اهواز/
خاطره خنك يك تابستان داغ در كت‌های دزفول!
يك عضو انجمن دوستداران ميراث فرهنگي دزفول می‌گويد: کت‌های دزفول خاطره‌ای شیرین و خنک در روزهای داغ تابستان هستند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران خوزستان؛ محمد آذركيش اظهار كرد:با وجودی که استان خوزستان یکی از گرم‌ترین استان‌های کشور است اما در شمال این استان و شهرستان دزفول، عبور رودخانه دز از وسط این شهر، تفریحگاه‌های متنوعی برای ماه‌های گرم سال فراهم نموده که آن را از سایر شهرهای این استان متمایز می‌نماید و در فصول گرم سال نیز می‌تواند علاوه بر استفاده مردم این شهر و شهرهای اطراف، مقصد گردشگری سایر هموطنان علاقه‌مند به طبیعت و تفریحات تابستانه باشد؛ تجربه‌ای که در نوع خود منحصر بفرد است. یکی از این تفریحات حفره‌های غارمانندی هستند که در کنار ساحل رود دز حفر شده‌اند و در بین مردم دزفول به کت (kat) مشهور هستند.
وي افزود:کت‌های دزفول در دل صخره‌های کنار رودخانه که از جنس سنگ کانگرومرا تشکیل شده‌اند، حفر می‌شوند.در گذشته اغلب برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای تابستان مورد استفاده مردم بوده‌اند.دیواره کت‌ها ارتفاعی بین ۲ تا چهار متر داشته و سقف آنها به وسیله سنگ‌های ریز و درشت که به شکل طبیعی زمین می‌باشند تزیین شده‌اند.
او ادامه داد:مساحت کت‌ها هم بسته به امکان توسعه و کاربرد آنها از پنج مترمربع شروع شده و تا بیش از100 مترمربع نیز حفر می‌شوند.دراسکایا، شرق‌شناس روسی، کلمه "کت"را به معنای کندن ترجمه کرده است.در فرهنگ دهخدا واژه "كت" به معني كاريز است و كاريزكن را/ كت كن/ مي‌گويند و در مورد كاريز مي‌نويسد: كاريز جوي آبي را گويند كه در زيرزمين بكنند تا آب از آن روان شود.(در دزفول کاریز به قمش یا قنات شهرت دارد).در فرهنگ عربی نیز كهف معنایی معادل کت دارد.
آذركيش توضيح داد:این موضوع که کت‌ها در چه زمانی و توسط چه کسانی حفر شده‌اند به طور کامل مشخص نشده اما آن چه مسلم است این که در گذشته که وسایل خنک کننده مانند امروز وجود نداشت مردم دزفول برای فرار از گرمای هوا در تابستان و هم چنین استفاده از آب رودخانه دز، شنا کردن در آن و لذت بردن از محیط این فضاها را در صخره‌های مجاور رودخانه دز ایجاد كرده و به آن ها پناه می‌آورده‌اند.
او يادآور شد:در زمان‌های گذشته افرادی با عنوان میراب یا آب‌سالار وظیفه کنترل ورودی به تونل‌های آب‌رسانی و شبکه‌های آبیاری زیرزمینی آن زمان شهر دزفول را بر عهده داشتند که این افراد از کت‌ها برای اقامت در کنار دهانه ورودی آب به شبکه آب‌رسانی که در زبان محلی به قمش (قنات) معروف‌اند، استفاده می‌کردند.
اين دوستدار ميراث فرهنگي بيان كرد: با این وجود امروزه نیز کت‌ها همچنان محبوبیت خود را حفظ كرده و به محلی تفریحی با کارکرد گردشگری تبدیل شده است.مردم بسیاری از شهرهای مختلف، به خصوص شهرهای با آب و هوای گرم در تابستان به شهر دزفول آمده و ساعاتی از شبانه‌روز را درون این کت‌ها و در کنار ساحل زیبای رود دز می‌گذرانند.
وي درباره كت‌ها اظهار كرد:شبیه بودن فضای درون کت‌ها به غار و نزدیکی به رود موجب می‌شود تا اقامت در این کت‌ها در طول گرمای روز برای مردم بدون استفاده از هیچ گونه وسایل برقی و خنک کننده و برای فرار از زندگی ماشینی، دلپذیر و لذت‌بخش باشد.علاوه بر آن، در محل‌هایی که عمق رود مناسب است با رعایت نکات ایمنی (استفاده از جلیقه یا آشنایی مناسب با فنون شنا و قسمت‌هايی با شدت جریان مناسب آب) شنا در رودخانه تفریحی بسیار لذت بخش است.همچنین مجاورت با رود دز فرصت استفاده از قایق‌سواری و انواع ورزش‌های آبی دیگر نظیر جت اسکی، ماهی‌گیری و ... را فراهم می‌آورد.
آذركيش اظهار داشت:در دزفول با نزدیک شدن به ماه‌های گرم سال خانواده‌هایی که کت‌هایی در اختیار دارند همانند خانه تکانی ایام نوروز آنها را برای استفاده مهیا مي‌كنند.همچنین برخی کت‌هایی برای استفاده گردشگران و مسافرانی که به این قصد به دزفول سفر می‌کنند آماده می‌کنند.علاوه بر فصل تابستان در ایام نوروز نیز این کت‌ها جاذبه خاصی برای مهمانان نوروزی دارند چراکه در کمتر شهری چنین مجموعه‌ای کنار رودی زلال چون دز شکل گرفته است. به همین سبب استقبال خاصی از آنها می‌شود.
او اضافه كرد:معروف‌ترین کت دزفول که در مثل‌های دزفولی نیز آورده می‌شود "کت حاج فرج" نام دارد. دهانه کت حاج فرج از دیگر کت‌ها بزرگ‌تر و متمایزتر است و گفته می‌شود که بانی و سازنده این کت شخص خیری به نام حاج فرج‌الله بوده که در ابتدا آن را برای طلاب ساخته تا در فصل تابستان برای درس خواندن در مضیغه نباشند. این کت بعدها به یک استراحتگاه عمومی تبدیل شد زیرا در آن زمان برای ورود به کت نیازی به گرفتن اجازه از دیگران نبوده است.
او ادامه داد:در برخی مواقع مردم دزفول از بزرگی دهانه کت حاج فرج این شهر برای تشبیه‌های خود استفاده می‌کنند. به این نحو که گاهی دهان بزرگ افراد را به گشادی و بزرگی این کت تشبیه می‌کنند! هم چنین هنگامی که کسی خمیازه می‌کشد به طنز و شوخی به وی می‌گویند: "دهانش مثل کت حاج فرج است!"
آذركيش اظهار كرد: در طول مسیر رودخانه دز کت‌های زیادی به صورت دست کنده در طول زمان به وجود آمده است. در ساحل این رود همیشه جاری در شهرستان دزفول، از پایین دست سد دز، کت‌هایی به صورت پراکنده وجود دارند که در منطقه گلال و کوپیته در شمال شهر دزفول تا طالخانی، تراکم این کت‌ها از سایر نقاط بیشتر است. همچنین برخی کت‌ها در منطقه دووه در وسط شهر همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عضو انجمن دوستداران ميراث فرهنگي دزفول بيان كرد:با توجه به آب و هوای شهرستان دزفول کت‌ها از خرداد تا مهر ماه می‌توانند پذیرای گردشگران و علاقمندان باشند.در فصل تابستان به دلیل استقبال زیاد گردشگران از رودخانه دز در طول این مسیر ۱۰ گروه امداد نجات كه از كت‌هاي طالخانی شروع و تا پل پنجم دزفول ادامه دارد وظيفه حفاظت از گردشگران را بر عهده دارند و به گشت‌زنی در رودخانه دز می‌پردارند./س
وي افزود:کت‌های دزفول در دل صخره‌های کنار رودخانه که از جنس سنگ کانگرومرا تشکیل شده‌اند، حفر می‌شوند.در گذشته اغلب برای فرار از گرمای طاقت‌فرسای تابستان مورد استفاده مردم بوده‌اند.دیواره کت‌ها ارتفاعی بین ۲ تا چهار متر داشته و سقف آنها به وسیله سنگ‌های ریز و درشت که به شکل طبیعی زمین می‌باشند تزیین شده‌اند.
او ادامه داد:مساحت کت‌ها هم بسته به امکان توسعه و کاربرد آنها از پنج مترمربع شروع شده و تا بیش از100 مترمربع نیز حفر می‌شوند.دراسکایا، شرق‌شناس روسی، کلمه "کت"را به معنای کندن ترجمه کرده است.در فرهنگ دهخدا واژه "كت" به معني كاريز است و كاريزكن را/ كت كن/ مي‌گويند و در مورد كاريز مي‌نويسد: كاريز جوي آبي را گويند كه در زيرزمين بكنند تا آب از آن روان شود.(در دزفول کاریز به قمش یا قنات شهرت دارد).در فرهنگ عربی نیز كهف معنایی معادل کت دارد.
آذركيش توضيح داد:این موضوع که کت‌ها در چه زمانی و توسط چه کسانی حفر شده‌اند به طور کامل مشخص نشده اما آن چه مسلم است این که در گذشته که وسایل خنک کننده مانند امروز وجود نداشت مردم دزفول برای فرار از گرمای هوا در تابستان و هم چنین استفاده از آب رودخانه دز، شنا کردن در آن و لذت بردن از محیط این فضاها را در صخره‌های مجاور رودخانه دز ایجاد كرده و به آن ها پناه می‌آورده‌اند.
او يادآور شد:در زمان‌های گذشته افرادی با عنوان میراب یا آب‌سالار وظیفه کنترل ورودی به تونل‌های آب‌رسانی و شبکه‌های آبیاری زیرزمینی آن زمان شهر دزفول را بر عهده داشتند که این افراد از کت‌ها برای اقامت در کنار دهانه ورودی آب به شبکه آب‌رسانی که در زبان محلی به قمش (قنات) معروف‌اند، استفاده می‌کردند.
اين دوستدار ميراث فرهنگي بيان كرد: با این وجود امروزه نیز کت‌ها همچنان محبوبیت خود را حفظ كرده و به محلی تفریحی با کارکرد گردشگری تبدیل شده است.مردم بسیاری از شهرهای مختلف، به خصوص شهرهای با آب و هوای گرم در تابستان به شهر دزفول آمده و ساعاتی از شبانه‌روز را درون این کت‌ها و در کنار ساحل زیبای رود دز می‌گذرانند.
وي درباره كت‌ها اظهار كرد:شبیه بودن فضای درون کت‌ها به غار و نزدیکی به رود موجب می‌شود تا اقامت در این کت‌ها در طول گرمای روز برای مردم بدون استفاده از هیچ گونه وسایل برقی و خنک کننده و برای فرار از زندگی ماشینی، دلپذیر و لذت‌بخش باشد.علاوه بر آن، در محل‌هایی که عمق رود مناسب است با رعایت نکات ایمنی (استفاده از جلیقه یا آشنایی مناسب با فنون شنا و قسمت‌هايی با شدت جریان مناسب آب) شنا در رودخانه تفریحی بسیار لذت بخش است.همچنین مجاورت با رود دز فرصت استفاده از قایق‌سواری و انواع ورزش‌های آبی دیگر نظیر جت اسکی، ماهی‌گیری و ... را فراهم می‌آورد.
آذركيش اظهار داشت:در دزفول با نزدیک شدن به ماه‌های گرم سال خانواده‌هایی که کت‌هایی در اختیار دارند همانند خانه تکانی ایام نوروز آنها را برای استفاده مهیا مي‌كنند.همچنین برخی کت‌هایی برای استفاده گردشگران و مسافرانی که به این قصد به دزفول سفر می‌کنند آماده می‌کنند.علاوه بر فصل تابستان در ایام نوروز نیز این کت‌ها جاذبه خاصی برای مهمانان نوروزی دارند چراکه در کمتر شهری چنین مجموعه‌ای کنار رودی زلال چون دز شکل گرفته است. به همین سبب استقبال خاصی از آنها می‌شود.
او اضافه كرد:معروف‌ترین کت دزفول که در مثل‌های دزفولی نیز آورده می‌شود "کت حاج فرج" نام دارد. دهانه کت حاج فرج از دیگر کت‌ها بزرگ‌تر و متمایزتر است و گفته می‌شود که بانی و سازنده این کت شخص خیری به نام حاج فرج‌الله بوده که در ابتدا آن را برای طلاب ساخته تا در فصل تابستان برای درس خواندن در مضیغه نباشند. این کت بعدها به یک استراحتگاه عمومی تبدیل شد زیرا در آن زمان برای ورود به کت نیازی به گرفتن اجازه از دیگران نبوده است.
او ادامه داد:در برخی مواقع مردم دزفول از بزرگی دهانه کت حاج فرج این شهر برای تشبیه‌های خود استفاده می‌کنند. به این نحو که گاهی دهان بزرگ افراد را به گشادی و بزرگی این کت تشبیه می‌کنند! هم چنین هنگامی که کسی خمیازه می‌کشد به طنز و شوخی به وی می‌گویند: "دهانش مثل کت حاج فرج است!"
آذركيش اظهار كرد: در طول مسیر رودخانه دز کت‌های زیادی به صورت دست کنده در طول زمان به وجود آمده است. در ساحل این رود همیشه جاری در شهرستان دزفول، از پایین دست سد دز، کت‌هایی به صورت پراکنده وجود دارند که در منطقه گلال و کوپیته در شمال شهر دزفول تا طالخانی، تراکم این کت‌ها از سایر نقاط بیشتر است. همچنین برخی کت‌ها در منطقه دووه در وسط شهر همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عضو انجمن دوستداران ميراث فرهنگي دزفول بيان كرد:با توجه به آب و هوای شهرستان دزفول کت‌ها از خرداد تا مهر ماه می‌توانند پذیرای گردشگران و علاقمندان باشند.در فصل تابستان به دلیل استقبال زیاد گردشگران از رودخانه دز در طول این مسیر ۱۰ گروه امداد نجات كه از كت‌هاي طالخانی شروع و تا پل پنجم دزفول ادامه دارد وظيفه حفاظت از گردشگران را بر عهده دارند و به گشت‌زنی در رودخانه دز می‌پردارند./س
