به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران، الیاس نادران با اشاره به اینکه در طول یکصد سال گذشته در کشور ما همواره نفت بیشترین سهم را در نهادسازی داشته است، افزود: در واقع در شکل گیری نهادها، نفت دارای بیشترین اثر بوده  زیرا اتکا به درآمدهای سهل‌الوصول نفت باعث شده که اقتصادی وابسته به نفت شکل بگیرد.
 
نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: نخستین عارضه نهادهای برآمده از اقتصاد نفتی، فاصله گرفتن نهادهای مسئول از پاسخگویی است، زیرا  اقتصاد نفتی باعث می‌شود حتی بازار و نهادهای مدنی در جامعه نیز تحت تاثیر قرار گیرند.
 
*رانت درآمدهای نفتی مانعی برای ایجاد کارآفرینی

وی با تاکید براینکه در کنار رانت درآمدی نفت، رانت‌های سیاسی، اطلاعاتی  شکل می‌گیرد، افزود: این موضوع سبب می شود که کارآفرینی در بین کشورهای تک محصولی و وابسته به نفت، تحقق پیدا نکند.
 
نادران خاطرنشان کرد: در حال حاضر مشاهده می‌شود نفوذ نفت در اقتصاد هر روز بیشتر می‌شود، اما به عنوان جزیره‌ای در کنار بقیه اقتصاد که تنها رابطه آن با اقتصاد، رابطه مالی و نقش آن در بودجه است.

*اصلاح روابط بین نهادهای رانتی و وابسته به نفت

وی افزود: برای برون رفت از شرایط اقتصاد متکی بر نفت باید روابط بین نهادهای رانتی و وابسته به نفت اصلاح شود. این اصلاح رابطه جز با کارهای علمی و پژوهشی و به کارگیری ابزارهای فنی مورد نیاز محقق نمی شود.
 
نادران خاطرنشان کرد: نهادهای رانتی در کشورهای وابسته به نفت، مدل توسعه اقتصادی متناظر با خود را ایجاد می‌کنند، زیرا نهادها بر اساس رانت نفتی شکل می‌گیرند و همین نهادها مدل توسعه اقتصادی را شکل می‌دهند.

*شفافیت فضای کسب و کار راهکارکلیدی برای توسعه اقتصادی

این نماینده مجلس اظهار داشت: شفافیت فضای کسب و کار، رشد اقتصادی، رشد کارآفرینی و برون رفت از تورم مصادیقی هستند از متغیرهایی که درون مدل توسعه اقتصادی تعریف می‌شوند اما در طول سالیان اخیر تفاوت معنی داری پیدا نکرده اند.
 
نادران تاکید کرد: اگر این همایش بخواهد به یک نتیجه سیاست گذاری منجر شود باید رابطه بین نفت و نهادها و نیز نهادهای مرتبط با درآمد نفت و مدل توسعه را به خوبی تبیین کند و باید بررسی کنیم چرا کشور توانسته در صنعت هسته‌ای موفق شود ولی در صنعت نفت هنوز با مشکلات مختلفی مواجه هستیم.

*نبود اداره مدیریت کلان نفت در کشور

 این استاد دانشگاه ادامه داد: دلیل اصلی این موضوع آن است که در صنعت هسته‌ای توانسته ایم که کل دانش آن را بومی کنیم اما متاسفانه در بخش نفت اراده مدیریت کلان نفت در کشور بر این نبوده است که بومی سازی صنایع مرتبط با نفت را در محور کار خود قرار دهد.
 
وی گفت: در نتیجه باید تصمیم اساسی گرفته شود که نهادهای دولت و بازار که متاثر از اقتصادی نفتی هستند از رانتی بودن به سمت کارآفرینی حرکت کنند.
 
نادران تصریح کرد: البته همانطور که نفت طی 100 سال ما را به این نقطه رسانده است، اصلاح این فرایند نیز نیاز به زمان مورد نیاز خود دارد و یک فرایند طولانی است، مشکل اصلی در راه اصلاح نهادی آن است که دولت‌ها عمر کوتاهی دارند و نگاه بلند مدت و استراتژیک در راه تغییر و اصلاح نهادها نداریم.

*ارائه تعاریف دقیق از نفت

در ادامه محمد خوش‌چهره  با اشاره به اینکه  باید تعریف دقیقی از مفاهیم پایه‌ای بحث خود از جمله مفهوم توسعه برای صنعت نفت داشته باشیم افزود: درک صحیح از مفهوم توسعه پیش شرط اینگونه مباحث است و توسعه اقتصادی یک واژه پیچیده است و بهتر است بجای توسعه اقتصادی بگوییم توسعه ملی چون ابعاد مختلف و پیچیده‌ای دارد.
 
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در موضوع نهادها، مهمترین نهاد، دولت است و در نظام سرمایه داری بازار مهمترین نهاد بوده اما در کنار این دو نهاد، نهاد جامعه مدنی نیز وجود دارد؛ حال باید رابطه نهاد دولت و نفت را بررسی کنیم تا بتوان اثرات آن بر فرایند توسعه را شناخت.
 
وی گفت: در مورد نحوه استفاده از نفت باید تصریح کرد که بعد از جنگ تمام دولت‌ها کارکرد مشابهی در مواجهه با درآمدهای نفتی داشته اند و  در حوزه اقتصادی همه دولت‌ها وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی داشته اند.

*وابستگی شدید به نفت زمینه ای برای افزایش واردات 

خوش‌چهره خاطرنشان کرد: در طول سال‌های اخیر این وابستگی افزایش یافته است به طوری که وابستگی بالای به نفت منجر به وابستگی به واردات می‌شود و همان طور که دیده می‌شود واردات کالاهای مصرفی به شدت در حال افزایش است.
 
این استاد دانشگاه گفت: از طرف دیگر درآمدهای نفتی خود ریشه بروز بسیاری از فسادهای اقتصادی است و هرچه درآمد و وابستگی به نفت بیشتر باشد سطح فساد اقتصادی نیز بیشتر می‌شود.

وی گفت: وابستگی دولت به  نفت باعث شده است که در کارکردهای اصلی دولت انحرافاتی ایجاد شود و در کشورهایی که درآمد دولت عمدتا از درآمدهای مالیاتی است عقلانیت در سیاست‌گذاری‌ها وجود دارد اما در کشور ما که دولت وابسته به درآمد‌های نفتی است به تصمیمات و سیاست گذاری‌های عقلایی توجه جدی نمی‌شود.
 
خوش‌چهره اظهار داشت: بنابراین نفت باعث می‌شود که نهاد دولت از عقلانیت فاصله گیرد و به سمت تصمیمات سطحی حرکت کند.

وی با اشاره به اینکه در کشورهای وابسته به نفت مردم مطالبه گر نیستند گفت: از طرفی دولت‌ها نیز پاسخگو نیستند چون مالیات نقش اصلی در سبد بودجه دولت ندارد.
 
وی ادامه داد: بنابراین در یک بررسی تاریخی باید ببینیم که نفت چه آسیب هایی را بر اقتصاد داشته است به طوری که نفت باعث شده است که دولت از نظارت، کنترل و هدایت به سمت تصدی‌گری و مالکیت حرکت کند.

انتهای پیام/