به گزارش باشگاه خبرنگاران؛ دیسمنوره به دو دسته بزرگ تقسیم می شود:
· اولیه یا انتقباضی
· ثانویه یا احتقانی

دیسمنوره اولیه موقعی است که در داخل لگن خانم بیماری خاصی وجود ندارد. این نوع دیسمنوره معمولا در چند سال اول پس از شروع پریود دیده می شود و 50 درصد دختران، پس از شروع بلوغ به آن مبتلا می شوند. دیسمنوره ثانویه موقعی است که فرد دارای یک بیماری بخصوص در داخل لگن خود می باشد، مثل خانمهائیکه دارای آندمتریوز (وجود مخاط رحم بصورت نابجا در داخل لگن) و یا بیماری التهابی لگن هستند. این نوع دیسمنوره (Dysmenorrhea) بیشتر در خانمهای با سن مابین 45-30 سال دیده می شود.

در موارد زیر احتمال وجود دیسمنوره یا پریود دردناک شدید زیاد است:
· قاعدگی یا پریود در سنین پائین تری شروع شده باشد
· مدت زمان پریود طولانی باشد
· میزان خونریزی شدید باشد
· کشیدن سیگار
· وجود سابقه فامیلی دیسمنوره

علت دیسمنوره یا قاعدگی دردناک چیست؟

علت دقیق تا کنون مشخص نشده است، ولی موارد زیر مطرح هستند:
دیسمنوره یا پریود دردناک اولیه: مخاط پوشاننده داخل رحم در اصطلاح آندومتر نامیده می شود. هنگام پریود سلولهای آندومتر رحم پروستاگلاندین آزاد می کنند. پروستاگلاندینها انواع مختلف دارند. بر طبق شواهد موجود،علت دیسمنوره اولیه پروستاگلاندین اف دو آلفا (PG-F2α) است.این پروستاگلاندین عضلات رحم را بشدت تحریک می کند و سبب انقباض عروقی شدید نیز می شود. بدین دلیل یکی از درمانهای موثر دیسمنوره اولیه تجویز داروهای مهار کننده پروستاگلاندین است.

دیسمنوره یا قاعدگی دردناک ثانویه: یک عده بیماریهائی می توانند سبب دیسمنوره ثانویه شوند. مهمترین آنها عبارتند از:
· آندومتریوز
· بیماری التهابی لگنی
· کیست تخمدان
· تومور تخمدان
· تنگی یا انسداد گردن رحم
· میوم و فیبروم رحم
· پولیپ رحمی
· چسبندگی داخل رحمی
· اختلالات مادرزادی مثل رحم دو شاخ
· گذاشتن IUD در داخل رحم
· وجود دیواره عرضی در داخل واژن
· سندرم احتقان لگن
تقریبا هر فرایند و بیماری که یکی از اعضاء داخل لگن را گرفتار نماید، می تواند منجر به دیسمنوره ثانویه شود.

میزان شیوع دیسمنوره
دیسمنوره می تواند بیش از نصف خانمهائیکه پریود می شوند را گرفتار سازد و میزان شیوع گزارش شده بشدت متغیر است. دیسمنوره اولیه در اواخر دوران بلوغ و در ابتدای دهه 20 زندگی به حداکثر می رسد و همراه با سیکلهای ماهانه طبیعی (وجود تخمک گذاری) است. با افزایش سن و با افزایش تعداد حاملگی از شیوع آن کاسته می شود. شیوع و شدت دیسمنوره در خانمهائیکه سابقه زایمان دارند کمتر است ولی آن در تمامی موارد صدق نمی کند.

عوارض
دیسمنوره (Dysmenorrhea) یا قاعدگی دردناک می تواند سبب اختلال در زندگی شود، طوریکه در بعضی موارد بعلت عدم حضور مکرر در سر کار، بیمار شغل خود را از دست می دهد. ده درصد از خانمهای مبتلا به دیسمنوره دارای درد فوق العاده شدید هستند که سبب از کارافتادن آنها می شود. دیسمنوره در آمریکا سبب از دست رفتن 600 میلیون ساعت کار در سال و 2 بیلیون دلار هزینه می شود.
اخذ تاریخچه در تشخیص دیسمنوره (Dysmenorrhea) خیلی مهم است و باید شامل شروع، مدت، نوع و شدت درد باشد. باید در مورد منظم بودن عادت ماهانه، طول آن، و میزان خونریزی اطلاعات دقیق کسب کرد. باید شرایطی که سبب تشدید یا تخفیف علائم می شوند و نیز اینکه آیا بیمار سرکار یا مدرسه می رود یا نه، سئوال شود. باید در مورد هر نوع داروئی که مصرف می شود سئوال کرد. قرصهای ضد حاملگی در بعضی سبب تشدید و در عده ای دیگر سبب تخفیف دیسمنوره می شوند.
باید بر اساس یافته های بالینی دیسمنوره اولیه را از ثانویه افتراق داد. در دیسمنوره اولیه درد درست پس از شروع پریود و یا درست اندکی قبل از شروع پریود شروع شده و مدت 2-1 روز باقی می ماند. این بیماران درای یک درد دائمی در قسمت تحتانی شکم هستند که هر از چندگاهی بعلت اسپاسم یا انقباض رحم تشدید می یابد. این درد بطرف کمر و کشاله ران منتشر می شود. علاوه از درد این بیماران دارای علائم همراه به شرح زیر نیز هستند:
· ضعف و خستگی در 85 درصد موارد
· تهوع و استفراغ در 89 درصد موارد
· اسهال در 60 درصد موارد
· درد کمر در 60 درصد موارد
· سردرد در 40 درصد موارد

خصوصیات بالینی دیسمنوره اولیه به قرار زیر هستند:
· به فاصله کوتاه پس از شروع پریود شروع می شود
· معمولا 3-2 روز طول می کشد
· دردها کرامپی (می گیرد و ول می کند) و شبیه درد زایمان هستند
· لگن طبیعی است

در دیسمنوره (Dysmenorrhea) ثانویه درد با شروع پریود رابطه ای ندارد. این بیماران دارای نفخ شکم، احساس سنگینی در لگن و درد کمر می باشند. از خصوصیات دیسمنوره ثانویه این است که از نیمه دوم سیکل ماهانه شروع و کم کم زیاد می شود و در نزدیکی شروع عادت ماهانه به حداکثر می رسد. از سایر خصوصیات دیسمنوره ثانویه می توان از موارد زیر نام برد:
· اگر دیسمنوره در اولین یا دومین دوره پس از شروع عادت ماهانه ایجاد شود نشاندهنده وجود یک اختلال مادرزادی است که سبب انسداد در مسیر خروج خون پریود شده است.
· دیسمنوره بعد از 25 سالگی شروع می شود
· اختلالات لگنی
· درمان با ضد التهابهای غیر استروئیدی و یا قرصهای ضد حاملگی بدون تاثیر هستند

مهمترین علل دیسمنوره (Dysmenorrhea) یا پریود دردناک ثانویه به قرار زیر است:
· آندومتریوز
· بیماری التهابی لگنی
· وجود IUD در داخل رحم
· میوم یا فیبروم رحم
· پولیپ رحمی
· چسبندگیها
· اختلالات مادرزادی مثل رحم دو شاخ
· تنگی یا انسداد سوراخ گردن رحم
· کیست تخمدان
· سندرم احتقان لگنی
· دردهای روانی

تشخیص افتراقی
در علم پزشکی تشخیص افتراقی بدین معنی است که یک عده علائمی در چندین بیماری دیده می شوند و این پزشک است که تشخیص می دهد، علت علائم چه بیماری است. علائم دیسمنوره در موارد زیر نیز مشاهده می شوند و باید با اقدامات مناسب آنها را از همدیگر افتراق داد:
· سقط
· حاملگی نابجا
· آندومتریوز
· بیماری التهابی روده
· سندرم روده تحریک پذیر
· کیست تخمدان
· بیماری التهابی لگن
· عفونت سیستم ادراری

اقدامات تشخیصی
برای تشخیص و افتراق انواع دیسمنوره از یکدیگر از موارد پاراکلینیک زیر استفاده می شود. لازم به ذکر است که تمام بیماران نیاز به انجام تمامی این تستها ندارند:
· کشت از ترشحات گردن رحم از نظر احتمال وجود بیماریهای آمیزشی
· تست حاملگی برای حاملگی خارج رحمی
· آنتی ژن سرطان 125
· سونوگرافی از راه واژن
· عکس رنگی از رحم
· لاپاراسکوپی
· هیستروسکوپی

درمان
در دیسمنوره ثانویه ضمن تسکین درد بیمار باید علت دیسمنوره تشخیص و درمان شود. برای درمان دیسمنوره راههای درمانی متفاوت وجود دارند که مرسوم ترین آنها عبارتند از:
· ضد التهابهای غیر استروئیدی: این داروها را باید یک روز قبل از آغاز پریود شروع به مصرف کردن کرد.
· قرصهای ضد حاملگی: این قرصها حاوی موادی هستند که از تخمک گذاری جلوگیری کرده و از شدت انقباضات می کاهند.
· جراحی: اگر علت دیسمنوره یک بیماری زمینه ای قابل جراحی است، مثل آندومتریوز باید آنرا جراحی کرد.

اقدامات زیر به بیمار کمک می کنند تا شدت علائم دیسمنوره کاهش یابند:
· به پشت دراز بکشید و یک بالش زیر زانوهای خود بگذارید
· یک کیسه آب گرم روی شکم و یا قسمت تحتانی کمر قرار دهید
· دوش آب گرم بگیرید
· شکم خود را به آهستگی ماساژ دهید
· ورزشهای سبک مثل راه رفتن درد را کاهش می دهند
· با نزدیک شدن دوران پریود به مقدار زیادی استراحت کنید و خود را دور از استرس نگهدارید
· از مصرف موادیکه حاوی کافئین است مثل قهوه خودداری کنید
· از کشیدن سیگار و نوشیدن الکل خودداری کنید.