سحر ترهنده پژوهشگر و منتقد تصویرگری ادیبات کودک در گفت و گو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص دریافت نکردن مزد تصویرگران در قبال کار‌های انجام شده از ناشران گفت: بنده به عنوان مدیر مسئول انتشارات، در انتشارات خودمان، پرداخت‌های متفاوتی به تصویرگر‌ها داریم مثلا تصویرگر‌ها در قبال انجام کارهایشان می‌توانند حق التالیفی یا درصدی از ناشران مزد دریافت کنند. یا اینکه اگر مایل باشند می‌توانند فریم کارهایشان را فروش مقطوع کنند البته ما اصل فریم را هم به خود تصویرگر برمی گردانیم که اگر خواستند در نمایشگاه‌ها بفروشند یا هر استفاده دیگری داشته باشند.
وی افزود:در کتاب‌های طوطی چند عدد از کتاب‌های ما فروش جهانی داشته اند و ما این نیت را داریم تا در این زمینه پیشرفت زیادی کنیم، ما به عنوان ناشر در قبال مزد تصویرگر‌ها و نویسنده‌ها بحث حقوق جانبی را هم رعایت می‌کنیم که اگر از اثر به هر شکل درآمد زایی استفاده شد، حقوق نویسنده در فروش خارجی، فروش رایت و بحث‌های مختلف تامین شود.
وی افزود: البته ناشر با ناشر فرق می کند اگر تصویرگر‌ها با ناشرانی کار می‌کنند که حرفه‌ای نیستند باید درخواست قرارداد کنند و مفاد قراردادش را با دقت مطالعه و بعد امضا کنند و خیلی مراقب باشند تا گول افراد سودجو را نخورند. بعضی وقت‌ها ناشران هم می‌توانند این گلایه را داشته باشند که دوستان تصویرگر بر اساس قرارداد، کار‌ها را با اختلاف شش ماه تا یک سال تحویل می‌دهند. اگر ناشران و تصویرگر‌ها به درستی کار کنند و حقوق دو طرف رعایت شود دلخوری به وجود نمی‌آید.
ترهنده با اشاره به کار‌های انجام شده در تصویرگری کتاب‌های کودک و نوجوان اظهار داشت: نظر بنده به عنوان عضو گروه تصویرگر بررسی کتاب‌های کودکان این است که تصویرگران ایرانی کتاب‌هایی که چاپ می‌شوند را در طول سال از ناشران خریداری و یک گروه بزرگی روی تصاویر این کتاب‌ها کار کنند و در انتهای سال هم ۳۵۰ یا ۴۰۰ عنوان کتاب را انتخاب می‌کنند.
وی افزود: یکی از کار‌های بنده نقد کتب تصویری است که در حوزه ادبیات کودک بسیار می‌نویسم و نقد می‌کنم و در شورای کتاب کودک هم حضور دارم؛ و مسئول روابط بین الملل شورای کتاب کودک هستم.در حال حاضر هم چهار سالی است که با انتشارات فاطمی همکاری می‌کنم بخش کودک انتشارات فاطمی به اسم کتاب‌های طوطی راه اندازی شده که من مدیر آن بخش هستم و در آنجا ما در تلاش هستیم تا کتاب‌هایی با کیفیت بالای ادبی و تصویری تولید کنیم.
ترهنده در خصوص تولید کتاب‌هایی در انتشارات طوطی گفت: دو مدل کتاب‌های تولیدی در انتشارات ما هستند؛ کتاب‌های تألیفی و ترجمه که کتاب‌های تالیفی ما از نظر کیفی در استاندارد بسیار بالایی قرار دارد و تمام تلاشمان را می‌کنیم در بالاترین حدی که در ایران می‌شود کتاب‌ها را از نظر ادبی، تصویرگری و کیفیت تولید کنیم. در حوزه کتاب‌های ترجمه هم کتاب هایمان بدون استثنا طبق قرارداد‌های بین المللی خریداری می‌شود.
وی افزود: ما کتابی را بدون اینکه حق رایتش را داشته باشیم چاپ نمی‌کنیم در نتیجه به دلیل اینکه رایت می خریم و هزینه بالایی به ناشران خارجی پرداخت می‌کنیم انتخاب هایمان بسیار حساب شده است و کتاب‌ها را بر اساس نیاز‌های کودکان ایرانی انتخاب می‌کنیم. کاری نداریم که کتاب در خارج از ایران چه جوایزی برده یا نبرده بلکه برای ما محتوای اثر مهم هست که به کدام یک از نیاز‌های کودک ایران می‌تواند پاسخ دهد. در بخش کودک خیلی حساب‌شده به معرفی کتاب می‌پردازیم و امیدواریم که آهسته و پیوسته بتوانیم کتاب‌های با کیفیت و درجه یک ادبیات کودک و نوجوان را در ایران تولید و در بازار بین المللی عرضه کنیم. تا الان هم این شانس را داشتم که تعدادی از کتاب‌های تصویری مان را به کشور‌های کانادا، چین، کره و ترکیه بفروشیم.
منتقد تصویرگر کتاب‌های کودک در خصوص ارزیابی آثار مرتبط زیر ۵ سال گفت: تصویرگری کتاب برای خردسالان به خصوص گروه سنی زیر چهار سال زیاد پیشرفت نکرده است، متاسفانه اکثر کتاب‌های این گروه سنی خیلی درگیر کلیشه‌های تصویری شبیه به هم هستند؛ و خیلی از این کتاب‌ها به غیر از استثنا‌هایی که بعضی از ناشران حرفه‌ای تولید کرده اند بقیه همه یا از مدل‌های خارجی کپی هستند و یا کلیشه‌ای خیلی تکراری و دم دستی تولید می‌شوند.
وی خاطر نشان کرد: دو انتشاراتی هستند که خیلی جدی و تخصصی در حوزه خردسال کتاب تولید می‌کنند، اما ما گونه‌های متعددی از کتاب‌های کودک در ایران کم داریم برای گروه سنی زیر چهار سال برای اینکه نیاز‌های بصری این کودکان با گروه بچه‌های بالاتر متفاوت هست، تصویرگر‌ها باید نیاز‌های بصری این کودکان را، نوع خطوط و جنس رنگ‌ها را بتوانند با دانش دقیق خود از این گروه سنی کتاب‌های خلاقانه‌تر تولید کنند.
ترهنده با اشاره به کار‌های انجام شده در خلق تصاویر کودکان بیان کرد: تصاویر کتاب‌های دینی و مذهبی ما جزء آن دسته از کتاب‌هایی هستند که به شدت درگیر کلیشه‌های بصری شده اند. سال‌های سال است که این آسیب‌ها بر اساس آن در شورای کتاب کودک نقدها، نظر‌ها و جلسات مختلف را مطرح کردند؛ تعدادی ناشر در تصویر گری کتاب‌های مذهبی حساسیت بالایی ندارند و تصاویر کتاب‌ها هم کلیشه‌ای و ضعیف هستند. متاسفانه واقعیت این است که ما در سال‌های گذشته به اندازه انگشتان یک دست هم کتابی با موضوع دینی و مذهبی نداشتیم. تصویرگری در کتاب‌های دینی خیلی سهل وغیر حرفه‌ای گرفته می‌شود که باید با جدیت به این موضوع پرداخت.
ترهنده در خصوص جایگزین کردن جای تصاویر ائمه، گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات در کتاب‌های دینی کودکان نشان ندادن چهره ائمه هست چرا که کودکان نمی‌توانند با چهره‌هایی که ندیدند همزادپنداری کنند مثلا در یک مجموعه کتب دینی چهره معصومان یا پوشیده شده یا صورت‌ها همه نورانی هستند و ما از بچه‌ها توقع داریم که با این شخصیت‌ها بتوانند احساس نزدیکی و درکشون کنند.
منتقد تصویرگر کتاب‌های کودک، با اشاره به اینکه نقاشان قهوه خانه‌ای توانسته اند چهره معصومان را تصویر کنند، اما تصویرگر‌ها نه، گفت: بله در نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای سال‌های سال در کتاب‌های چاپ سنگی حتی ما چهره معصومان را می‌دیدم برای اینکه آن موقع ممنوعیت یا مخالفتی با نشان دادن چهره ائمه وجود نداشته، ولی خب در سال‌های اخیر این امکان وجود ندارد و اگر تصویرگران کتاب چهره معصومی را نشان دهند با مقاومت چاپ مواجه می‌شوند.
وی افزود: در چند سال اخیر خاطرم هست که کتابی به اسم عاشورا به شکل کمیک استریپ چاپ شد که زندگی امام حسین بود و واقعه کربلا را مطرح می‌کرد و در آنجا مجوز گرفته بودند و چهره امام حسین و اطرافیان و خانواده را ما می‌دیدیم که به نظر ما یک اتفاق خیلی مهم بود.ای کاش این راه ادامه پیدا می‌کرد تا کودکان بتوانند به دلایل مختلف چهره‌های ائمه را ببینند.
منتقد تصویرگر کتاب‌های کودک با اشاره به جهانی بودن آثار تصویرگران کتاب‌های کودک اظهار داشت: تصویرگری کتاب کودک ایران در در کشور‌های آسیایی جایگاه خیلی بالایی دارد چرا که در منطقه خاورمیانه و کشور‌های اطراف از نظر تولید کتاب‌های تصویری و کیفیت تصویرگری آثار مان حرف اول را می‌زنیم.
منتقد تصویر گری کتاب‌های کودک و نوجوان، افزود: سالیان طولانی در کشور‌های آسیایی در این حوزه از بقیه کشور‌ها بالاتر بودیم اگرچه در حال حاضر به دلیل سرمایه‌گذاری عظیم کشور کره و چین در ادبیات کودکان کم کم پیشرفت‌هایی در این حوزه کرده اند. ولی تصویرگری کتاب‌های تصویری ما در دنیا شناخته شده است و تصویرگران جوایز متعدد بین المللی را به خودشان اختصاص دادند.
ترهنده در خصوص انتقاد از وضعیت تصویرگری در کشور گفت: متاسفانه مقدار چاپ و تولید کتاب هایمان دچار معضل خیلی جدی شده؛ بحث نبود کاغذ گلاسه و قیمت‌های زیاد کاغذ‌ها که در بازار عرضه می‌شود؛ معمولاً کاغذ‌های تحریر گرم پایین هستند که برای تولید کتاب تصویری گروه سنی پایین اصلا مناسب نیستند و واقعا تولید کتاب دچار چالش خیلی اساسی شده است.
وی در پایان گفت: در حال حاضر بحث تصویرگری کتاب‌ها به بحث‌های ثانویه ما تبدیل شده است و ما الان دغدغه پیدا کردن کاغذ، چاپ و بعد قیمت‌گذاری را داریم که با این قیمت‌ها مخاطب نمی‌تواند کتابی بخرد و ناشران انگیزه‌ای برای چاپ کتاب ندارند و تصویرگر‌ها هم نمی‌توانند تصویرگری کتاب‌ها را انجام دهند و همه چیز در حوزه فرهنگ کتابخوانی صورت نزولی پیدا می‌کند.
انتهای پیام/