دانشنامه/
آیت الله هاشمی شاهرودی را بيشتر بشناسيم
آیت الله هاشمی شاهرودی رئیس پیشین قوه قضاییه اکنون رئیس هیات حل اختلاف قوای سه گانه، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده استان خراسان و نایب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.
به گزارش خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران، آیت الله هاشمی شاهرودی یکی از علمای برجسته و تاثیرگذار در کشور محسوب می شود.
وی از سال 1378 تا 1388 ریاست قوه قضاییه را برعهده داشته و اکنون رئیس هیات حل اختلاف قوای سه گانه، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده استان خراسان و نایب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.
**تولد و دوران كودكي
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي در سال 1327 هجري شمسي در شهر نجف و در خانواده‌اي مذهبي و از سادات منسوب به امام حسين(ع) چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم آيت‌الله سيد علي حسيني شاهرودي، از استادان و بزرگان حوزه علميه نجف بود و خدمات فراواني را به عالم اسلام ارزاني داشت.
**دوران تحصيل
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي تحصيلات ابتدايي را در مدرسه علويه نجف به پايان رسانيد و سپس به تحصيلات حوزوي روي آورد.
وي با توجه به موقعيت علمي خانوادگي و نيز با توجه به هوش و استعداد سرشار و كوشش فراوان خود، در مدتي اندك توانست دروس دورة سطح را به پايان رساند.
پس از آن به حلقه درس آيت‌الله العظمي شهيد سيد محمد باقر صدر پيوست و سالها در خدمت استاد خود، مباني اجتهاد در اصول و فقه را به خوبي آموخت و در درس ديگر مراجع آن روز نجف ـ از جمله امام خميني(ره) ـ نيز با جديت شركت جست و بهره‌هاي فراوان برد.
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي در طول سالهاي تحصيل، در دروس اخلاق خصوصي و عمومي استادان خود شركت مي‌كرد و از محضر آنان بهره‌هاي فراوان مي‌برد.
**استادان و دوستان
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي در سالهاي تحصيل خود از محضر استادان بسياري بهره برد. مهمترين و اصلي‌ترين استاد او در درس خارج آيت‌الله العظمي شهيد سيد محمد باقر صدر بود. اين شهيد بزرگوار كه از افتخارات شيعه و مرجعيت به شمار مي‌آيد، شاگردان بسياري را به عالم اسلام، تقديم داشته است.
وي كه از حافظه و استعدادي سرشار برخوردار بود، توانست با نوآوريهاي فراوان در فقه و اصول و ديگر علوم اسلامي و به روز ساختن مباحث علوم و نيز نگاشتن كتب درسي در زمينه‌هاي ياد شده، گام مهمي براي تعالي اسلام و تشيع بردارد و از اين رهگذر، شاگردان او، همچون آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي، اين خدمات و انديشه‌ها را پي گرفتند.
از ديگر استادان آيت‌الله هاشمي شاهرودي، حضرت امام خميني(ره) و حضرت آيت‌الله العظمي خويي(ره) را مي‌توان نام برد، كه هاشمي شاهرودي در محضر ايشان به تحكيم مباني اجتهادي خود مي‌پرداخت، ضمن اينكه از محضر آنان، در زمينه‌هاي اخلاقي نيز بسيار بهره مي‌برد.
آيت‌الله هاشمي شاهرودي در طول دوران تحصيل خود، با طلاب و فضلاي بسياري رابطه دوستي داشت و پس از آن نيز با علماي بسياري روابط صميمانه و علمي برقرار نمود كه از جمله آنها مي‌توان از آيت‌الله مؤمن و مقام معظم رهبري نام برد.
**مهمترين فعاليتهاي علمي و فرهنگي
آيت‌الله هاشمي شاهرودي تاكنون فعاليتهاي بسياري را در زمينه‌هاي علمي و فرهنگي به انجام رسانده است. در يكي از ديدارهاي اعضاي مجلس اعلاي عراق، امام خميني(ره) با توجه به شناخت خود از ايشان مي‌خواهد كه تدريس در حوزه علميه قم را بر هر كاري ترجيح دهد و به تربيت طلاب مستعد در زمينه‌هاي علمي و اخلاقي بپردازد. وي نيز با ورود به ايران ـ در فروردين 1358 ـ به تدريس درس خارج فقه و اصول مي‌پردازد كه اين تدريس تا هم اكنون نيز ادامه دارد و طلاب بسياري از محضر ايشان بهره‌مند شده‌اند. ويژگي درسي وي دقت فراوان، تسلط بر مباحث و نوآوري در برخي زمينه هاست.
آيت‌الله هاشمي شاهرودي رياست دو كنگره مهم نقش زمان و مكان در انديشه امام خميني(ره) و نخستين كنگره دايرة المعارف فقه اسلامي را بر عهده داشت كه هر دو كنگره با استقبال بزرگان و فضلاي حوزه و دانشگاه و انديشمندان خارجي و داخلي مواجه شد.
از خدمات ديگر ايشان، رياست مؤسسه دايرة المعارف فقه اسلامي با حكم مقام معظم رهبري است. مقام معظم رهبري در حكم خود، خطاب به ايشان فرمدند: «جناب عالي را كه چهره درخشاني در علم و عمل بوده و بحمدالله از مقام والايي در فقه و علوم مرتبط با آن برخورداريد، براي انجام اين اقدام بزرگ، شايسته دانسته و مسؤوليت ايجاد و ادارة مؤسسه‌اي براي تهيه اين دايرة المعارف را به جناب عالي محول مي‌كنم.»
** آثار و تاليفات
از آيت‌الله هاشمي شاهرودي مقالات فراواني با عناويني چون ديات ششگانه، علم شخص قاضي، محارب مفسد في الارض، پيش بها يا بيعانه در فصلنامه فقه اهل بيت به چاپ رسيده است. همچنين وي در زمينه‌هاي گوناگون كتابهايي منتشر كرده كه برخي از آنها به شرح زير است:
* بحوث في علم الاصول (تقريرات درسهاي اصول شهيد صدر در 7 جلد)
* كتاب الخمس (2 جلد)؛ مقالات فقهيه؛ قاعده فراغ و تجاوز؛ حكومت اسلامي
* جهان بيني اسلامي؛ تفسير موضوعي بخشي از نهج‌البلاغه
* تفسير آيه «مودت ذي القربي«؛ بحوث في الفقه
* محاضرات في الثورة الحسينية؛ الصوم، تربية و هداية
* كتاب الاجارة (2 جلد)؛ قراءات فقهية معاصرة (2 جلد)
**فعاليتهاي سياسي
آيت‌الله هاشمي شاهرودي در سالهاي تحصيل و تدريس، فعاليتهاي سياسي بسياري را پديد آورده است. در پي يورش مزدوران رژيم صدام به علما و انديشمندان در سال 1974 ميلادي، آيت‌الله هاشمي شاهرودي به زندان افتاد و شكنجه‌هاي فراوان بدني و روحي را به جان خريد. وي در پي تظاهرات مردم عراق پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام(ره)، به ويژه در نجف، و در گراميداشت اين پيروزي، تحت پيگرد رژيم بعث قرار گرفت و به سفارش شهيد محمد باقر صدر(ره) به وطن خود بازگشت تا وكالت عام شهيد صدر و نمايندگي وي را نزد امام خميني (ره) بر عهده گيرد.
وی با ورود به ايران به خدمت امام خميني(ره) مشرف شد و با موافقت ايشان، رابط امام(ره) و شهيد صدر شد و پيامهاي علماي نجف را به سمع امام(ره) مي‌رساند. او با دستور آيت‌الله خامنه‌اي كه در آن زمان با حكم امام(ره) مسؤوليت نهضت‌هاي اسلامي را بر عهده داشت، تشكيلاتِ جامعة روحانيت مبارز و مجلس اعلاي عراق را به راه انداخت و آن را مديريت و سازماندهي كرد.
وی كه به دستور امام(ره) تدريس و بررسي مسائل فقهي، بويژه احياي فقه حكومتي استوار بر ادلة استنباط جواهري را بر عهده داشت، در طول ساليان انقلاب از هيچ كوششي در جهت اعتلاي انقلاب، دريغ نورزيد.
آيت‌الله هاشمي شاهرودي سالها از اعضاي فقهاي شوراي نگهبان بود ودر اين نهاد مقدس به خدمت اشتغال داشت تا اينكه با حكم مقام معظم رهبري به رياست قوه قضائيه منصوب شد، وي در طول مسووليت خود در قوه قضائيه، تاكنون خدمات بسياري را انجام داد كه توسعه قضايي، تسريع در رسيدگي به پرونده‌ها و ايجاد ارتباط مردمي از جمله آنهاست./پ3
وی از سال 1378 تا 1388 ریاست قوه قضاییه را برعهده داشته و اکنون رئیس هیات حل اختلاف قوای سه گانه، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده استان خراسان و نایب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است.
**تولد و دوران كودكي
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي در سال 1327 هجري شمسي در شهر نجف و در خانواده‌اي مذهبي و از سادات منسوب به امام حسين(ع) چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم آيت‌الله سيد علي حسيني شاهرودي، از استادان و بزرگان حوزه علميه نجف بود و خدمات فراواني را به عالم اسلام ارزاني داشت.
**دوران تحصيل
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي تحصيلات ابتدايي را در مدرسه علويه نجف به پايان رسانيد و سپس به تحصيلات حوزوي روي آورد.
وي با توجه به موقعيت علمي خانوادگي و نيز با توجه به هوش و استعداد سرشار و كوشش فراوان خود، در مدتي اندك توانست دروس دورة سطح را به پايان رساند.
پس از آن به حلقه درس آيت‌الله العظمي شهيد سيد محمد باقر صدر پيوست و سالها در خدمت استاد خود، مباني اجتهاد در اصول و فقه را به خوبي آموخت و در درس ديگر مراجع آن روز نجف ـ از جمله امام خميني(ره) ـ نيز با جديت شركت جست و بهره‌هاي فراوان برد.
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي در طول سالهاي تحصيل، در دروس اخلاق خصوصي و عمومي استادان خود شركت مي‌كرد و از محضر آنان بهره‌هاي فراوان مي‌برد.
**استادان و دوستان
آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي در سالهاي تحصيل خود از محضر استادان بسياري بهره برد. مهمترين و اصلي‌ترين استاد او در درس خارج آيت‌الله العظمي شهيد سيد محمد باقر صدر بود. اين شهيد بزرگوار كه از افتخارات شيعه و مرجعيت به شمار مي‌آيد، شاگردان بسياري را به عالم اسلام، تقديم داشته است.
وي كه از حافظه و استعدادي سرشار برخوردار بود، توانست با نوآوريهاي فراوان در فقه و اصول و ديگر علوم اسلامي و به روز ساختن مباحث علوم و نيز نگاشتن كتب درسي در زمينه‌هاي ياد شده، گام مهمي براي تعالي اسلام و تشيع بردارد و از اين رهگذر، شاگردان او، همچون آيت‌الله سيد محمود هاشمي شاهرودي، اين خدمات و انديشه‌ها را پي گرفتند.
از ديگر استادان آيت‌الله هاشمي شاهرودي، حضرت امام خميني(ره) و حضرت آيت‌الله العظمي خويي(ره) را مي‌توان نام برد، كه هاشمي شاهرودي در محضر ايشان به تحكيم مباني اجتهادي خود مي‌پرداخت، ضمن اينكه از محضر آنان، در زمينه‌هاي اخلاقي نيز بسيار بهره مي‌برد.
آيت‌الله هاشمي شاهرودي در طول دوران تحصيل خود، با طلاب و فضلاي بسياري رابطه دوستي داشت و پس از آن نيز با علماي بسياري روابط صميمانه و علمي برقرار نمود كه از جمله آنها مي‌توان از آيت‌الله مؤمن و مقام معظم رهبري نام برد.
**مهمترين فعاليتهاي علمي و فرهنگي
آيت‌الله هاشمي شاهرودي تاكنون فعاليتهاي بسياري را در زمينه‌هاي علمي و فرهنگي به انجام رسانده است. در يكي از ديدارهاي اعضاي مجلس اعلاي عراق، امام خميني(ره) با توجه به شناخت خود از ايشان مي‌خواهد كه تدريس در حوزه علميه قم را بر هر كاري ترجيح دهد و به تربيت طلاب مستعد در زمينه‌هاي علمي و اخلاقي بپردازد. وي نيز با ورود به ايران ـ در فروردين 1358 ـ به تدريس درس خارج فقه و اصول مي‌پردازد كه اين تدريس تا هم اكنون نيز ادامه دارد و طلاب بسياري از محضر ايشان بهره‌مند شده‌اند. ويژگي درسي وي دقت فراوان، تسلط بر مباحث و نوآوري در برخي زمينه هاست.
آيت‌الله هاشمي شاهرودي رياست دو كنگره مهم نقش زمان و مكان در انديشه امام خميني(ره) و نخستين كنگره دايرة المعارف فقه اسلامي را بر عهده داشت كه هر دو كنگره با استقبال بزرگان و فضلاي حوزه و دانشگاه و انديشمندان خارجي و داخلي مواجه شد.
از خدمات ديگر ايشان، رياست مؤسسه دايرة المعارف فقه اسلامي با حكم مقام معظم رهبري است. مقام معظم رهبري در حكم خود، خطاب به ايشان فرمدند: «جناب عالي را كه چهره درخشاني در علم و عمل بوده و بحمدالله از مقام والايي در فقه و علوم مرتبط با آن برخورداريد، براي انجام اين اقدام بزرگ، شايسته دانسته و مسؤوليت ايجاد و ادارة مؤسسه‌اي براي تهيه اين دايرة المعارف را به جناب عالي محول مي‌كنم.»
** آثار و تاليفات
از آيت‌الله هاشمي شاهرودي مقالات فراواني با عناويني چون ديات ششگانه، علم شخص قاضي، محارب مفسد في الارض، پيش بها يا بيعانه در فصلنامه فقه اهل بيت به چاپ رسيده است. همچنين وي در زمينه‌هاي گوناگون كتابهايي منتشر كرده كه برخي از آنها به شرح زير است:
* بحوث في علم الاصول (تقريرات درسهاي اصول شهيد صدر در 7 جلد)
* كتاب الخمس (2 جلد)؛ مقالات فقهيه؛ قاعده فراغ و تجاوز؛ حكومت اسلامي
* جهان بيني اسلامي؛ تفسير موضوعي بخشي از نهج‌البلاغه
* تفسير آيه «مودت ذي القربي«؛ بحوث في الفقه
* محاضرات في الثورة الحسينية؛ الصوم، تربية و هداية
* كتاب الاجارة (2 جلد)؛ قراءات فقهية معاصرة (2 جلد)
**فعاليتهاي سياسي
آيت‌الله هاشمي شاهرودي در سالهاي تحصيل و تدريس، فعاليتهاي سياسي بسياري را پديد آورده است. در پي يورش مزدوران رژيم صدام به علما و انديشمندان در سال 1974 ميلادي، آيت‌الله هاشمي شاهرودي به زندان افتاد و شكنجه‌هاي فراوان بدني و روحي را به جان خريد. وي در پي تظاهرات مردم عراق پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام(ره)، به ويژه در نجف، و در گراميداشت اين پيروزي، تحت پيگرد رژيم بعث قرار گرفت و به سفارش شهيد محمد باقر صدر(ره) به وطن خود بازگشت تا وكالت عام شهيد صدر و نمايندگي وي را نزد امام خميني (ره) بر عهده گيرد.
وی با ورود به ايران به خدمت امام خميني(ره) مشرف شد و با موافقت ايشان، رابط امام(ره) و شهيد صدر شد و پيامهاي علماي نجف را به سمع امام(ره) مي‌رساند. او با دستور آيت‌الله خامنه‌اي كه در آن زمان با حكم امام(ره) مسؤوليت نهضت‌هاي اسلامي را بر عهده داشت، تشكيلاتِ جامعة روحانيت مبارز و مجلس اعلاي عراق را به راه انداخت و آن را مديريت و سازماندهي كرد.
وی كه به دستور امام(ره) تدريس و بررسي مسائل فقهي، بويژه احياي فقه حكومتي استوار بر ادلة استنباط جواهري را بر عهده داشت، در طول ساليان انقلاب از هيچ كوششي در جهت اعتلاي انقلاب، دريغ نورزيد.
آيت‌الله هاشمي شاهرودي سالها از اعضاي فقهاي شوراي نگهبان بود ودر اين نهاد مقدس به خدمت اشتغال داشت تا اينكه با حكم مقام معظم رهبري به رياست قوه قضائيه منصوب شد، وي در طول مسووليت خود در قوه قضائيه، تاكنون خدمات بسياري را انجام داد كه توسعه قضايي، تسريع در رسيدگي به پرونده‌ها و ايجاد ارتباط مردمي از جمله آنهاست./پ3
قالیباف در پاسخ به تذکر رسایی:
انتصاب ظریف خلاف قانون است/ گزارش کمیسیون امنیت ملی به هیئترئیسه نرسیده است
