به گزارش باشگاه خبرنگاران کرمانشاه
فتحعليشاه فرزند ارشدش محمدعلي ميرزاي دولتشاه را در سال 1221
ه.ق به عنوان فرمانرواي ايالت كرمانشاه منصوب كرد. دولتشاه با ساختن بازار بزرگ،
سربازخانه شهري، كارخانه چوب سازي، بناهاي مذهبي، ميادين شهري، حمام ها و ساير
ابنيه عمومي در شهر كرمانشاه اين شهر را از شهرهاي مهم و آباد ايران قرار داد. او
همچنين ساخت بازار اوليه را دركنار رودخانه آبشوران آغاز نمود. پس از گسترش شهر،
بازار از رودخانه گذشته و در مسير راه بازرگاناني كه از شهر مي گذشته راه خود را
بر زمين ناهموار پيدا كرده و در اين مسير دراز هرجا پهنه همواري بوده گسترده شده و
هرجا شيب زمين ممكن مي داشته شاخه هاي خود را به درون بافت پيش رانده است و پس از
گسترش شهر اين بازار بوده كه شهر را شكل داده است. اين بازار از دروازه پل سيدجمعه
آغاز شده و به دروازه چقاسرخ ختم شده است.
پس از محمدعلي ميرزاي دولتشاه فرزند ايشان امامقلي ميرزا عمادالدوله به
عنوان فرمانرواي كرمانشاه منصوب گرديد. امامقلي ميرزا با توجه به تخريب تعدادي از
رويدادهاي احداث شده در زمان فرمانروايي دولتشاه به ادامه فعاليت هاي عمراني در
شهر اقدام نمود. ساخت بناهاي فرهنگي_ مذهبي همچون مسجد عمادالدوله و تجاري مانند
سراي عمادالدوله و قيصريه و همچنين ساخت چندين عمارت باارزش از جمله كاخ عماديه،
كاخ مسعوديه و همچنين توسعه بازار با ايجاد چندين سرا و احداث چهارسوق از جمله اين
فعاليتها هستند.
چهارسوق در تقاطع بين راسته بازار مسگرها و راسته بازار زرگرها به بازار
بزرگ مركزيت بخشيد و بازار كرمانشاه رونق دوباره خود را باز يافت. تا قبل از دوران
قاجار كرمانشاه هرگز نتوانست به عنوان قطب تجاري و اقتصادي غرب كشور مطرح شود و
همواره تحت نفوذ شهر همدان بود. اما در دوره قاجار با قرارگيري گمرك غرب در
كرمانشاه امتياز ويژه اي به لحاظ مالي، اقتصادي، اعتباري و ... به شهر اعطا شد و
بازار كرمانشاه توانست خود را مطرح نمايد و نقش عمده اي در تجارت كشور برعهده
گيرد. بازاركرمانشاه مانند ديگر بازارهاي خطي در جهت طولي رشد كرده و فضاهاي عمومي
در دوسوي آن جاي دارند. كليه فضاهاي بازار با هم مرتبط بوده و در دو طرف راهروهاي
خطي معماري خاصي را بوجود آورده اند كه هركدام علاوه بر ارتباط با فضاهاي اصلي و
فرعي يكنواخت بوده و مسير طولي را حفظ كرده اند. نظم موجود با توجه به نقش هر صنف
در ارتباط با اصناف ديگر، احتياج مشتري بازار و بافت شهري اطراف آن در طول زمان
پايه گرفته و با گذشت زمان ميان بخشهاي مختلف آن هماهنگي معقولي برقرار شده است.
همجواري فعاليتهاي سازگار براي پيشرفت كسب و تسريع در دادوستد و ساخت كاروانسراها
در خارج از راسته هاي اصلي از انسجام و يكپارچگي و هماهنگي در بازار خبر مي دهد.
تكرار شكل گنبدي و منحني و نورگيرهاي سقف به شكل دايره يا چهارضلعي اصلي بسيار مهم
در بازار است و سقف به عنوان عامل حفاظت كننده موجب احساس امنيت در ميان بازاريان
و خريداران مي شود.
در سفرنامه ناصرالدين شاه آمده است وجود كاروانسراهاي فراوان در شهر
_ 40 كاروانسرا_ نشان مي دهد كه تجارت عمده كرمانشاهان در سايه عبور كاروانهاست.
فلاندن نيز مي نويسد از اين شهر كاروانهاي عظيم با بارهاي گرانبها به ويژه
صندوقهاي حمل مردگان به كربلا عبور مي نمايد./س
