به گزارش خبرنگار دفاعی ـ امنیتی باشگاه خبرنگاران؛ ارتش بعث عراق پس از شکست در عملیات بیت المقدس و عقب‌نشینی سراسری خود، ارتفاعات مهم را در اختیار داشت و به این ترتیب چند شهر مرزی همچون مهران زیر دید و تیر دشمن بود.
 
ارتش بعث عراق با استقرار نیروهای خودی روی ارتفاعات مرزی مهران، علاوه بر ایجاد تسلط بر این شهر، موفق شده بود با نیروی کمتری از منطقه " بدره" پدافند کند. حال آن‌که عقب راندن دشمن از روی ارتفاعات مرزی، پدافند در دشت را به او تحمیل می‌کرد و در نتیجه نیروی بیشتری زمین‌گیر می‌شد. بر همین اساس، طرح تأمین مهران – به عنوان دومین عملیات محدود در شرایط جدید – در دستور کار قرار گرفت.


 اهداف عملیات
 
    - آزادسازی شهر مهران از زیر دید و تیر دشمن.
    - ایجاد سهولت در برقراری ارتباط شهرهای دهلران – مهران و نیز ایلام – مهران.
    - تحمیل خطوط پدافند به دشمن و کشاندن او از ارتفاعات به دشت.
 
 
 انهدام دشمن
 
بازپس‌گیری ارتفاعات و عوارض حساس "‌زالو‌آب" که به این وسیله دید دشمن نسبت به تنگه " کنا پنجم" و حوالی سد "کنا پنجم" و دشت مهران کور شد، از جمله نتایج این عملیات بود.
 
آزادسازی ارتفاعات " نمه کلان بو " و قسمتی از ارتفاعات قلاویزان که دشمن را از تسلط کامل بر شهر مهران محروم کرده و متقابلاً شهر بدره و عقبه دشمن به زیر دید قوای جمهوری اسلامی درمی‌آمد، نیز از دیگر نتایج عملیات " والفجر 3 " بود.
 
 
 موقعیت منطقه
 
در منطقه دشت مهران، دو رشته ارتفاعات وجود دارد: در شمال، ارتفاعات " زالو آب" و " کانی سخت" و " نمه کلان بو" واقع است که قسمت عمده آن در خاک ایران قرار دارد. در جنوب نیز ارتفاعات قلاویزان واقع است که مرز ایران و عراق را مشخص می‌سازد. بین دو ارتفاع یاد شده، دشت مهران و دشت "ورمهراز" و " زرباطیه" عراق قرار دارد.
 

در قسمتی از ارتفاعات " زالو آب" و " کانی سخت"، مرز مشترک ایران و عراق است که در سمت غربی آن، ارتفاعات " نمه کلان بو" با قللی بیش از 200 متر و کمتر از 400 متر ارتفاع واقع است. همچنین، ارتفاعات زالو آب که دارای تپه‌هایی به ارتفاع 340، 325، 343 و 310 متر است، در سمت شرق "نمه کلان بو" قرار دارد و مهم‌ترین قله آن معروف به " کله قندی" دارای 363 متر ارتفاع است.

 
 استعداد دشمن
 
    - تیپ های 506، 417، 420، 502، 424، 18، 38، 48 و 503 پیاده.
    - تیپ های 37 و 70 زرهی.
    - تیپ 4 گارد مرزی.
    - تیپ 4 پیاده کوهستانی.
    - گردان های کماندویی المثنی، مدلول، بلال و حدیبه.
    - گردان 9 مکانیزه تابع لشکر 2 پیاده کوهستانی.
    - گردان 7 تانک تابع لشکر 2 پیاده کوهستانی.
    - گردان 1 موشک ضد تانک.
    - گردان های 53، 240 و 639 توپخانه و آتشبار خمپاره 120 .
 
 
 سازمان رزم خودی
 
 فرماندهی عملیات را قرارگاه نجف اشرف برعهده داشت و یگان های تحت امر این قرارگاه نیز عبارت بودند از:
 
  الف) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:
 
    - لشکر 41 ثارالله با استعداد 6 گردان.
    - لشکر 5 با استعداد 7 گردان پیاده.
    - لشکر 27 محمد رسول الله (ص) با استعداد 1 گردان پیاده.
    - لشکر 17 علی ابن ابیطالب(ع) با استعداد 3 گردان پیاده.
    - تیپ مستقل 21 امام رضا(ع) با استعداد 5 گردان پیاده.
    - تیپ مستقل 11 امیرالمؤمنین(ع) با استعداد 2 گردان پیاده.
    - تیپ مستقل 5 رمضان با استعداد 1 گردان تانک و 1 گردان مکانیزه.
 
   ب) ارتش جمهوری اسلامی ایران:
 
    - تیپ 4 زرهی از لشکر 21 حمزه.
    - تیپ 40 سراب (پیاده).
    - تیپ 84 خرم آباد با استعداد دو گروهان پیاده + یک گروهان تانک.
 
 
  توپخانه:
 
    سپاه : 4 آتشبار
 
    ارتش: 9 آتشبار

 
 طرح عملیات
 
با توجه به مختصات جغرافیایی منطقه و اهمیت استراتژیک آن، عملیات به ترتیب در سه محور " زالو آب" و " نمه کلان بو" – دشت مهران – و " قلاویزان" طراحی شد. رزمندگان می‌بایست پس از تأمین اهداف مورد نظر و در صورت مناسب بودن وضعیت پایگاه‌های دشمن، در شرق رودخانه " کنجا پنجم" مستقر شوند. در غیر این صورت، با احداث خاکریز در پشت رودخانه، پدافند انجام شود.
 
 
 شرح عملیات
 
عملیات در ساعت 23 مورخ 7 مهر ماه 1362 با رمز «یا الله» آغاز شد. در محور شمالی عملیات، ارتفاعات نمه کلان بو ـ به غیر از ارتفاع 270 معروف به کله قندی ـ تصرف و تأمین شد و ارتفاعات زالو آب به همراه ارتفاع 270 به محاصره درآمد.
 
در محور میانی (دشت مهران)، رزمندگان خودی با پشت سر گذاردن جاده مهران – ایلام، از پاسگاه دوراجی تا فرخ آباد را تأمین کردند.
 
در محور جنوبی، به رغم موفقیت‌های چشمگیر اولیه، از آن‌جا که فرصت لازم برای احداث خاکریز از یال قلاویزان به سمت فیروزآباد و از آن‌جا به فرخ آباد به دست نیامد، تصرف اهداف این محور در مرحله اول عملیات کامل نشد اما در مرحله بعد این نقیصه مرتفع گشت.

به این ترتیب، تنها محوری که تصرف اهداف موجود در آن ناتمام مانده، محور شمالی بود. نیروهای دشمن که در ارتفاعات زالوآب و کله قندی در محاصره بودند، یازده شبانه روز مقاومت کردند؛ دشمن تلاش فراوانی می‌کرد تا به هر نحو ممکن این ارتفاعات – به ویژه کله قندی – را از محاصره خارج کند. مضافاً به این‌که می‌کوشید خط پدافندی نیروهای ایران را در "دوراجی" شکسته و سپس به جناح چپ خود الحاق کند.
 
اگرچه نیروهای خودی با مقاومت بسیار تلاش دشمن را در دوراجی و نمه کلان بو خنثی کردند، لیکن نیروهای عراقی همچنان در ارتفاعات زالوآب و کله قندی مستقر بودند. نهایتاً در سحرگاه 20 مرداد 1362 فرمانده لشکر 27 (حاج همت) با یک گردان وارد عمل شد و مقاوت نیروهای عراقی مستقر در ارتفاع مذکور را در هم شکست.

 
 
 نتایج عملیات
 
    - آزادسازی دو جاده ایلام – مهران – دهلران.
    - آزادسازی ارتفاعات زالوآب و نمه کلان بو.
    - آزادسازی دشت مهران.
    - برقراری ارتباط جبهه های میانی و جنوبی از طریق دو جاده فوق الذکر.
    - کشته و زخمی شدن بیش از ده هزار تن از نیروهای دشمن.
    - به اسارت درآمدن 509 تن از نیروهای دشمن.
    - ساقط شدن 6 هلی کوپتر دشمن.
    - انهدام بیش از 200 تانک و نفربر.
    - انهدام بیش از 200 خودرو حامل نفرات و یا مهمات.

انتهای پیام/