همانطور كه گفته شد بطور حتم غذا، هم روي جسم اثر دارد و هم روح انسان را تحت تأثير قرار ميدهد. اسلام نيز هر دو موضوع را مورد دقت و كنكاش قرار داده است و در موارد بسياري انسانها را امر مي كند تا غذاي طيب و حلال ميل كنند. نمونه خداوند فرموده است: «اي مردم! از آنچه در زمين حلال و پاكيزه است، بخوريد و پيرو برنامه هاي شيطان نشويد كه البته او با شما آشكارا دشمني دارد».(1)

همچنين از خوردن مال حرام انسان را برحذر ميدارد. آنجا كه مي فرمايد: «آنان كه ربا مي خورند بر نخيزند مگر مانند آن كه به وسوسه و فريب شيطان، ديوانه و بي عقل شده و اينان به اين علت در مال حرام غوطه ورند كه مي گويند فرقي ميان معامله و ربا نيست، و حال آن كه خداوند تجارت و داد و ستد را حلال و ربا را حرام كرده است. هر كس پس از آن كه پند و اندرز كتاب خدا به او برسد و از اين عمل حرام دست بردارد، خدا از گذشته او درگذرد و عاقبت كارش با خدا است و كساني كه از اين عمل زشت دست نكشند اهل جهنم اند و در آنجا هميشگي و جاويد خواهد ماند».(2)

آثار معنوي مال حلال

الف) رشد معنوي انسان‌ها
قرآن مجيد در سوره قصص داستان كودكي موسي ـ عليه السلام ـ را بيان مي كند و مي فرمايد: «ما از قبل شير همه زنان شيرده را بر او حرام كرده بوديم، خواهرش گفت: آيا مي خواهيد شما را به خانداني راهنمايي كنم كه سرپرست اين كودك باشند؟ خانواده اي كه خيرخواه اين كودكند».(3)

اين آيه كريمه گر چه به ظاهر مي خواهد بفرمايد ما شير زنان شيرده را بر موسي ـ عليه السلام ـ حرام كرديم تا از اين طريق او را به مادرش برگردانيم. ولي پيام باطني ديگري هم دارد كه جناب موسي ـ عليه السلام ـ اگر بايست در آينده صاحب يد بيضا گردد و بساط فرعون و فراعنه را برچيند، و با خداي خود در كوه طور سخن بگويد، لازم است از سينة پاكي شير خورده باشد و از همان ابتدا لقمه حلال در دهانش گذاشته شود.

ب) ايجاد نورانيت در قلب
لقمه حلال در درون انسان نورانيت ايجاد مي كند و در اثر نورانيت قلب خود به دنبال كارهاي خير مي رود كه همين باعث سعادت و خوشبختي او در دنيا و آخرت مي گردد.

در اين خصوص پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: «هر كس از دسترنج خود و مال حلال بخورد خداوند درهاي بهشت را به رويش مي گشايد كه از هر دري بخواهد وارد شود و در شمار پيامبران خواهد بود و اجر و مزد ايشان را خواهد گرفت».(4)

ج) استغفار ملائكه
كساني كه مال حلال مي خورند مشمول استغفار ملائكه آسماني مي شوند پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: «كسي كه طعام حلالي بخورد ملكي بالاي سرش مي ايستد و برايش استغفار مي كند تا از خوردن طعام فارغ شود».(5)

آثار لقمه حرام
قبل از بيان روايات اسلامي بد نيست اشعاري را بيان كنيم كه منسوب به شيخ بهايي و بيانگر آثار شوم غذاي حرام است:

لقمه ناني كـه بـاشد شبـهـه نـاك      در حريــم كـعبـه ابـراهيـم پـاك
گر به دست خود فشاندي تخم او                   ور بگـاو چرخ كــردي شخم او
ور مه نـو در حصادش داس كـرد            ور زسنگ كـعبـه اش دستاس كرد
ور به آب زمزمش كـردي عجيـن           مريم آيـيـن پـيـكري از حور عين
ور بـدي از شاخ طـوبـي آتـشش             ور شدي روح القدس هيزم كشش
ور تـنـور نـوح بــنـدد مريـمش          ور دم عيسي بــود آتــش دمش
ور تـو بـرخواني هزاران بـسملـه               بـر سر آن لـقـمه پـر ولـولـه
عاقــبت خاصيـتـش ظـاهر شود           نـفس از آن لـقمه تو را قاهر شود
در ره طـاعت تـو را بي جان كند            خانـه ديـن تــو را ويـران كـنـد
درد ديـنت گـر بـود اي مرد راه!        چاره خود كـن كـه شد دينت تباه(6)

الف) حرام خواري بركت را از بين مي برد.

ب)مانعی برای راز و نیاز
 لقمه حرام علاوه بر اين كه بر قلب انسان تاثير منفي دارد نمي گذارد انسان با خداي خود راز و نياز كند و اگر هم موفق شد مورد قبول الهي قرار نمي گيرد. چنانكه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: «عبادت كردن باحرام خواري مانند بنا كردن ساختمان روي شنزار است»(7)يعني چنانچه بناي بدون شالوده محكم خراب مي شود و بنا كننده از آن بي بهره است، عبادت كسي كه از حرام پرهيز نمي كند نيز برايش فايده اي ندارد.

ج) دعاي فرد حرام خوار مستجاب نمي شود

يكي از علت هاي مهم قبول نشدن دعاها لقمه حرام است. همانطور كه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرمودند: «كسي كه يك لقمه حرام بخورد تا چهل شبانه روز نمازش قبول نميشود و تا چهل روز دعايش مستجاب نميگردد.»(8)

د)قساوت قلب و سیاهی دل
يكي از آثار مهم لقمه حرام، قساوت قلب و سياهي دل است. پند و اندرز در او اثر نمي كند، سخت ترين مناظر رقتبار او را متأثر نمي كند. چنانچه در تاريخ عاشورا ميخوانيم كه امام حسين ـ عليه السلام ـ به لشكر عمر سعد فرمودند: «شكمهايتان از حرام پر شده و بر دلهايتان مهر خورده ديگر حق را نمي پذيريد و به آن گوش نمي دهيد».(9)

اين نكته تاريخي گوياي آن است كه لقمه حرام قلب را تيره و تار مي كند. آنگاه از پذيرفتن حق و تسليم شدن در برابر آن خودداري مي كند و هيچ اندرزي در او تاثير ندارد و از هيچ جنايتي روي گردان نيست.

و)عامل جرم و گناه
 يكي از عوامل مهم در وقوع جرمها و گناهان، لقمه حرام است كه نورانيت دل را از بين مي برد و انسان را بر انجام جرايم پرجرئت مي سازد. اگر در جامعه ناهنجاري هاي اجتماعي، ولنگاري و معصيت خدا را مي بينيم شايد ريشه اش در لقمه هايي است كه عده اي از راه غير مشروع، خورده اند.

پی نوشت ها:

1. - بقره: 168.
2. - بقره: 275.
3. - قصص: 12.
4. - مجلسي، محمد باقر. بحار الانوار. تهران: دارالكتب الاسلاميه، ج 23، ص 6.
5. - قمي، عباس. سفينه البحار. تهران: انتشارات فراهاني، ج 10، ص 298.
6. - نقل از كتاب كفايه الواعظين، تأليف ابي الفضل الحسيني. قم: انتشارات كتابفروشي مصطفوي، ج 1، ص 51.
7. - قمي، عباس. سفينه البحار. تهران: انتشارات فراهاني، ج 1، ص 299.
8. - همان ، ص 24.
9. - قمي، عباس. نفس المهموم. قم: مكتبه بصيرتي، ص 245.