گرچه برزیل بازیکن موفق و سرشناس در تاریخ فوتبالش کم نداشته، اما پله هفتاد و سه ساله سفیر فوتبال این کشور در جهان است و هیچیک از همنسلان و حتی نسلهای پس از او، جایگاهی را که وی در خارج از برزیل تصاحب کرد در اختیار ندارند. او یکی از اصلیترین علل دست یافتن برزیل به میزبانی جام جهانی 2014 بود، اما حالا چه شده از حضورش اجتناب میشود؟ هفته گذشته در پورت سیتی سانتوس موزهای به خاطر زندگی و دستاوردهایی که پله داشته جشنی را برپا کرد و پله که در افتتاحیه آن حضور داشت، نتوانست جلوی گریه خود را بگیرد و با دیدن تصاویری از شروع فوتبالش در باشگاه سانتوس بشدت احساساتی شد. این موزه به نام پله ثبت شد تا به این شکل سانتوسیها از وی تشکر کرده باشند.
با این حال اگرچه پله در ورزشگاهها دیده نمیشود، اما مردمی که پای تلویزیون نشستهاند و بازیهای برزیل یا دیگر تیمها را دنبال میکنند، در میان دو نیمه میتوانند بارها و بارها تصاویر وی را در تیزرهای تبلیغاتی سوپرمارکتها، رستورانها و حتی شامپوها ببینند.
جیسل باندچن یکی از برزیلیهای معروف دنیاست. او در دنیای مد و لباس کاملا شناخته شده است و این روزها مانند هر برزیلی دیگر جام جهانی را خیلی جدی دنبال میکند. او برخلاف پله اکثرا در ورزشگاهها حضور داشته و دوست دارد روز سیزدهم جولای این تیم ملی کشورش باشد که در ریودوژانیرو جام قهرمانی را بالای سر میبرد. با این حال وی حضور پله را در کنار برزیل مغتنم میداند و از اینکه او نادیده گرفته میشود، متعجب است. او به مجله اکیپ فرانسه میگوید که این یک تنزل درجه حیرتآور برای مردی است که ورزشکار قرن لقب گرفته است. کسی که در پایان راه زندگیاش قرار دارد. برای بسیاری از هواداران این مساله اهمیت زیادی ندارد.
رودریگو آرانده که کشیشی از سائوپائولو است در زمان بازدید از موزه پله درباره غیبت پله در بازیهای برزیل میگوید: «فکر میکنم اتفاق عجیبی است. همه آنهایی که از خارج برزیل برای جام جهانی به کشور ما میآیند، میخواهند پله را ببینند.»
پله حتی به سوالات خبرنگاران هم پاسخ نمیدهد و پیگیریهایی هم که در مورد غیبتش شده، بینتیجه بوده است. گیرمو گارچه که یک تاریخشناس در موزه داسکان کوئیستاس است، معتقد است پله از سوی فیفا طرد شده و دیگر در بین بزرگان آن قرار ندارد.
همه این اتفاقات فکر میکنم به صحبتهای میان پله و فیفا بازمیگردد. ما نمیدانیم بین آنها چه اتفاقی افتاده است و چرا پله خودش را به کسی نشان نمیدهد. این راه و روش فیفا بوده و هست.»
مارکوس گاترمن، مورخ و خبرنگاری است که بازیهای جام جهانی را از نزدیک نگاه میکند، اما نظر دیگری دارد. او که نویسنده کتاب «فوتبال، برزیل را شرح میدهد» است، میگوید محبوبیت و تصویری که از پله در برزیل وجود داشته، دیگر مانند گذشته نبوده و اعتبارش کاهش یافته است. برزیل اکنون در میان تحولات اجتماعی قرار دارد. مردم برزیل او را به اندازه مردم کشورهای دیگر جدی نمیگیرند. پله نماد دوره برجسته فوتبال برزیل است، اما او مربوط به گذشته بوده و به تاریخ پیوسته است. فوتبالیستهای دیگری در برزیل وجود دارند که اهمیتشان بسیار بیشتر از پله است، مانند سوکراتس. نظر او برای ما اهمیت زیادی دارد، چراکه او از نظر سیاسی خودش را وقف برزیل کرده است. پله اینگونه نیست. او همواره موافق دولت بوده و هر جا دولت بوده او هم حضور داشته است. پله برای دولت صحبت میکند و چیزی شبیه دیکتاتورهاست. به همین خاطر ما عقاید سیاسیاش را جدی نمیگیریم.
سال گذشته وقتی در جریان برگزاری جام کنفدراسیونها مردم کشور برزیل در اعتراض به بیعدالتی و فقدان زیرساختهای عمومی و اجتماعی و کمبود خدمات به خیابانها آمدند، پله مقابل آنها ایستاد و قضاوت سخیفی درباره آنها انجام داد.
گاترمن میگوید او به خاطر عقایدش در برزیل اصلا محبوبیتی ندارد و مردم حرفهایش را در زمان جام کنفدراسیونها فراموش نمیکنند. پله اکنون خاطرات گذشتهاش را هم خراب کرده و دیگر برای ما اهمیت زیادی ندارد. او هر وقت درباره سیاست یا اقتصاد صحبت میکند، به دنبالش فاجعهای به وجود میآید. حرفهایش همیشه شوکآور است حتی زمانی که واقعیت داشته باشد.
جوزه پائولو فلورنزانو که یک جامعهشناس و مدرس فوتبال در دانشگاه سائوپائولو است، این مساله را تائید میکند و میگوید که پله دیگر در بین رسانهها و مردم محبوبیت گذشته را ندارد. «خیلی عجیب است که پله چشمش را روی این اتفاقاتی که در حال وقوع است، بسته است. به نظرم اگر برزیل بتواند در مسابقات جلو برود، پله خودش را در ورزشگاهها نمایان میکند، اما این هم نمیتواند جایگاهی را که او اکنون برای ما دارد تغییر دهد. خیلی از مردم در برزیل در مورد برزیل دوپهلو رفتار میکنند. خیلیها هم وقتی از آنها پرسیده میشود بزرگترین بازیکن کشورتان کیست، بسرعت نام گارینشا را به زبان میآورند.»
پله در حالی پس از 64 سال بار دیگر بازی تیم ملی کشورش را از رادیو گوش داد که در سال 1950 و هنگام باخت شگفتآور این تیم مقابل اروگوئه در فینال بازیها، تنها 9 سال داشت، اما اکنون پس از گذشت همه این سالها امیدوار است تیم کشورش بار دیگر به فینال برسد و ششمین قهرمانی خود را کسب کند. شاید با رسیدن برزیل به فینال پله از سایه خارج شود و پیش از پایان این مسابقات خودی نشان دهد.