به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروزه با بالا رفتن سن ازدواج، رواج «تک فرزندي» در کشور را نيز شاهد هستيم و آمارها نيز حاکي از افزايش خانواده هاي داراي يک فرزند است. بيشتر افراد بعد از اتمام تحصيلات تکميلي و در واپسين سال هاي جواني ازدواج مي کنند و پس از سپري کردن دوران عقد و بعد از تولد اولين فرزند بنا به دلايلي از جمله وجود مشکلات اقتصادي، نداشتن وقت براي تربيت فرزند و ... به داشتن يک فرزند قناعت مي کنند.

کارشناسان اجتماعي از ۲منظر پديده «تک فرزندي» را بررسي مي کنند. اول آن که تک فرزند بودن چه تاثيرات سوئي مي تواند در شخصيت کودک داشته باشد حال آن که برخي والدين به اشتباه تصور مي کنند، در صورت داشتن تنها يک فرزند مي توانند آينده بهتري را براي او ترسيم کنند.

اما مسئله دومي که جامعه شناسان را از رواج تک فرزندي نگران مي کند، به هم خوردن ساختار جمعيتي کشور در سال هاي آينده است.

حرکت منحني جمعيتي ايران به سوي سالمندي و ميانسالي و کمبود نيروي انساني در دهه هاي پيش رو از جمله آفت هاي اجتماعي پديده تک فرزندي است. مسئله اي که بايد حل ريشه اي آن در راس تصميمات و برنامه هاي دولتمردان قرار گيرد چرا که بدون شک خانواده هاي تک فرزند قبل از حل مشکلات اقتصادي و فرهنگي اقدامي براي فرزندآوري بيشتر انجام نخواهند داد، البته از سوي ديگر بايد به اين نکته هم توجه داشت که افزايش تعداد مواليد بدون تامين زيرساخت ها به طور قطع در سال هاي آتي کشور را با مشکلات عديده اي چون نبود مسکن، کاهش منابع و از بين رفتن فرصت هاي شغلي و تحصيلي رو به رو مي کند.

در تهيه مسکن مشکل داريم

«همين حالا که يک فرزند چهارساله دارم به سختي مي توانم آپارتماني براي اجاره پيدا کنم، واي به روزي که ۲ يا ۳ فرزند داشته باشم.»اين جملات بخشي از صحبت هاي يک پدر ۳۵ساله است که با وجود تمايل به فرزندآوري بيشتر مدعي است مشکل نداشتن مسکن شخصي به او و همسرش اجازه اين کار را نمي دهد. عليرضا مي افزايد: بيشتر صاحب خانه ها دوست ندارند آپارتمان خود را در اختيار خانواده هايي قرار دهند که چند فرزند دارند.

او درباره تاثيرات منفي تک فرزندي نيز مي گويد: البته دختر من هنوز به سني نرسيده است که نداشتن برادر يا خواهر او را آزار دهد اما طبيعي است که شرايط او ايجاب مي کند که در سال هاي بعد اين خلاء عاطفي را با ماهواره يا اينترنت پر کند و اين اصلاً خوشايند نيست.

مشکل ايفاي حق در يکي يک دانه ها

خانم مروي از معلمان باتجربه مقطع ابتدايي است، او که همه ساله با تعداد زيادي از کودکان سر و کار دارد، «منزوي بودن»، «نداشتن قدرت ارتباط با ديگران» و «ضعيف بودن در ايفاي حق» را از جمله مشکلات کودکاني مي داند که در اصطلاح يکي يک دانه هستند و خواهر يا برادري ندارند.

اين معلم مي گويد: اين بچه ها در برقرار ي ارتباط با همسالان خود مشکل جدي دارند به عنوان مثال اگر همکلاسي آن ها مدادتراش آن ها را بگيرد به جاي اين که خودشان بتوانند با گفت وگو مشکل خود را حل و فصل کنند، به سرعت به معلم پناه مي آورند و از او کمک مي خواهند و يا حتي گوشه گيري مي کنند و به والدين شان مي گويند که مدادتراش خود را گم کرده اند.

اين معلم که ۴فرزند دارد، ادامه مي دهد: گاهي اوقات شاغل بودن مادر مانع از فرزندآوري بيشتر مي شود، در صورتي که والدين بايد بدانند تنها نياز فرزندشان تامين پوشاک و موادغذايي نيست و اگر شخصيت کودک به درستي شکل نگيرد، به طور قطع در سنين بزرگسالي نيز فرد موفقي براي خانواده و جامعه خود نخواهد بود.

وقتي تک فرزند به خواهر و برادرهاي دوستانش حسودي مي کند

امير پارسا ۱۵سال دارد و تنها فرزند خانواده است. پدرش مهندس برق است و مادرش خانه دار، او مي گويد: «همه بچه هاي فاميل به دليل داشتن اتاق شخصي به من حسودي مي کنند ولي من به برادر و خواهر آن ها حسودي مي کنم.»

او با بيان اين که هميشه آرزو داشته است که يک برادر بزرگ تر و يک خواهر کوچک تر داشته باشد، مي گويد: بعضي اوقات خيلي احساس تنهايي مي کنم به خصوص وقتي به مسافرت مي رويم و مادر و پدرم داخل ماشين مدام با يکديگر صحبت مي کنند. مادر عليرضا نيز معتقد است شرايط سخت اقتصادي به آن ها اجازه نمي دهد فرزند ديگري داشته باشند.

او حتي نگران تامين هزينه هاي سلامت و تحصيل تنها فرزندش است و مي افزايد: تصور اين که در آينده نتوانيم از عهده هزينه هاي تحصيل پسرم برآييم يا براي او مسکني تهيه کنيم به شدت مرا نگران کرده است.اما پدر عليرضا نظر ديگري دارد و مي گويد،همان طور که او روي پاي خودش ايستاده است پسرش نيز بايد بتواند در سال هاي آينده تشکيل خانواده دهد و مستقل زندگي کند.

دلايل تمايل والدين به تک فرزندي

يک جامعه شناس با بيان اين که تا يک دهه قبل سياست هاي جمعيتي از سوي دولت داشتن فرزند کمتر بشارت زندگي بهتر را تبليغ مي کردند مي گويد: خانواده هاي نوپديد به خاطر گرفتاري هاي شغلي، مشکلات اقتصادي و يا ديگر معيارها در سياست هاي زندگي خود به داشتن يک يا ۲ فرزند اکتفا کرده اند.دکتر مجيد ابهري در گفت و گو با خراسان با اشاره به اين که جمعيت کشور تا ۲۰سال آينده داراي اکثريت سالمند خواهد شد و خطر کمبود مدير و نيروي انساني را به دنبال خواهد داشت مي افزايد: براساس يک پژوهش ميداني که در سال هاي ۸۹ و ۹۰ توسط گروه آسيب شناسي بنياد علوم رفتاري انجام شده است ۳هزار و ۴۲۰خانواده علت اصلي تک فرزندي را مشکلات اقتصادي مانند مسکن ، بهداشت و محدوديت هاي تربيتي ناشي از اشتغال پدر و مادر اعلام کرده اند.

اين متخصص علوم رفتاري با بيان اين که ۸۹ درصد والدين مشکلات مالي و ۱۱درصد نيز محدوديت هاي تربيتي را دليل اصلي تک فرزندي دانسته اند مي افزايد: در همين پژوهش والدين اظهار داشته اند که در صورت حل مشکلات خود آمادگي فرزندآوري بيشتر را دارند.

دکتر ابهري در بخش ديگري از گفت وگوي خود بروز ناهنجاري هاي رفتاري در تک فرزندان را بسيار قابل توجه ذکر مي کند. به عقيده وي گرايش به انزوا، افسردگي، ضعف در برقراري ارتباط با همسالان، توجه بيش از حد به بازي هاي رايانه اي و انفرادي، ترس يا تنفر از حضور در گروه هاي اجتماعي از جمله خصوصيات تک فرزندهاست.

وي ادامه مي دهد: زندگي در کنار برادر يا خواهر روحيه جامعه گرايانه کودک را تقويت مي کند و مديريت در روابط اجتماعي را به وي مي آموزد. وي هم دلي و هم سويي با افراد خانواده، عشق ورزي و سهولت در برقراري ارتباط با افراد هم سن در جامعه ومدرسه را اصلي ترين ويژگي هاي فرزندان خانواده هاي داراي بيش از يک فرزند مي داند و مي گويد: تشويق خانواده ها به فرزندآوري به عنوان يک اصل مهم بايد در راس سياست هاي دولت قرار بگيرد، ضمن آن که بدون تامين زيرساخت هاي ضروري، افزايش جمعيت حرکتي آسيب زا خواهد بود.

ابهري در تشريح بسترهاي ضروري براي افزايش جمعيت خانواده ها مي گويد: افزايش امکانات بهداشتي و درماني، مساعدت هاي مالي به خانواده هاي داراي بيش از يک فرزند نه به صورت حق اولاد چند هزار توماني بلکه به صورت مناسب و لازم، آموزش مهارت هاي فرزندآوري و تربيت آنان به مادران جوان در حد مطلوب و استاندارد از جمله ارکان  ضروري براي افزايش جمعيت به شمار مي آيد. وي همچنين انجام مشاوره هاي رواني براي فرزندان خانواده هاي تک فرزند و شناسايي مشکلات روحي آنان را بهترين مساعدت به آينده اين گونه فرزندان دانست.

بنابراين شايد داشتن يک فرزند مسئوليت کمتري در حوزه هاي مختلف اجتماعي، اقتصادي، تربيتي و ... براي خانواده به همراه داشته باشد اما براي تک فرزندها تنها بودن و نداشتن خواهر و برادر خوشايند نيست علاوه براين خلاء عاطفي، افسردگي، انزوا و... را در پي دارد.