به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، بهار داشت جایش را به تابستان می‌داد و تنها چند ساعت تا بلندترین روز سال باقی مانده بود. آن شب برزیل و اسکاتلند در چهارچوب بازی‌های جام جهانی ١٩٩٠ ایتالیا روبه‌روی هم صف آرایی کرده بودند. خیلی‌ها در رودبار، منجیل، طارم سفلی و علیا پای جعبه جادویی منتظر پیروزی ستاره‌های آلمانی بوده و بسیاری هم خواب را به نشستن پای تلویزیون ترجیح داده بودند. ٣٠ دقیقه بامداد، اما زمین لرزید.
رودبار، منجیل، طارم سفلی و طارم علیا در خاموشی کامل فرو رفت و صبح فردا هیچکس از نتیجه بازی دیشب آلمان و اسکاتلند پرس و جو نمی‌کرد. زلزله نیمه شب آمده بود و هدیه اش خواب ابدی برای ساکنان شهر بود. ٣٨ هزار نفر زیر آوار جان داده و غم و اندوه تمام ایران را در برگرفته بود. با این وجود امدادگران هلال احمر در نخستین ساعات پس از وقوع زلزله در منطقه حاضر شدند تا پس از ارزیابی عمق حادثه امدادرسانی آغاز شود.
زلزله رودبار، اما به عنوان نخستین حادثه طبیعی بزرگ پس از انقلاب اسلامی نقش مهمی در افزایش کیفیت امدادرسانی در حوادث بعدی داشت. در این گزارش با علی اصغری مشاور دفتر کمیته بین المللی صلیب سرخ در ایران در امور مقابله با مخاطرات که آن روز‌ها به عنوان امدادگر در مناطق زلزله زده حضور داشت درباره درس آموخته‌های زلزله رودبار که بدل به نقشه راه امدادگران هلال احمر در حوادث بعدی شد گفتگو کردیم.
شبی که ایران عزادار شد
٣٠ دقیقه بامداد پنجشنبه ۳۱ خرداد سال ۶۹ بود که زلزله مهیب رودبار به وقوع پیوست. نخستین حادثه طبیعی بزرگ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی‌و در روز‌هایی که هنوز زخم‌های به جا مانده از جنگ با رژیم بعث تازه بود. اصغری از نخستین لحظات ورود تیم‌های هلال احمر و دیگر نهاد‌های امدادی به مناطق زلزله زده می‌گوید؛ از دشواری‌های امدادرسانی به زلزله زدگان به دلیل موقعیت خاص منطقه و وسعت محدوده متاثر از زلزله: «به دلیل برخی مشکلات ژئوفیزیکی حتی تا چند ساعت پس از وقوع زلزله و ورود تیم‌های امدادی به محدوده، هنوز مشخص نبود که زلزله دقیقا در چه شهر‌ها و مناطقی خرابی به بار آورده است.
آن روز به ما اعلام شد در مسیر رسیدن به رودبار، آثار ویرانی زلزله را بررسی کنیم تا عملیات‌های امدادی آغاز شود. صبح بود که به وسیله بالگرد و همراه با مرحوم کاپیتان وحید از تهران به سمت رودبار پرواز کردیم و به منجیل نزدیک شدیم. شدت باد به اندازه‌ای بود که کاپیتان مجبور بود در ارتفاع بسیار زیاد اقدام به پرواز کند و همین موضوع دسترسی هوایی به منطقه را نیز با مشکلاتی روبه‌رو می‌کرد و کمی‌بعد هم اعلام شد در محل زمین فوتبال رودبار امکان فرود بالگرد‌ها وجود دارد و بالگرد‌های یگان‌های ارتش نیز از آن منطقه برای فرود نیرو‌ها و تجهیزات امدادی استفاده می‌کردند.»
اصغری از وسعت خرابی‌های زلزله مهیب رودبار می‌گوید: «رودبار منطقه‌ای کوهستانی با روستا‌های صعب العبور بسیار بود. زلزله همان شب بیش از ٧٠٠ روستای رودبار را تخریب کرد. قدرت زمین لرزه به اندازه‌ای بود که در استان‌های مازندران، قزوین، تهران، مرکزی، همدان، سمنان و... نیز احساس شد. اگرچه زلزله ٧/٣ ریشتری سال ٦٩ به زلزله رودبار معروف است، اما از ٣٨ هزار کشته این زلزله، ٩ هزار نفر در استان زنجان و در شهر‌های طارم سفلی و طارم علیا جان خود را از دست دادند.»
توجه ویژه به خدمات درمانی
زلزله رودبار به عنوان نخستین حادثه طبیعی و تجربه بزرگ نهاد‌های امدادی کشور و اولین رخداد پس از انقلاب اسلامی است که ایران برای امدادرسانی به مناطق آسیب دیده درخواست استمداد بین المللی می‌کند.
تنها دو سال از جنگ تحمیلی گذشته بود و برای نخستین بار پس از پیروزی انقلاب حدود ٥٦ کشور همراه تیم‌های عملیاتی تجهیزات، امکانات و کمک‌های خود را برای زلزله زدگان رودبار ارسال کردند. در این میان برپایی بیمارستان صحرایی توسط کشور آلمان در رودبار، تجربه مناسبی در اختیار نیرو‌های امدادی هلال احمر در امدادرسانی به آسیب دیدگان قرار داد. چرا که شمار آسیب دیدگان زلزله در رودبار، طارم سفلی و علیا به حدود ٦١ هزار نفر رسیده بود و همین موضوع امدادرسانی به مصدومان را دشوار می‌کرد. اصغری می‌گوید: «تیم‌های آلمانی یک بیمارستان صحرایی در محوطه زمین خاکی شهر رودبار که اکنون بیمارستان ولیعصر (عج) در آن محل ساخته شده راه اندازی کردند. آن روز‌ها هلال احمر ایران توان برپایی بیمارستان صحرایی را نداشت. تجربه زلزله رودبار در حوزه خدمات درمانی به عنوان یکی از مهمترین درس آموخته‌های زلزله، باعث شد هلال احمر توجه ویژه‌ای به حوزه درمان و ارایه خدمات درمانی اضطراری در حوادث بزرگ داشته باشد.»
این امدادگر باسابقه هلال احمر که تجربه حضور در حوادث بین المللی را نیز در کارنامه دارد از نتایج آن درس آموخته می‌گوید: «امروز، اما در نتیجه همان تجربیات و درس آموخته‌ها بود که اکنون تیم‌های درمانی هلال احمر ایران در حوادث داخلی، چون زلزله بم و کرمانشاه و حتی در حوادث بین المللی مانند امدادرسانی به آوارگان روهینگیا توان امدادرسانی درمانی را در سطح استاندارد‌های بین المللی دارد.»
لزوم توجه به چگونگی اسکان حادثه دیدگان
یکی از مهمترین درس آموخته‌های زلزله رودبار که به عنوان یک راهبرد اساسی در حوادث بزرگ بعدی پیش روی نهاد‌های امدادی و هلال احمر قرار گرفت، مسأله توزیع کانکس در مناطق زلزله زده بود. اصغری دراین باره می‌گوید: «در زلزله رودبار مسئولیت خرید کانکس برای اسکان زلزله زدگان به هلال احمر واگذار شده بود.
اگرچه واگذری این مسئولیت به هلال احمر به همان زلزله رودبار محدود می‌شود و تا به امروز تکرار نشده است، اما تجربه مناسبی در اختیار نیرو‌های امدادی کشور قرار گرفت. هلال احمر آن دوره با جذب کمک از سوی دولت خانه‌های پیش ساخته‌ای خریداری کرد و زلزله زدگان را در همان کانکس‌ها اسکان داد. اما به لحاظ اقلیم خاص رودبار، باد شدیدی که همواره در منطقه رودبار و منجیل می‌وزد و نیز گرمای تابستان و پاییز امکان استفاده از کانکس‌ها وجود نداشت. در نتیجه بسیاری از زلزله زدگان به همین دلیل و برخی مشکلات به شهر‌های اطراف مهاجرت کردند. همین مسأله درس آموخته مهمی‌برای نهاد‌های امدادی شد تا در حوادث به اقلیم خاص منطقه برای اسکان آسیب دیدگان توجه کنند.»
آموزش را جدی‌تر گرفتیم
از نگاه امدادگر باسابقه هلال احمر که روز‌های سخت امدادرسانی در رودبار را بی کم و کاست به خاطر دارد، کمیت و کیفیت آموزش‌های هلال احمر از زمان زلزله رودبار تا زلزله کرمانشاه افزایشی چشمگیر داشته است. اصغری از این درس‌آموخته زلزله رودبار می‌گوید. تجربیاتی که باعث شد هلال احمر توجه جدی تری به مسأله آموزش امدادگران در حوزه‌های تخصصی داشته باشد: «یکی از کمبود‌ها و ضعف‌های هلال احمر در آن دوران این بود که تنها آموزش کمک‌های اولیه و امدادگری برای نیرو‌های داوطلب در نظر گرفته می‌شد.
تجربیات زلزله رودبار برای مجموعه هلال احمر یک درس آموخته بزرگ دیگری داشت. اینکه هلال احمر باید آموزش هایش را به سمت برگزاری دوره‌های تخصصی سوق بدهد. در نتیجه همان درس آموخته‌ها است که اکنون در هلال احمر یک معاونت به صورت مستقل برای موضوع مهم آموزش در نظر گرفته شده است.
همچنین در زلزله رودبار نیرو‌های عملیاتی تنها با عنوان تیم امداد در مناطق حضور داشته، اما اکنون ١٣ تیم تخصصی در رشته‌های مختلف امداد و نجات در هلال احمر آماده‌اند تا حوادث مختلف را پوشش بدهند.» و درس آموخته دیگری که از زمان زلزله رودبار باعث شد به تدریج تغییرات مهمی‌در هلال احمر برای پوشش بهتر حوادث ایجاد شود، تغییر معاونت امداد به سازمان امداد و نجات بود. اصغری می‌گوید: «پس از زلزله رودبار و تاکید بر این موضوع که ایران یکی از پرحادثه‌ترین کشور‌های جهان به ویژه در حادثه‌ای مانند زلزله محسوب می‌شود، مسئولان هلال احمر به این نتیجه رسیدند که در صورت تکرار چنین حادثه بزرگی معاونت امداد که آن زمان تنها یک اداره کل داشت نمی‌تواند پاسخگو باشد. پس از زلزله رودبار بود که سازمان امداد و نجات به تدریج شکل گرفت تا هلال احمر آمادگی بیشتری در پاسخگویی به حوادث داشته باشد.»
منبع: شهروند
انتهای پیام/