به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران فارس تربیت به مفهوم پرورش دادن و پرورش یافتن آدمی است و این مفهوم در تاریخ تربیتی ثابت بوده و آنچه دستخوش تکامل شده فقط شیوه‌ی تربیت است.

تعلیم و تربیت برای قرارگرفتن در اجتماع و رعایت مسائل اجتماعی شکل گرفت و موضوع تربیت مورد توجه همه‌ی اجتماعات و روشن اندیشان جوامع قرار گرفت. در دورانی که اسلام رواج نیافته بود، همه‌ی افراد حق یادگیری تعلیم و تربیت را نداشتند و این امر تنها به قشر خاصی از جامعه از جمله بزرگان و بزرگ زادگان اختصاص داشت . حتی گاهی اشخاصی که آموزش می‌دیدند نیز به علل مختلف، میلی به گسترش تعلیم و تربیت در سطح جامعه را نداشتند. از این رو گسترش و وسعت یافتن تعلیم و تربیت به شیوه‌ی بسیارکندی پیش رفت.

تعریف و شناسایی انسان در هر شیوه‌ای از تربیت، پایه گذاری اساسی و امری با اهمیت به شمار می‌رود. از دید علمای قدیمی انسانی که تربیت در او شکل گرفته انسان با فضیلت و با خردی است. در واقع معنای تربیت؛ بیرون آمدن از جهل به سوی آگاهی و از نابینایی به سمت بصیرت است. در اسلام و سیره نبوی این مسأله در درجه‌ای از اهمیت است که غفلت از آن خسارتی بزرگ برای انسان محسوب می‌شود. پیامبراکرم (ص) می‌فرمایند: «روز خود را به یکی از این چهار صورت شروع کن: عالم باش یا دانش‌آموز یا مستمع علم و یا دوستدار علم. تو از این ۴ گروه خارج نباش که به هلاکت خواهی رسید.»

انسان به بهترین صورت، خلق شده و باید به آن مرتبه‌ی والا نیز صعود کند. در طول تاریخ نیز انسان همواره در حال یادگیری و حرکت به بالاترین‌ها بوده و در این میان نقش کسی که این آموختن را به عهده دارد بسیار بارز و روشن است و در حقیقت بار سنگین تربیت را معلم بر دوش دارد .

معلم حقیقی آفرینش پروردگار متعال است. دانش، از سوی پروردگار به سوی ما آمده و پس از ایزدمنان، فردی که شایسته این عنوان است بی شک باید انسان کاملی باشد، چرا که پیامبراکرم (ص) و همه‌ی فرستاده شدگان از سوی خدا، معلم‌اند و احتیاجات حقیقی انسان را بر طرف می‌کنند و باعث رشد و پیشرفت و در نهایت دست یابی او به کمال و معرفت می‌شوند.

در مرتبه بعد از انبیا و اولیا، اشخاصی که زیر نظر آنها آموزش دیده‌اند در مقام آموزگار در جامعه شناخته می‌شوند. این اشخاص نیز در راستای تحقق اهداف بزرگان دینی، به پرورش آدمی و یاری رساندن او در رسیدن به اهداف متعالی اش همت می‌گمارند. معلم واقعی آدمی را کمک می‌کند تا اعمالش به سوی کمال پیش برود. این همان زنده ساختن روح انسان است و معلم با قرار دادن دانش و آگاهی در دسترس افراد تشنه‌ی دانایی ، آنها را سیراب می‌کند و این است که شأن والای معلمی را نمایان می‌سازد. معلم چراغی هدایت‌گر و راهنمای بیدار برای جامعه بشری است. تعلیم و تعلم همان رسالت انبیای الهی است و اهمیت این مساله آنجا مشخص می‌شود که بدانیم تقدیر و سرنوشت زندگی افراد در هر جامعه در اثر تلاش و کوشش معلمان چه بسا دستخوش تغییرات چشمگیری خواهد شد.

در سیر تاریخ تربیتی ایران بزرگانی چون امام خمینی (ره)، علامه طباطبایی و شهید مطهری که خود از مقام ویژه و بالایی در تعلیم و تربیت برخوردار هستند، برای جایگاه معلم اهمیت والایی قائل بودند. امام راحل‏ در شان معلم می‌فرمود: «مقام معلم مقام والایى است، مقامى است که بالاتر از مقام معلم نیست.» رهبر انقلاب نیز در این باره مى‏فرمایند: «واژه معلم... جزو واژه‏هاى مقدس است. در جامعه ما، که اساس در تعلیم و تزکیه و تربیت قشرهاى گوناگون است، معلم مقام ویژه‏اى دارد.»

در توان هیچ فردی نیست که مقام معلم را درک کند به همین خاطر خداوند برای معلم جایگاه ویژه‌ای در نظر گرفته است و شخصیت آنها را ارج نهاده است. آموزگار و هر فردی که به آدمی واژه‌ای می‌آموزد حقی به گردن وی دارد و باید در جایگاه شاگرد نسبت به ادای این حقوق تلاش نمود.

در آموزه های دینی داریم که حق معلم بر شاگرد این است که:

او را بزرگ بدارى، وقار محضر او را نگاه دارى.

به کلامش خوب گوش بسپارى. به سوى او رو کنى.

صدایت را بر او بلند نگردانى.

اگر کسى از معلّم تو سؤالى پرسید، تو پاسخ ندهى، تا معلّم، خود جواب گوید.

در مجلس او، با دیگرى سخن نگویى.

نزد او از دیگران، غیبت نکنى.

اگر کسى از او، نزد تو بدگویى کرد، حریم او را پاس دارى.

زشتى‏هاى او را بپوشانى. و نیکى‏هاى او را آشکار کنى.

با دشمن او همنشینى ننمایى، و دوست او را دشمن ندارى.

چون چنین عمل کنى، فرشتگان خداى عزّوجلّ به نفع تو گواهى مى‏دهند، که تو او را براى خداى عزّوجلّ خواستى. و براى خدا از محضر او کسب علم کردى، نه براى مردم.

نمونه برجسته عرصه تعلیم و تعلم استاد شهید مرتضی مطهری است که کمبودهای جامعه را می‌دانست و سعی در برطرف نمودن آن داشت. وی با آثار خود فقر فرهنگی را در کشور از بین برد و این آثار اکنون دارای جایگاه بالایی هستند. مطهری با بهره‌گیری از دو خصوصیت دانش و شهادت نام خود را در تاریخ تعلیم و تعلم ماندگار ساخت./س