به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، فعالیت عشایر در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی دارای سابقه تاریخی است و این قشر سختکوش این روز‌ها به رغم کاهش جمعیتشان و درگیری شدید با بحران خشکسالی در عرصه تولید و اقتصاد مقاومتی حضور پررنگی دارند.
عشایر به واسطه نوع و شیوه زندگی‌شان در سرزمینی، چون خراسان رضوی، با اقلیم خشک و نیمه‌خشک، بیش از سایر دامداران و کشاورزان زخم و آثار سخت خشکسالی را تجربه می‌کنند.
شیوه زندگی عشایر بر سه مولفه، کوچ، دام و مرتع استوار است. خشکسالی‌ها عموما اثرات قابل توجه و گاه جبران ناپذیری بر کاهش تولید علوفه و خوراک دام عشایر و به تبع آن اقتصاد و معیشت عشایر می‌گذارد. به دلیل وابستگی شدید به مراتع برای تعلیف دام، خسارات سنگینی متوجه جامعه عشایری می‌شود، خسارتی که جبران آن نیازمند حمایت و پشتیبانی است.
هم اکنون ۱.۵ درصد از کل جمعیت ایران را عشایر تشکیل می‌دهند، اما آنان تولید ۲۵ درصد مواد پروتئینی به ویژه گوشت قرمز و محصولات لبنی، حدود ۴۰ درصد صنایع دستی و ۲۸ درصد دام سبک کشور را در اختیار دارند.
ساختار جامعه عشایری مبتنی بر ایل و عشیره است و بر خلاف پیدایش تمام پدیده‌های نوظهور در دنیای مدرن، همچنان این ساختار بکر در جامعه آنان پا برجا مانده و مهم‌تر از آن فرهنگ اصیل کار و کوشش در این ساختار پایدار است.
در این میان عشایر خراسان رضوی به‌دلیل دارا بودن مرز مشترک با ۲ کشور، از اهمیت و نقش فراوانی برخوردارند.
عشایر خراسان رضوی در قالب ۳۵ طایفه با دارا بودن ۹۹۰ هزار راس دام و تولید سالانه ۱۷ هزار تن فراورده‌های دامی شامل شیر، روغن، پشم، کرک و کود حیوانی و ۴۱ هزار و ۸۰۰ مترمربع صنایع دستی شامل گلیم، قالیچه، فرش و تابلوفرش، نقش بسزایی در اقتصاد خراسان رضوی دارند.
شمار دانش‌آموزان عشایر خراسان رضوی نیز بیش از پنج هزار و ۹۶۸ نفر است که در ۱۹۴ مدرسه ویژه عشایری تحصیل می‌کنند.
۲۳ شهرستان و منطقه خراسان رضوی دارای مدارس عشایری هستند و ۲ مدرسه شبانه روزی عشایری نیز در این استان فعالیت دارند.
خطه خراسان رضوی با برخورداری از اقلیم خشک و نیمه خشک اگرچه حدود ۲ سال بارندگی خوب را پس از ۱۷ سال تجربه خشکسالی در کارنامه خود ثبت کرد، اما امسال در شرایطی که حتی در پاییز گذشته پیش بینی درستی در این زمینه انجام و اعلام نشده بود یک بار دیگر وارد بحران خشکسالی شده است که عواقب آن به شدت این خطه را مورد تهدید قرار داده است.
ثبت بیشترین خرید حمایتی دام عشایر کشور درخراسان رضوی
محمد نبوی‌فرد مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی با اشاره به عملکرد مطلوب خراسان رضوی در مقایسه با دیگر استان‌ها در زمینه خرید حمایتی دام عشایر، به علت شرایط ناشی از خشکسالی امسال، گفت: خرید حمایتی دام عشایر در خراسان رضوی و کشور ۲۵ تیرماه آغاز شده و تا کنون ۸۰ هزار راس دام عشایر در کشور خریداری شده است.
او افزود: به این ترتیب هشت درصد از اجرای طرح هدفگذاری شده در کشور محقق شده است که حدود نیمی از آن مربوط به خراسان رضوی بوده است.
مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی با بیان اینکه سهمیه خراسان رضوی خرید ۱۰۰ هزار راس بوده است، ادامه داد: از مجموع ۸۰ هزار راس دام خریداری شده تعداد ۳۵ هزار راس در خراسان رضوی انجام شده است.
نبوی‌فرد بیان کرد: با توجه به خشکسالی بی سابقه امسال و کاهش شدید علوفه مرتعی برای تعلیف دام‌های سبک، به منظور حمایت از جامعه عشایری، که ۲۵ درصد گوشت قرمز کشور، معادل سالانه ۲۰۰ هزار تن را تولید می‌کنند، مقرر شد یک میلیون راس از دام مازاد عشایر توسط شرکت پشتیبانی امور دام ایران با نرخ متوسط هر کیلوگرم ۴۵ هزار تومان خریداری و به ازای هرکیلوگرم دام زنده سه کیلوگرم جو دولتی تحویل آنان شود.
او با اشاره به اینکه تعامل بالای جهاد کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام عامل اصلی آمار بالای خرید دام عشایر در خراسان رضوی نسبت به سایر استان‌ها است، تصریح کرد: خرید دام عشایری در این قالب تا ۲۵ مهرماه ادامه یافته و سپس متوقف خواهد شد.
مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی تاکید کرد: ارزش ۳۵ هزار راس دام خریداری شده در خراسان رضوی معادل ۴۵۰ میلیارد ریال می‌شود که تا کنون حدود ۹۰ درصد از این رقم به عشایر پرداخت شده و بقیه نیز در آینده نزدیک پرداخت می‌شود.
نبوی‌فرد اظهار کرد: علاوه بر این به ازای هر کیلوگرم دام زنده، معادل سه کیلوگرم جو به دامداران تعلق می‌گرفت که معادل حدود سه هزار و ۲۰۰ تن می‌شود که تاکنون ۲ هزار و ۸۰۰ تن آن تحویل شد ه و به زودی سهمیه هر دامدار عشایری اعطا می‌گردد.
او افزود: ۵۰۰ تن سهمیه باقیمانده عشایر نیز در آینده نزدیک تحویل خواهد شد.
۶۵۰۰ میلیارد ریال خسارت خشکسالی
مدیرکل عشایر خراسان رضوی با اشاره به اینکه بارندگی امسال ۸۰ میلیمتر کمتر از بارش سال گذشته در خراسان رضوی بوده است، ادامه داد: این میزان کاهش بارندگی خسارات فراوانی به مراتع، باغ‌ها و زمین‌های زراعی متعلق به عشایر خراسان رضوی وارد کرده است.
نبوی‌فرد بیان کرد: طبق برآورد‌های انجام شده تا کنون حداقل۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال به مراتع، دام سبک و منابع آبی عشایر خراسان رضوی از محل خشکسالی، خسارت وارد شده است.
او تصریح کرد: مجموعا عشایر خراسان رضوی امسال ۱۲۸ هزار تن کسری برداشت علوفه از مراتع را تجربه کرده‌اند که همین میزان کاهش چهار هزار میلیارد ریال است.
بیشتر بخوانید
مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی تاکید کرد: طبق نظر کارشناسان منابع طبیعی، کاهش هر میلیمتر بارندگی موجب کاهش یک کیلوگرم علوفه خشک از هر هکتار مرتع می‌شود، لذا با توجه به کاهش ۸۰ میلیمتری باران در سال زراعی جاری نسبت به سال گذشته، برآورد می‌شود میزان تولید علوفه در هر هکتار از مراتع ۸۰ کیلوگرم کاهش یابد.
نبوی‌فرد اظهار کرد: با توجه به گستره حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار هکتاری مراتع عشایر خراسان رضوی، میزان کاهش علوفه در سال گذشته حدود ۱۲۸ هزار تن برآورد می‌شود و با توجه به گرانی علوفه امسال این کاهش، فشار مضاعفی بر عشایر خراسان رضوی وارد می‌کند.
توزیع ۱۳۰۰ صفحه خورشیدی تولید برق بین عشایر خراسان رضوی
او با اشاره به برنامه کشوری ترغیب و تجهیز جامعه عشایری به تولید برق از انرژی پاک، افزود: تاکنون در این چهارچوب هزار و ۳۰۰ دستگاه صفحه برای تولید برق از انرژی خورشید در اختیار عشایر قرار گرفته و در سطح خراسان رضوی توزیع شده است.
مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی ادامه داد: ۲۰ هزار صفحه خورشیدی در کل کشور برای تولید برق عشایری که شرایط را دارند در نظر گرفته شد و از این میان هزار و ۳۰۰ دستگاه آن به خراسان رضوی اختصاص یافت.
نبوی فرد بیان کرد: هزینه تامین این صفحات خورشیدی شامل ۱۰ درصد آورده عشایر و ۹۰ درصد یارانه بلاعوض دولتی بوده است.
او تصریح کرد: ارزش هر یک از دستگاه‌های تولید برق از انرژی پاک نور خورشید ۹۸ میلیون ریال است که برای تامین انرژی برق مورد نیاز و مصرفی عشایر در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
توزیع ۵۵ هزار تن علوفه بین عشایر
مدیرکل امور عشایری خراسان رضوی با بیان اینکه ۵۵ هزار تن علوفه و خوراک ویژه به عنوان نهاده دامی از اول امسال تاکنون بین عشایر دامدار خراسان رضوی توزیع شده است، تاکید کرد: این میزان نهاده دامی تحویل داده شده به عشایر خراسان رضوی شامل ۲۵ هزار تن جو و ۱۵ هزار تن کنسانتره ویژه و ۱۵ هزار تن سایر نهاده‌ها و علوفه مانند ذرت، کاه و ... بوده است.
نبوی‌فرد اظهار کرد: مصرف کنسانتره ویژه توسط دام‌های عشایر و اجرای طرح پرواربندی برای دامداران عشایری موجب تداوم سوددهی دامپروری در این بخش از اقتصاد خراسان رضوی شده است.
او افزود: در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته میزان توزیع نهاده در بین عشایر خراسان رضوی ۲۵ درصد افزایش یافته که در شرایط کنونی با هدف حمایت انجام شده است.
مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی ادامه داد: طبق برنامه تدوین شده در خراسان رضوی، توزیع ۵۵ هزار تن علوفه و نهاده دیگر تا پایان سال در برنامه است.
نبوی‌فرد بیان کرد: تنها کارگاه تولید کنسانتره ویژه با فرمول اختصاصی برای تولید محصول خود با همکاری مرکز تحقیقات کشاورزی در خراسان رضوی فعالیت دارد.
او تصریح کرد: پدیده خشکسالی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر دامپروری اثر می‌گذارد و عمده اثرات مستقیم خشکسالی و تضعیف شدید پوشش گیاهی مراتع با کمبود و افزایش قیمت علوفه و تاثیر آن بر سلامت دام سبک بروز می‌کند که این امر آثاری منفی بر تولید مثل دام مولد و ارزش اقتصادی کل دامپروری دارد.
مدیرکل امور عشایر خراسان رضوی، فقر شدید مراتع و الزام به تغذیه دستی دام‌ها، نیاز شدید به انواع علوفه و نهاده، زیان اقتصادی شدید خانواده‌های عشایر خراسان رضوی به دلیل افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها همزمان با کاهش ارزش دام در بازار مصرف، عرضه و تقاضای نامتوازن، افت کیفیت علوفه مرتعی، گرانی انواع نهاده‌های دامی و بدهی سنگین عشایر ناشی از اجبار آن‌ها به تهیه مقدار غیرمتعارف انواع نهاده‌های دامی با نرخ سنگین را بخشی از پیامد‌های خسارتبار خشکسالی بر کار و زندگی عشایر خراسان رضوی برشمرد.
رشد تخصیص اعتبارات ارزش افزوده
مدیرکل عشایر خراسان رضوی با بیان اینکه از محل دریافت مالیات بر ارزش افزوده سال گذشته ۳۰ میلیارد ریال اعتبار به شهرستان‌های خراسان رضوی اختصاص یافت، تاکید کرد: این میزان در زمینه مرمت راه عشایری و تامین آب مورد نیاز این قشر هزینه شده است.
نبوی‌فرد اظهار کرد: امسال این رقم به ۶۵۰ میلیارد ریال افزایش یافته که با توجه به نیاز سه هزار و ۶۰۰ کیلومتر راه عشایری به مرمت، می‌تواند اعتبار خوبی محسوب شود.
او با بیان اینکه تا کنون ۶۵ درصد جمعیت عشایر استان دٌز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، افزود: تا قبل از کوچ عشایر به مناطق قشلاقی در نیمه آذرماه، کلیه عشایر استان دٌز دوم واکسن خود را نیز دریافت خواهند کرد.
مدیرکل عشایر خراسان رضوی ادامه داد: علاوه بر این توانستیم ۲۴۰ میلیارد ریال از اعتبارات ملی در حوزه انتقال آب و اجرای شبکه انتقال آب پایدار برای عشایر را دریافت کنیم.
نبوی‌فرد بیان کرد: این میزان در مقایسه با اعتبارات پارسال بیش از ۱۰۰ درصد افزایش دارد.
اعطای ۱۴۰ میلیارد ریال تسهیلات
او با اشاره به واگذاری تسهیلات به عشایر با هدف حمایت از آنان و کمک به تامین نیاز علوفه دامی تصریح کرد: از ابتدای امسال ۱۴۰ میلیارد ریال تسهیلات خشکسالی و ماده ۵۲ (جهت خرید علوفه) به عشایر دامدار متقاضی واگذار شده است.
مدیرکل عشایر خراسان رضوی تاکید کرد: کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان رضوی نیز امسال ۲۰۰ میلیارد ریال برای عشایر خراسان رضوی تسهیلات در نظر گرفته است.
نبوی‌فرد اظهار کرد: از محل تسهیلات اشتغالزایی خراسان رضوی نیز ۴۰۰ میلیارد ریال امکان اخذ تسهیلات توسط عشایر خراسان رضوی وجود دارد که خود نقطه امیدی برای حمایت‌های بیشتر از این قشر در شرایط سخت کنونی است.
منبع: ایرنا
انتهای پیام//ت.ز