بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی به انعکاس آن در ادب پارسی، پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.

مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،
آیه ۷۳ سوره حج

يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لَّا يَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ

اى مردم مثلى زده شد پس بدان گوش فرا دهيد كسانى را كه جز خدا می خوانيد هرگز [حتى] مگسى نمی ‏آفرينند هر چند براى [آفريدن] آن اجتماع كنند و اگر آن مگس چيزى از آنان بربايد نمی ‏توانند آن را بازپس گيرند طالب و مطلوب هر دو ناتوانند

در این آیه خداوند پرستش مجسمه‌های بی جان را که در بسیاری فرهنگ‌ها وجود داشته و توسل مردمان را بدان مجسمه‌ها، چنین مثال می‌زند: موجودی را تصور کنید که هیچ چیز حتی پشه ای را خلق نتواند کرد اگرچه با دیگر مجسمه‌ها با هم یار شوند و اگر مگسی چیزی از ایشان برباید توانایی بازگرداندن آن را ندارند.

جملهٔ «ضعف الطالب و المطلوب» در زبان عربی نزد ادبای پارسی گو به صورت ضرب المثل درآمده است و آنرا در موردی به کار می‌برند که طالب حقیری مطلوب حقیری را بجوید و در مقام تخفیف و ملامت به کار می‌رود.

در ادب پارسی، مگس مثال بارزِ حقارت و ناتوانی است اما شاعران آسمانی ما با بهره گیری از این موجود ضعیف حکمت‌ها و لطایف ذوقی و ادبی بسیار آفریده‌اند:

دل من نه مردِ آن است که با غمش برآید       مگسی کجا تواند که بیفکند عقابی

سعدی

           طوطیان در شکرستان کامرانی می‌کنند       وز تحسّر دست بر سر می‌زند مسکین مگس

حافظ

         مگس پیش شوریده ای پر نزد         که او چون مگس دست بر سر نزد

سعدی

            به نُزهتگاه معنا میهمان شو ز استغنا         مگس را باد زن در دست در اطراف خوان بینی

عرفی شیرازی

آنچه را غیر خدا می‌خوانند در معنای وسیع هزاران اطوار از هواهای نفسانی است که همه نشانه حقارت آدمی و مطلوبات اوست و گفت زهی حقارت که پادشاهی چون انسان به ورطه گدایی و ذلت در برابر چیزی حقیر چون درهم و دیناری آلوده به خون جگر محرومان فرو افتد؛ ضَعُفَ الطالبِ و المطلوب.

برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
آخرین اخبار