بعضی از شرایطی که برای سفرها در این تبلیغات هر مخاطبی را وسوسه‌ می کند هزینه‌های پایین‌تر از تصور ذهنی افراد برای انجام این سفرها است. البته دامنه این تبلیغات چند سالی است به تلفن‌های همراه افراد نیز کشیده شده است و انواع و اقسام شرایط سفر به نقاط مختلف دنیا در قالب «پیامک» به مردمی که حتی شاید بعضی از آنها رغبتی به دریافت آنها نداشته باشند، اطلاع رسانی می‌شود.

اما آیا کسی از کسانی که این آگهی‌ها را سفارش می‌دهند فعالیت مجاز یا غیرمجاز آنها را پرس‌وجو می‌کند؟ چقدر شرکت‌های مخابراتی یا مطبوعات و سایت‌هایی که تبلیغات این تورهای گردشگری را منتشر می‌کنند از آنها مجوز فعالیت رسمی می‌خواهند؟ آیا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، قدرت نظارت بر تمام این آگهی‌هایی که شاید هیچ گاه در پشت شماره‌های تلفن آنها، دفتر و شرکت خدمات مسافرتی وجود نداشته باشد، دارد؟ عمده شاکیانی که به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در استفاده از خدمات تورهای گردشگری در برابر کیفیت‌های پایین خدمات معترض هستند، افرادی هستند که از طریق این تبلیغات سیاه، کوله بار سفر بسته‌اند و پاسخ تکراری مسئولان نیز در برابر شکایت آنها این است که اینها «مجوز برگزاری تور گردشگری نداشته‌اند» و در نهایت هم مسافران می‌مانند و سختی‌های سفر و خاطرات تلخ و دست‌هایی که به جایی بند نیست!

موضوع ساماندهی آگهی تبلیغات تورهای گردشگری سالهاست که دغدغه‌ای در جامعه ما است از سویی مسئولان، مردم را ترغیب و تشویق می کنند برای استفاده از تورهای گروهی گردشگری به منظور سرشکن‌شدن هزینه‌های سفر و از سویی مردم نمی‌دانند چگونه یک آژانس گردشگری معتبر که در قیمت‌گذاری‌های سفر نیز منصف باشد را پیدا کنند و یکی از قابل دسترس‌ترین مسیرها برای استفاده از سفرهای ارزان قیمت را همین تبلیغات بی‌پشتوانه می‌بینند غافل از اینکه قیمت‌های پایین تنها برای فریب مشتری است و با رسیدن به مقصد، تازه کیفیت‌های پایین و غیرقابل باور برای مسافر، نمایان می‌شود.

تیرماه دو سال پیش بود که معاون وقت گردشگری کشور به منظور ساماندهی تبلیغات در حوزه گردشگری نامه‌ای را خطاب به معاونت مطبوعاتی وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشت.

منوچهر جهانیان؛ معاون وقت گردشگری کشور در این نامه از محمدجعفر محمدزاده، معاون مطبوعاتی وقت وزارت ارشاد خواست تا به رسانه‌ها اعلام کنند پیش از انتشار هر نوع آگهی از تورهای گردشگری، مجوز قانونی آنها را بررسی کنند زیرا عمده آگهی‌هایی که در روزنامه‌ها و سایت‌های اینترنتی برای برپایی تورهای گردشگری منتشر می‌شوند بدون مجوز هستند یعنی هیچ آژانس برگزارکننده‌ای وجود ندارد بلکه تنها افرادی هستند که با ارائه شماره تلفن، اقدام به برپایی تور گردشگری می‌کنند.

علی‌رغم اینکه وضعیت نابسامان تبلیغات در گردشگری به مقام مسئول آن در دولت وقت اعلام شد اما هیچ گاه پاسخی برای این نامه ارسال نشد و همچنان موج این تبلیغات، مردم را با خود می‌برد.

البته اظهارات مدیران تبلیغات در رسانه‌ها نیز قابل تأمل است که آنها به دنبال دریافت هزینه‌های این تبلیغات هستند و قادر به ارزیابی تمام مجوزهای این سفارش‌دهندگان نیستند.

مدیر بخش آگهی‌های یکی از مطبوعات کشور می‌گوید: حجم آگهی‌هایی که ما روزنامه دریافت می‌کنیم به حدی بالاست که اگر بخواهیم برای ارزیابی مجوزهای هر کدام از آنها وقت بگذاریم روزی 4 آگهی هم نمی‌توانیم در روزنامه منتشر کنیم وظیفه و مسئولیت ارزیابی فعالیت این افراد با سازمان‌های متولی است نه رسانه‌ها.

یکی از افرادی که عمده تبلیغات سایت‌های اینترنتی را تامین می‌کند نیز معتقد است در اوضاع اقتصادی فعلی رسانه‌ها، آن چیزی که مهم است درآمدزایی است و تبلیغ از اساسی ترین روشهای درآمدزایی برای یک رسانه است به همین دلیل اگر سفارش‌دهنده تبلیغ، مبلغ خوبی را پرداخت کند رسانه هم تبلیغ آن را منتشر می‌کند.

در شرایطی که مسئولان قادر به کنترل تبلیغات تورهای گردشگری غیرمجاز در فضای مطبوعات و سایت‌ها نیستند کار باز هم سخت تر شده است و این بار تبلیغات این تورها به سهولت از طریق «پیامک» در عددی فراتر از تیراژ و بازدید یک روزنامه و سایت در دسترس مردم قرار می‌گیرد و آنها نیز به دلیل ناآگاهی فریب آنها را می‌خورند.

عبدالناصر میرچی، مدیرکل نظارت و ارزیابی تورهای گردشگری در این باره توپ را به زمین مخابرات انداخته است و با انتقاد از شرکت مخابرات برای در اختیار قراردادن سامانه‌های تبلیغاتی به شرکتهای غیر مجاز گردشگری می‌گوید: این شرکت‌های گردشگری مجوزی از سوی سازمان میراث فرهنگی ندارند اما با مراجعه به شرکت مخابرات به راحتی می توانند یک سامانه پیامکی بگیرند و تورهای گردشگری خود را در سطح گسترده ای برای مخاطبان تلفن همراه تبلیغ کنند.

به گفته وی اگر روزنامه‌ای که تبلیغات گردشگری دروغین چاپ می‌کند تنها ده هزار تیراژ داشته باشد، اما در عوض یک سامانه پیامکی و یا یک سایت مجازی تعداد بیشتری مخاطب دارند.

مدیرکل نظارت و ارزیابی تورهای گردشگری از مسئولان مخابرات خواهش کرده است که در واگذاری سامانه پیامکی دقت بیشتری کنند و بررسی کنند که آیا شرکتی که این سامانه را در اختیار گرفته از سازمان مرتبط با آن تبلیغ مجوز دارد یا خیر.

اما تجربه در این سالها نشان داده است که اگر مسئولان بخواهند منتظر بمانند تا مدیران بخش آگهی‌های رسانه‌ها یا شرکت مخابرات، سود خود را کنار بگذارند و پروسه کنترل مجوزهای هر سفارش‌دهنده‌ای را طی کنند هر روز اوضاع بدتر می‌شود و متخلفان، روش‌های بیشتری را برای تبلیغ انتخاب می‌کنند و مسئولان یک گام عقب‌تر از آنها خواهند ماند.

معاونت گردشگری کشور یکی از وظایف قانونی آن، نظارت و ارزیابی تورهای گردشگری است، «نظارت» به معنی «خواهش» از دستگاه‌های دیگر نیست بلکه باید ناظران خود را در تمام ایام سال برای بررسی وضعیت تورها به کار گیرد و مسیرهای جذب مسافر را برای تأمین امنیت و سلامت گردشگر مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد.

از سوی دیگر اگر برخورد با متخلفان در زمینه برپایی تورهای گردشگری غیرمجاز با جدیت صورت گیرد هر کسی به خود این اجازه را نمی‌دهد که یک تبلیغی را سفارش دهد، یک «ون» یا «اتوبوس» را هم کرایه کند و عده‌ای را راهی سفری کند که خدماتش با آنچه وعده داده شده، زمین تا آسمان، فاصله دارد و در نهایت هم هیچ کسی پاسخگوی خسارت‌های مسافران نباشد.

امروز، ساماندهی آگهی‌های تبلیغاتی در گردشگری، عزمی را در معاونت گردشگری کشور در تعامل با دستگاه‌های نظارتی می‌طلبد.