به گزارش خبرنگار
احزاب باشگاه خبرنگاران؛ «منوچهر متکی» بعدازظهر شنبه - 3 خردادماه - در نشست ماهانه کانون فارغالتحصیلان شبه قاره هند حضور یافت و پیرامون مسائل سیاسی روز از جمله انتخابات، مذاکرات هستهای و نقش جریانهای سیاسی صحبت کرد.
وی در ابتدا با گرامیداشت سالروز فتح خرمشهر اظهار داشت: در سوم خرداد با پیروزی خرمشهر سرنوشت جنگ رقم خورد از قبل دو عملیات محدود آزاد سازی بستان و آبادان با فرمان امام راحل را داشتیم و خاطرم هست که در جریان آزاد سازی بستان با اعضای کمیسیون سیاست خارجی مجلس به منطقه رفتیم و شهادت رزمندگان را از نزدیک دیدیم.
وی با بیان اینکه صدام خرمشهر و فاو را به عنوان دو غنیمت و سنگر معرفی میکرد که ایرانیها هرگز نمیتوانند به آن دست یابند، بیان داشت: مجموعه جنگ ما به قضاوت همه صاحب نظران منجر به پیروزی ملت ایران در مقاومت جانانه شد و رمز چنین پیروزی این بود که ملت دفاع مقدس را یک پروژه ملی تعریف کرد.
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان ادامه داد: ملت ما دفاع مقدس را یک پروژه ملی تعریف کرد؛ جنگ نیز مصداق بارزی است که اگر ملتی در راه آرمانهای خود منسجم باشند آرمانهای دیگر او هم محقق خواهد شد، بنابراین دفاع مقدس میتواند یک الگویی برای همه موضوعات فرابخشی، خواست ملتها باشد، بنابراین اگر موضوعات را در قالب پروژه ملی تعریف کنیم، میتوانیم در این زمینه به موفقیت امیدوار باشیم.
متکی با اشاره به اینکه در آزادسازی خرمشهر ظرفیتهای دشمن در حمایت از صدام تجمیع شد، افزود: آنها تلاش کردند که اجازه ندهند صدام شکسته شود هرچند که با وضعیت خفتباری شکسته شد.
*مجموعه تحولات کشور در یک سال اخیر پررمز و راز بوده است وزیر اسبق امورخارجه کشورمان با بیان اینکه در یک سال اخیر مجموعه تحولات کشور ما پررمز و راز بوده است، گفت: نقطه اوج تحولات سیاسی انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته بود، نفس حضور مردم در جاهایی که نماد مردمسالاری است ارمغان و هدیه گرانقدر حضرت امام (ره) است و دست به دست شدن دولتها با نگرشهای مختلف از نمادهای دموکراسی محسوب میشود.
متکی در ادامه به مسائل انتخاباتی ریاست جمهوری در سال گذشته اشاره کرد و گفت: نقطه اوج سیاسی کشور انتخابات ریاست جمهوری بود. دست به دست شدن سمتها و سپردن آن به جریانات مختلف سیاسی نگرشهای مختلف تاکتیکهای مختلف در هر کشوری حتما یکی از نشانههای دمکراسی و نقش آفرینی مردم در تعیین سرنوشت آنها است و این را باید پاسداشت.
وی سکوت یکساله خود را ارزشمند و مرخصی از فعالیتهای معمول طی ۳۵سال اخیر خود عنوان و خاطرنشان کرد: واگذاری انتخابات از یک جریان سیاسی به یک جریان دیگر در کشورمان تازگی نداشت از اینرو جریانات سیاسی باید ارزیابی کنند که آیا ورودشان به یک کارزار سیاسی از ساماندهی لازم برخوردار بود یا خیر؟
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان به انتخابات ریاست جمهوری یازدهم اشاره کرد و افزود: نتیجه انتخابات در این دوره باید بیش از برنده انتخابات باید به یک بازنگری در وضعیت خود، همگرایی و واگرایی وضعیت خود بپردازد. به اعتقاد من آسیبشناسی و بازنگری در کارکردها سادهترین برخوردی است که یک حزب و جریان سیاسی در پس نتیجه انتخابات باید نسبت به کارکرد خود داشته باشد.
متکی با بیان اینکه ما اشتباهاتی جدی در انتخابات گذشته داشتیم، بیان داشت: شاید این دلیلی که برخی به کار میبرند قابل دفاع باشد که یک انتخابات بردهای واگذار شده است، اما زمینههایی وجود داشت که میتوانست نتایج انتخابات را به گونهای دیگر رقم بزند عدم وجود ساز و کار مناسب و عدم پای بندی به سازو کاری که تدوین شده بود شاید دو دلیل عمده این شکست تلقی شود.
وی اضافه کرد: ما در سال ۷۶ زمانی که همه تصور میکردند نتیجه انتخابات به گونهای که آنها میفهمند رقم خواهد خورد و زمانی که این گونه تصور نشد و اشتباهی بود گفتیم این اشتباه را دور بعدی و یا چهار سال دیگر مرتفع خواهیم کرد اما چهار سال بعد همان نتیجه ۷۶ با یک آرای بیشتری رقم خورد.
متکی با بیان اینکه هرگز به طور جدی پرسیده نشد که چرا نگاه بزرگان سیاسی از سال ۷۶ تا ۹۲ یعنی طی ۱۶ سال محقق نشد، ادامه داد: مقصرین جریانهای سیاسی زعمای این جریانها و کسانی که حرف و نظرشان در مواردی حرف آخر است هشت سال بعد هم با همین شرایط مواجه شدند و اتفاق آخر هم اتفاقات ریاست جمهوری یازدهم بود.
عضو اسبق کمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به نتیجه انتخابات سال ۶۰ و روی کار آمدن بنیصدر خاطرنشان کرد: پس از مواضع و حرکاتهای تخریبی وی که با رای قاطع مجلس اول برکنار شد این دغدغه به وجود آمد که چه کنیم حال که اولین رئیسجمهور جمهوری اسلامی پس از پیروزی نظام جمهوری این گونه از آب درآمده باری دیگر با چنین شرایطی مواجه نشویم از این رو زعمای سیاسی بر روی کاندیداهایی متفق شدند و بدنه جامعه نیز که همان دغدغهها را داشت، در این قضیه نقشآفرینی کرد و این روال ۱۶ سال و تا انتخابات سال ۷۶ ادامه داشت.
متکی اضافه کرد: ۱۶ سال تا سال۷۶ به این منوال گذشت، به این معنا که زعمای سیاسی این جریان کاندیدا را معرفی میکردند و مردم نیز به آنها رای دادند؛ در سال ۷۶ این حادثه رخ داد و مصداق این مثل شد که «جاده پیچید، ما پییچیدم اما جایی رسیدیم که جاده پیچید اما ما نپیچیدیم».
وی ادامه داد: همه فکر میکردند کاندیدای معرفی شده رای میآورد اما نشد، ۱۶ سال ادامه یافت و ۴ سال تکمیلی آنکه بیست سال میشود انتخابات سال گذشته را رقم زد.
وزیر اسبق امورخارجه کشورمان با بیان اینکه این اتفاق که ۵ بار تا کنون رخ داده است، باید مورد کنکاش قرار بگیرد، بیان داشت: به اعتقاد من ما در شناخت مردممان در تدوین راهکارهای همگرایی سیاسی و یا در انتخاب کردن و یا نکردن آنکه سال گذشته مصداقش انتخاب نکردن بود، باید تجدید نظر کنیم.
متکلی روی دیگر تحولات جریان سیاسی کشور را موفقیت دولت یازدهم در انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرد و افزود: راس این دولت دکتر حسن روحانی است که در مقایسه با سایر روسای جمهور قبلی شاید تجربیات او از همه آنان بیشتر بود.
وی افزود: روحانی متجاوز از سی سال در این نظام چه در عرصهٔ محوری و کلیدی و چه در جایگاه نظارتی همچنین در جایی که مسائل مهم کشور همچون شورای عالی امنیت ملی رقم میخورد، حضور داشت، بنابراین اینجایگاه و سابقه بدیهی است که هم انتظارات را بالا میبرد و هم شرایط ویژهای را که کشور با این انتخابات شکل گرفته رسالت دولت را سنگینتر میکند.
عضو سابق شورای عالی امنیت ملی به شعار اعتدال دولت یازدهم اشاره و اظهار داشت: اعتدالگرایی در دو عرصه نمود دارد؛ یکی در ساختارها و انتخابات و دیگری در سیاست، البته در سیاست هنوز زود است که قضاوت داشته باشیم اما در ساختارها لازم نبود این شعار را به کار برند.
عضو سابق شورای امنیت ملی به دوران ریاست جمهوری اصلاحطلبان اشارهای کرد و گفت: پس از ریاست جمهوری آقای هاشمی دولتها از دولت خاتمی با پیروزی در انتخابات سعی کردند تمام نیروهای موثر راحذف کنند و برای اولین بار وزرا موظف شدند معاونین خود را با ریاست جمهوری هماهنگ کنند در صورتی که در گذشته این طور نبود، این وضعیت به جایی رسید که در پایینترین سطح مدیریتی نیز بنا بر تغییر گذاشته شد.
متکی با بیان اینکه در شرایط دوم خرداد مجلس پنجم دراکثریت جریان دیگر سیاسی بود، اظهار داشت: خاتمی رئیس جمهور شد و اصلاح طلبان دولت را بدست گرفتند، در این زمان اگر نمایندهای در مجلس پنجم کمترین انتقاد را میکرد، بلافاصله با مصاحبههای آنچنانی معاون وزیر کشور وقت مواجه میشد که وی میگفت پیام دوم خرداد را درک نکردید.
وی ادامه داد: همین اتفاق با شدت و ضعف در دوران خاتمی واقع شد، به این معنا که تغییرات بسیار گسترده در این دوره صورت گرفت که مردم نیز به آن عادت کرده بودند. مسئلهای که در آموزش و پرورش، وزارت کشور و خیلی از جاهای دیگری دارد اتفاق میافتد، بنابراین اشکال شعار اعتدال دولت یازدهم در ساختار است.
*توفیق هر ملتی، توفیقی برای انقلاب، نظام و برای کل مردم استوزیر اسبق وزارت امور خارجه کشورمان با بیان اینکه توفیق هر ملتی، توفیقی برای انقلاب، نظام و برای کل مردم است، تصریح کرد: حتما کانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند زمانی که پیروزی دکتر روحانی را تبریک گفت، کار درستی کرد و هریک از اعضای کانون و مرتبطان آن در هرجایی که هستند، بایستی رسالت خود را به نحو احسن انجام دهند و البته این خدمت به انقلاب است.
متکی تصمیم دکتر روحانی در حوزهٔ سیاست داخلی را هوشمندانه توصیف کرد و افزود: وزارت کشور بر اساس نقلی که میشود، در یک هماهنگی با کسانی یا جاهایی که گمان میکردند با انتخاب این وزیر، وزارت کشور در دست جریان سیاسی که از جریان او نیستند، سپرده میشود، به صورت شاخهای و درختی نیافتاد.
*مباحث هستهای پروژهای ملی و همانند دفاع مقدس است وی مباحث هستهای را پروژهای ملی و همانند دفاع مقدس ارزیابی کرد و گفت: بحث هستهای چالش دیگری بود از جنس دیگر برای اینکه جمهوری اسلامی را درگیری جدی کند اما خود بحث هستهای همان گونه که بارها از سوی صاحب نظران مطرح شد مسئله نبود.
متکی بازگرداندن پروژه هستهای به وزارت امور خارجه را تصمیم درستی دانست و تصریح کرد: در دوران دبیری دکتر روحانی و وزارت خارجه دکتر خرازی سپردن مباحث هستهای به شورای عالی امنیت ملی اشتباه بود و دو اشکال اساسی داشت.
متکی اضافه کرد: در اسفند سال ۹۱ مقالهای نوشتم که پرونده هستهای را به وزارت خارجه بازگردانند اما به اینکه دلیل که در آن زمان کاندیدایی دکتر روحانی برای ریاست جمهوری مطرح شده بود از انتشار این مقاله پرهیز کردم.
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان چالشهای بحث هستهای را بسیار خوب ارزیابی کرد و افزود: من در بسیاری از مقالاتهایم با خیلی از مسئولان کشورها در دوران وزارت به این قطعیت رسیده بودم که ایران به دنبال سلاح اتمی نیست. زمانی که یک موضوعی با اصل نظام و جمهوری اسلامی شکل میگیرد، اولین پاتک نسبت به این تهاجم این است که ما آن را پروژهای ملی تعریف کنیم.
وی ادامه داد: در دوران مسئولیت بنده هرگز اجازه ندادم که بگویند در بحث هستهای از این یکپارچگی خارج شویم ویا همانند گذشته جزئیات سیاسی متفاوتی را در بحث هستهای متفاوت نگاه کنیم.
متکی با اشاره به عضویت خود در کمیسیون امنیت ملی در مجلس هفتم افزود: با سه نفر در این کمیسیون مسئول شدیم که طرح حمایت از فعالیتهای هستهای را مجلس تصویب کنیم، بنابراین از تمام نمایندگان حاضر در مجلس امضا گرفتیم و کل مجلس بانی طرح شد. در مصاحبههای مختلف نیز مطرح کردیم چه در دولت پیشین و چه در این دولت به دنبال تحقق حقوق ملت ایران در این بخش هستیم.
وزیر اسبق وزارت امور خارجه به دو اشکال اساسی در انتقال پرونده هستهآی به شورای عالی امنیت ملی اشاره کرد و بیان داشت: چه در آن زمانی که همتایان خارجی ما u۳ (فرانسه، آلمان، انگلیس) بودند وچه آن زمانی که ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، u۳) همتایان ما شده و روبروی ما در مذاکرات مینشستند، در سطح وزیر خارجه میآمدند اما از سویی دیگر در طرف ایرانی دبیر شورای عالی امنیت ملی قرار داشت.
متکی به دلایل انتقال پروندهٔ هستهای به وزارت خارجه اشارهای کرد و گفت: اول اینکه طرفهای ما در مذاکرات وزارت خارجهای هستند، دوم اینکه تمرکز ما در هستهای شائبه امنیتی بودن این مسئله را مطرح میکرد، چیزی که طرفهای مقابل ما اعتقاد به القا کردن آن داشتند. البته این را هم میفهمیم که تمرکز مباحث به جهت جایگاه شورای عالی امنیت ملی است که در تمام بخشهای کشور اشراف دارد و میتواند دستورات لازم را به همهٔ دستگاههای دیگر بدهد.
عضو سابق شورای عالی امنیت ملی دو مسئلهٔ تاکتیکی ذوق زدگی و شتاب زدگی در سیاست خارجی را آفت زا دانست و اظهار داشت: اگر طرف مقابلتان حس کند شما ذوق زدگی خاصی دارید، بسیار سریع جایگاه خود را تغییر میدهد. در آغاز راه این نگاه به مردم القا میشد که تما مسائل کشور به مسائل هستهای بستگی دارد.
وی ادامه داد: این درحالی بود که خود ما به سرعت متوجه این معنا شدیم که اگر همین امروز بحث تحریمها را با تدبیر درست و بر اساس اصول و منافع ملی کشور برطرف کنیم، حبابهای روانی فشارهای اقتصادی کشور البته خالی میشود، اما اصل اقتصاد کشور نیازمند تدبیر جامع و همه جانبه است. بنابراین گره زدن حل همهٔ مسائل کشور به سمت هستهای و فراتر از آن به سیاست خارجی درست نیست.
متکی تاکید کرد: البته امروز زمانی که در کلام مسئولین چه در حوزهٔ دولت و چه در سیاست خارجی نگاه میکنیم، فاصلهٔ معنا داری با برخوردهای روزهای مختلف مشاهده میشود و درست هم همین است؛ ضمن اینکه ایران طریق درستی را انتخاب کرد و آن ورود به یک مذاکرات جدی برای حل بحث هستهای است بدون اینکه در حواشی بخواهد پرونده سازی کند.
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان با بیان اینکه مذاکره برای محل دیگر مذاکره خیلی کار لازمی نبود، تصریح کرد: ما همواره این موضع را که عزمی برای مذاکره در رسیدن به یک فرمول نهایی در بحث هستهای جدی است را باید نشان دهیم البته هرگز دولتهای هفتم، هشتم، نهم و دهم نفی مذاکره نکردند اما گامهای عملی در این زمینه بسیار موثر است.
متکی افزود: من در ماههای پایانی مسئولیتم در وزارت خارجه در نزد ریاست جمهوری و مقام معظم رهبری این بحث را مطرح کردم که ما آنچه را که در بحث هستهای میخواستیم را رسیدهایم، به این معنا که هم اکنون سوخت ۳. ۵ تا ۵ درصد مورد نیاز را انجام میدهیم و زمانی که در این مسئله کار شکنی کردند، به سمت تولید ۲۰ درصد در راکتور تهران رفتیم.
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان تاکید کرد: ما به خواستههای خود رسیدهایم و هم اکنون ما سوار کاریم. فعالیتهایمان را هم ادامه میدهیم. معمولا زمانی در یک بحث سیاسی یک فعالیت بین المللی کشوری زمانی به خواستههایش میرسد که گفتگوها را جدی دنبال کند.
متکی اضافه کرد: بنده گفتم اجازه دهید در مذاکرات هستهای سناریویی را طراحی کنیم که در یک طرف این ترازو خواستههای ما و در کفه دیگر ترازو طرفهای مقابل هم احساس کنند چیزی به دست آوردند و زمانی که میگوییم به تفاهم میرسیم، طرفین احساس کنند که دستاوردی داشتهاند.
متکی با بیان اینکه طرفین غربی هیچگاه نمیتوانند بگویند ایران نمیتواند سوخت هستهای تولید کند، تصریح کرد: حرفهای ما برای آنان روشن است، اگرچه آنها عملا این حرف را میزنند که ایران نمیتواند سوخت هستهای تولید کند.
* کلیت سناریوی مذاکرات هستهای مورد موافقت «مقام معظم رهبری» قرار گرفته استوزیر اسبق امور خارجه کشورمان با بیان اینکه کلیت سناریوی مذاکرات هستهای مورد موافقت «مقام معظم رهبری» قرار گرفته است، افزود: برخی این نگاه را داشتند که ما در نگاه مذاکرات مسائل آمریکا را قرار دهیم اما من گفتم هیچ ضرورتی ندارد، به این دلیل که ما تجربهٔ مذاکرات با آمریکا در مسائل عراق را داریم. در آن زمان موضع درست و کارشناسانهٔ معظم له این بود که موضوع مذاکرت بایستی مربوط به عراق باشد و درست هم بود. در اینجا هم صرفا بحث هستهای به دستور «مقام معظم رهبری» مورد مذاکرت است.
*هیچ کس در مسائل هستهای کلان و استراتژیک کارشناستر از خود «مقام معظم رهبری نیست»وی با بیان اینکه امروز هیچ کس در مسائل هستهای کلان و استراتژیک کارشناستر از خود «مقام معظم رهبری نیست»، افزود: برای برخی از این موضوعات تعدادی از وزارت، سران قوه، طی جلساتی با حضور مقام معظم رهبری پیرامون بحث هستهای، بحث و جدل میشد و ایشان با صبوری تمام سعی میکرد تمام اظهار نظرها را بشنوند و در نهایت بر اساس ارادههای صورت گرفته جمع بندی میکردند.
وی با اشاره به عکسالعمل طرف مقابل و اتخاذ تاکتیکهای جدید تأکید کرد، آمریکا در این زمینه بسیار دقیق عمل میکند و زمانی که آنها به ژنو آمدند، جانکری در گفتوگو با اوباما از این مذاکرات به عنوان یک پیروزی نام برد.
وزیر اسبق امور خارجه کشورمان به ذوقزدگی آمریکا در مذاکرات اشاره کرد و گفت: این کشور کارت برندهای در روابط خارجی خود با سایر کشورها ندارد، البته این ذوقزدگی در طرف ما قدری تندتر وجود دارد و مسئولان سیاستخارجی خیلی زود وارد سیاست داخلی شدند در حالیکه در کشور دیدگاههای مختلف همواره وجود دارد و وزارت خارجه باید بر اساس طراحی کلان نظام کار خود را پیش ببرد.
متکی با تأکید بر اینکه ۱+ ۵به شدت نیازمند تفاهم است ادامه داد: من معتقد نیستم که آمریکا در موضوعات هستهای آخرین رفتارهای خود را نشان داده است، تحولات بعد از انتخابات به آنها اجازه داد که گام بردارند و از این رو مذاکرات ژنو با آب و تاب برگزار شد.
عضو سابق شورای عالی امنیت ملی افزود: تیم مذاکرهکننده ما توانمند است و خط قرمزها را میداند، ما باید به تاکتیکهای حسابشده طرف مقابل پاسخ دهیم چرا که ما در دیپلماسی مانند بیان احکام دینی حیا نداریم.
وزیر اسبق امورخارجه کشورمان به شگردهای مسئولان غربی اشاره و خاطرنشان کرد: گاهی نشانهها و صاحبنظران در غرب مباحثی همچون لزوم طرح مسائل دفاعی و اسرائیل را در مذاکرات مطرح میکنند در حالیکه شاید مقامات مسئول در کشورهای غربی چنین حرفی نزنند لذا ما نیز باید در همان سطح به آنها پاسخ دهیم؛ بنابراین هیچ لزومی ندارد که ما در قبال موضعگیری سیاستمدارهای خود بخواهیم اعلام موضع کنیم هرچند که شفافسازی کار خوبی است.
*ایستادگی تیم مذاکره کننده ما نویدبخش توفیقاتی استمتکی با بیان اینکه آمریکا علاقه دارد که ما در مذاکرات مباحث موشکی و توقف آبسنگین اراک را و تعداد سانتریفیوژها را مطرح کنیم، تأکید کرد: این مواردی است که اگر تیم مذاکرهکننده ما عقبنشینی کند آنها به این موارد بسنده نخواهند کرد؛ از طرف دیگر باید بدانیم که آنها به این مذاکرات نیاز دارند و دستگاه دیپلماسی کشور هم نباید مواضع ناپخته اتخاذ کند لذا ایستادگی تیم مذاکره کننده ما نویدبخش توفیقاتی است.
وی در پاسخ به سوال مبنی بر اینکه مذاکرات با آمریکا تا کجا باید پیش رود؟ گفت: در تعدادی سانتریفیوژها خط روشنی که مطرح میشود این است که ما به هر اندازه که نیاز داشته باشیم، تعهدی در تغییر آن نمیدهیم مگر آنکه ما خودمان بر اساس نیاز به یک نتیجهای برسیم. به نظر میآید آن میزانی که به مذاکرات هستهآی مربوط است، ضرورت حضور در مذاکرات را دارد، چرا که آمریکا از نفس این گفتگوها بهره برداری دیگری میکند.
متکی در پاسخ به این سوال که آیا در انتخابات آتی مجلس کاندیدا میشوید، افزود: انشا الله خیر.
وی درباره رویکرد احمدینژاد نیز خاطرنشان کرد: به صورت عام از رؤسای جمهور انتظار نمیرود که نسبت به مسائل سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی اشراف داشته باشند اما این توقع وجود داشت که رئیسجمهور به دستگاه دیپلماسی خود اعتقاد کند؛ ما در این زمینه مشکل داشتیم و به این جهت که در برخی افراد این باور وجود داشت که در سیاست خارجی همه چیز را میدانند و مشکل بزرگتر این بود که نمیدانستند که نمیدانند.
عضو سابق شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: یکی از مسائلی که به صورت شرطی مطرح شد اما در ادامه به صورت رهنمود بیان میشد به هم ریختن ساختار وزارت خارجه بود که من در روزهای پایانی وزارتم به این مسئله اعتقاد نداشته و به آن عمل نکردم و وقتی برخی افراد از جمله قائممقام فعلی وزارت خارجه خواستند استعفا دهند من از آنها خواستم که بمانند و بنده درباره دو سفیر و مواردی که برای برکناری مطرح شد تمکین نکردم و سعی کردم به شیوه خود افراد را متقاعد کنم.
متکی با بیان اینکه ما باید بتوانیم سخنان خود را به خوبی با دنیا مطرح کنیم و اجازه سوءاستفاده ندهیم افزود: مقصود بنده ارزیابی عملکرد دولت نهم و دهم نیست چرا که حوزه سیاست خارجه نیازمند نگاه جامع و منصفانه است.
انتهای پیام/