در میز اقتصاد امروز موضوع عرضه بالادستی و پایین دستی صنعت پتروشیمی مورد بررسی قرار گرفت و مرتضی شاه میرزایی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی ایران، رسول علیرضایی شهرکی رئیس اداره پتروشیمی وزارت صمت به سوالاتی پاسخ دادند.
سوال: وضعیت تولید در صنعت پتروشیمی چگونه است؟
شاه میرزایی: تولید صنعت بی وقفه ادامه دارد, در حالیکه در اول انقلاب تعداد محدودی محصول پتروشیمی داشتیم، امروزه با تلاش فعالان صنعت انواع محصولات پتروشیمی را در ۷۰ مجتمع پتروشیمی تولید می‌کنیم. ظرفیت فعلی نصب شده صنعت پتروشیمی حدود ۹۲ میلیون تن است و در سال گذشته معادل حدود ۱۰ میلیارد دلار انواع محصولات پتروشیمی در صنایع داخلی مورد تقاضا بود. وظیفه ما این است که در ابتدا نیاز داخل را تامین کنیم و باقی مانده آن در مسیر صادرات قرار خواهد گرفت:
سوال: این اتفاق محقق شده است؟
شاه میرزایی: بله، اگر غیر از این باشد اجازه صادرات داده نخواهد شد. در محصولاتی که نیاز در داخل وجود داشته باشد، تا زمانی که نیاز داخل مرتفع نشود، تمامی اسکله‌ها به روی صادرات بسته است. وقتی همه موارد تخصیص پیدا کرد و صنایع تکمیلی هم نیازی نداشته باشند، باقی مانده آن برای صادرات در نظر گرفته خواهد شد.
در گذشته الگوی توسعه صنعت مبتنی بر برخی محصولات بود که به عنوان محصولات پایه شناخته می‌شد. البته یک فرصت برای صنعت تلقی می‌شوند، به شرط آنکه صنایع پایین دست آن هم همزمان با اجرای پروژه‌های بزرگ، توسعه پیدا کنند. اگر چنین اتفاقی رخ میداد به مزیت بزرگی دست پیدا می‌کردیم و در این صورت در مواردی که اکنون وارد کننده آن هستیم مشکلی نداشتیم. ما در دولت سیزدهم آمایش محصولاتی که وارد می‌شود انجام دادیم که طی آن ۲۱ محصول شناسایی شد. این محصولات به هلدینگ‌های صنعت پتروشیمی ابلاغ شده و در حال پیگیری است. اما در برخی محصولات خاص پلیمری وارد کننده هستیم.
سوال: مهمترین چالش صنایع پایین دستی در کدام بخش است؟
علیرضایی شهرکی: ما می توانیم محصولات پتروشیمی را به یک چشم نگاه کنیم. ما در مورد میزان عرضه و تولید در داخل محصولات پتروشیمی داریم که ذاتا با کمبود مواجه است و تولید آن‌ها کمتر از نیاز داخل است. برای کالا‌هایی که کمبود تولید داریم، سال گذشته مصوبه‌ای در ستاد تنظیم بازار ابلاغ شد که طی آن وزارت نفت و وزارت صمت موظف شد طی یک همکاری برای برنامه ریزی جهت واردات میزان کمبود و عرضه تلفیقی اقدام کنند. به این ترتیب که وزارت صمت نیاز کشور را می سنجند و آن را به وزارت نفت اعلام می‌کند و برنامه ریزی‌های لازم را برای عرضه تلفیقی انجام می‌دهد. در حال حاضر برای یک کالا عرضه تلفیقی را انجام داده ایم و طی چند ماه اخیر رقابت آن صفر بوده و قیمت پایه معامله شده است.
محصول دیگری که برای آن برنامه ریزی در حال انجام شود، پت بطری است، زیرا مصرف آن در فصل گرما افزایش می‌یابد. اولویت واردات با پتروشیمی تولید کننده است و از این هفته عرضه ۵ هزار و ۵۰۰ تن از محل تولید و هزار و ۵۰۰ تن از محل واردات پتروشیمی تامین خواهد شد.
سوال: در عدم رعایت کف عرضه مسئولیت با کیست؟
شاه میرزایی: کف عرضه معمولا وزارت صمت با توجه به فاکتور‌هایی که دارد اعلام می‌کند و در کمیسیون تخصصی مطرح می‌شود و در نهایت قیمت هفته بر اساس نرخ ارزی که بانک مرکزی اعلام می‌کند مشخص می‌شود. از اواخر سال قبل که تلاطمات ارزی در بازار سرمایه صورت گرفته قیمت محصولات پتروشیمی هم افزایش پیدا کرد.
سوال: وقتی شرکتی عرضه نمی‌کند چه اتفاقی می‌افتد؟
علیرضایی شهرکی: کف عرضه بر اساس ماده ۶ دستورالعمل تنظیم بازار، به شرکت‌های پتروشیمی اعلام می‌شود. اگر مجتمع پتروشیمی کف عرضه را رعایت نکند بر اساس مفاد دستورالعمل، سازمان حمایت که زیرمجموعه وزارت صمت است ورود می‌کند و تا مرحله معرفی به تعذیرات پیش می‌روند.