چون و چرای انتخابات افغانستان از دو بُعد داخلی و خارجی؛
چه عواملی بر سرنوشت‌سازترین انتخابات تاریخ افغانستان تأثیرگذار است؟/ چه کسی قرار است سکاندار کشتی این کشور بحران‌زده باشد؟
در آستانه عبور از مهمترین برهه تاریخ سیاسی افغانستان پس از سرنگونی طالبان هستیم. در این نقطه عطف، چه عواملی دخیل و بر آن تأثیرگذارند؟ آیا افغانستان می‌تواند بر مبنای مصالح ملی خود از این گذرگاه عبور کند؟ چه کسی قرار است سکاندار کشتی این کشور بحران‌زده باشد؟
انتخابات رياست جمهوری افغانستان 16 فروردين 1393 (5 آوريل 2014) برگزار شد. پيروز اين انتخابات، دومين رئيس جمهور اين كشور پس از سقوط حكومت طالبان بر اين كشور در سال 2001 و جنگ آمريكا عليه افغانستان خواهد بود.
امروز یکشنبه 17 فروردین 1393 کار شمارش آراء آغاز می‌شود و البته احتمال کشیده شدن انتخابات به دور دوم نیز وجود دارد. در این گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران به چون و چرای انتخاباتی سرنوشت‌ساز می‌پردازیم.
الف) بعد داخلی
از بعد داخلی، انتخابات ریاست جمهوری امسال به منزله یک تیغ دولبه است: یعنی از یک سو می‌تواند فرصت بزرگی برای احیای مشروعیت، بالا بردن اعتماد و پایان بخشیدن به حکومت‌داری ناسالم و فساد در افغانستان باشد. مردم افغانستان در حال تمرین دموکراسی و رهایی از یوغ حاکمیت سنتی افراطی و قبیله‌گرای طالبان هستند.
اما از سوی دیگر نیز ممکن است سبب شعله‌ور شدن خشونت گسترده و بحران سیاسی درازمدت گردد که حکومت نوپا را عملاً فلج خواهد کرد. در این صورت، نیروهای طالبان روز به روز تقویت شده و معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظار افغان‌ها باشد.
طالبان در ماه‌ها و هفته‌های اخیر تهدیدهای مختلفی علیه انتخابات، برگزارکنندگان، شرکت‌کنندگان و حتی نامزدهای ریاست جمهوری اعمال کرده و اقدامات تروریستی متعددی نیز برای اخلال در فرایند انتخابات و ایجاد فضای رعب و وحشت انجام داده‌اند. برگزاری موفقیت‌آمیز انتخابات ضربه مهمی به تشکیلات طالبان در افغانستان خواهد بود.
لازم به ذکر است امنيت برگزاري این انتخابات كاملاً به عهده نيروهای افغان بود.
• نامزدهای اصلی چه كسانی بودند و تبليغات انتخاباتی چگونه بود؟
تعداد 11 نفر در نخستين نام‌نويسی انتخابات افغانستان ثبت‌نام كرده بودند، اما در روند مبارزات، سه نفر از اين عرصه كناره‌گيری نمودند. امروز رقابت بر سر 8 كانديداست كه عبارتند از:
عبدالله عبدالله، محمد داود سلطان زی، محمد اشرف غنی احمدزی، قطب الدین هلال، گل آقا شیرازی، زلمای رسول، عبدالرب رسول سیاف، هدایت امیر ارسلا.
سه نفر از آنان عبدالله عبدالله، محمد اشرف غنی احمدزی و زلمای رسول در صدر آراء مردمي قرار دارند.
از بین سایر نامزدها دكتر "عبدالله عبدالله" را می‌توان «كابوس طالبان» ناميد؛ چراكه وی پس از سقوط حکومت طالبان نخست در دولت موقت و سپس در دولت انتقالى، سمت وزارت خارجه را بر عهده داشت و همواره با موضع‌گیری شفاف و قاطع در قبال ریشه‌کن کردن تروریسم در افغانستان عزم جدی خود را نشان داده است.
طی این مدت سوءقصدهای بسياری نسبت به اعضاي ستادهای انتخاباتی عبدالله عبدالله صورت گرفته است. مخالف سرسخت حامد كرزي، كه با شعار "تغییر و امید" به ميدان آمده، "تأمين امنيت" را اصلی‌ترين هدف خود قرار داده و در همين راستا انتقادات فراواني را بابت عدم امضای پيمان امنيتي واشنگتن- كابل به كرزای وارد می‌كرده است.
بر اساس قانون انتخابات، فردی بر منصب ریاست جمهوری خواهد نشست كه حائز بيش از 50% آراء صندوق‌ها شود. با توجه به شرايطي كه اكنون در ميان آراء نامزدها حكمفرماست و همچنین پيش‌بيني‌ها و نظرسنجي‌های پیش از رأی‌گیری، اين انتخابات احتمالاً به دور دوم كشيده خواهد شد. كميسيون مستقل نظارت بر انتخابات وظيفه صحت و سلامت رأی‌گیری‌ها را برعهده دارد.
• دغدغه‌های افغان‌ها چيست؟
برای مردم افغانستان، معنای انتخابات فراتر از صرفاً انتخاب یک رییس جمهور است. معنای انتخابات برای آنان، نخستین انتقال مسالمت‌آمیز قدرت در تاریخ جدید این کشور است.
مشکلات فزاینده امنیتی مانند بمب‌گذاري‌هاي پي در پي در شهرها و ايالات مختلف افغانستان كه معمولاً طالبان مسئوليت آن‌ها را به عهده مي‌گيرند، بزرگترين نگراني و دغدغه مردم افغانستان است. فساد سیاسی گسترده، کشت و قاچاق مواد مخدر و مشكلات اقتصادي شديد افغان‌ها از دیگر معضلاتی است که مردم این کشور مصرانه رفع آن‌ها را از رئیس جمهور جدید انتظار دارند.
تجارت موادمخدر افغانستان در سال 2013 به بالاترین حد خود رسید.
در شرایطی که مواد مخدر مهمترین محصول زراعتی پرفروش در افغانستان است و خانواده‌های زیادی در مناطق روستایی با آن تأمین معیشت می‌کنند، همچنین این مواد سبب تأمین مصارف شورشیان نیز می‌شود، افغان‌ها اولاً انتظار دارند حاکمیت دولت در ریشه‌کن کردن موادمخدر پررنگتر شود و ثانیاً حذف کشت خشخاش و افیون از مزارع افغانستان، معضل بیکاری این کشور را تشدید نکند. لازمه تحقق این خواسته، جایگزین کردن مشاغل جدید به جای پرورش مزارع کشت موادمخدر است.
در مجموع طبق پژوهشی که در سال ۲۰۱۲ صورت گرفت، افغان‌ها علی رغم فقر کمرشکن و گرفتاری‌های داخلی، به هیچ وجه نسبت به سیاست خارجی خود و مسائل بین‌المللی بی‌تفاوت نبوده‌اند؛ این مطالعه نشان داد مردم افغانستان، فساد، ناامنی و بیکاری را بزرگترین چالش پیش روی کشور‌شان می‌دانند.
ب) بعد خارجي انتخابات 2014 افغانستان
• خروج نظاميان ناتو از افغانستان
حضور گسترده نیروهای بین‌المللی در افغانستان، آشکارا وجهه نامناسبی از این کشور در جهان به نمایش می‌گذارد و دولت را از اقتدار و سلطۀ داخلی تهی می‌سازد. این مسئله، با ادعای رسمی ناتو برای بالا بردن استقلال، پایداری، مشروعیت و دموکراسی در دولت افغانستان در تضاد قرار دارد.
نباید از نظر دور داشت که اکنون بخش بزرگ اقتصاد افغانستان به کمک‌های بین‌المللی و حضور نیروهای ائتلافی بیگانه وابسته است. در سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ کمک‌های نظامی معادل با ۹۸ درصد تولید ناخالص داخلی افغانستان بود. در صورتی که نیروهای ائتلافی غرب و ناتو از افغانستان خارج شوند، دولت آینده این کشور برای تأمین نیازهای بودجه‌ای‌اش باید بیش‌تر به درآمد داخلی خود اتکا کند.
این آرمان، به خودی خود منتهی آرزوی افغان‌هاست اما به خوبی می‌دانیم که نیروهای ائتلافی غرب و نظامیان ناتو در آستانه انتخابات ریاست جمهوری جدید، زمزمه‌های ماندن در خاک افغانستان حتی بعد از سال 2014 را سر داده‌اند.
• پيمان امنيتي واشنگتن- كابل
استقلال و حاكميت افغانستان، یکی از آرزوهای طول و دراز این کشور جنوب آسیاست.
حامد کرزای رئیس جمهوری افغانستان در ماه‌های اخیر با خودداری از امضای "توافق امنیتی دوجانبه" با آمریکا و انجام اقداماتی مانند آزادی 65 زندانی مظنون به عضویت در گروه طالبان بی‌توجه به مخالفت‌های آمریکا تلاش کرده تا در آخرین ماه‌های مسئولیت خود با چهره یک رئیس جمهور مستقل کاخ ریاست جمهوری را ترک کند.
"جیمز دابنز" فرستادۀ ویژۀ آمریکا در امور افغانستان و پاکستان، هفته گذشته در برنامه تلویزیونی افغانستان دربارۀ عجلۀ ایالات متحده برای امضای سند امنیتی دوجانبه گفت:
انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال آینده برای هر دو کشور مهم است و ایالات متحده می‌خواست توافقنامه امنیتی دوجانبه، پیش از آغاز مبارزات انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری امضاء شود.
اما این خواسته ایالات متحده به وقوع نپیوست و در مقابل، حکومت افغانستان نیز بارها تکرار کرده که در این زمینه هیچ عجله‌ای ندارد. سند یاد شده تنها زمانی امضا خواهد شد که شرایط و منافع ملی افغانستان از سوی آمریکا پذیرفته شود. به نظر می‌رسد نامزدهای مطرح انتخابات، همگی بر حفظ مصالح افغانستان در رابطه با امضای این معاهده تأکید داشته باشند.
• نگاه كاخ سفيد به چهار سال آينده افغانستان
در اين ده سالي كه از حمله به افغانستان مي‌گذرد، مديريت آمريكايي در تمام ارگان‌ها و نهادهاي مهم افغان نفوذ كرده است. اظهارات اخیر مقامات آمریکایی درباره انتخابات نیز نشان می‌دهد آمریکا چشم خود را به این منطقه همسایگی ایران دوخته است.
"جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا از مقامات افغان خواست از قانونی برگزار شدن انتخابات افغانستان اطمینان حاصل کنند.
"رابرت گیتس" وزیر سابق دفاع آمریکا در خاطرات خود نوشته بود آمریکا در انتخابات سال 2009 برای شکست کرزای تلاش کرده بود. لذا اکنون در برخی محافل سیاسی و رسانه‌ای افغانستان همواره نگرانی‌هایی از امکان مداخله آمریکا به نفع یک نامزد خاص وجود دارد.
انتهای پیام/
