بودند که در سیاست خارجی آمریکا وجود داشتند و برخی از جمهوری‌خواهان آمریکایی به خاطر پیوندهای اقتصادی با زمام‌داران و شرکت‌های چندملیتی آمریکا با تلاش همه‌جانبه‌ای به مقابله با نظام سیاسی ایران پرداختند و همین طور دیپلمات‌های آمریکایی هم در قالب رقابت سازمان یافته بر ایران فشار می‌آوردند و همچنین مجلس سنای نمایندگان آمریکا رفتارهای متفاوتی نسبت به ایران داشتند.

در مجموع تمام گروه‌های آمریکایی بر تداوم فشارهای دیپلماتیک علیه ایران تأکید داشتند. ایران هم در این موقع تلاش‌های بسیاری انجام داد تا فشارهای امنیتی امریکا را کاهش دهد.

گروه‌های لیبرال: بر حداکثرسازی همکاری‌های متقابل تأکید داشتند.

گروه‌های رادیکال: استفاده از روش‌های متقابل و واکنشی را امری اجتناب‌ناپذیر می‌دانستند.

در سال 1979 کارتر برای متعادل‌سازی روابط ایران و آمریکا را این گونه تبیین کرد: آن‌ها نمی‌خواهند بر موقعیت داخلی ایران دخالت کنند و دیگران هم چه مستقیم و چه غیرمستقیم نباید دخالت کنند و اگر دخالت کنند، عواقب خطرناکی برایشان پیش می‌آید.

آمریکا با شناسایی دوفاکتو و عملی انقلاب اسلامی ایران بیان چنین رویکردی بود اما با انتشار بیانه‌ای توسط سناتور جاستین در محکومیت مواضع سیاسی و انقلاب اسلامی ایران باعث به وجود آمدن واکنش‌هایی از طرف گروه‌های رادیکال شد و بحران‌های امنیتی ایران در کردستان، ترکمن صحرا و بلوچستان باعث بوجود آمدن باورهای بیگانه ستیزی و توطئه پنداری نسبت به بین‌الملل شد.