به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد ، زیلو از زیرانداز‌ها و بافته‌های روستایی ایران بوده که بیشتر در مناطق گرم و بیابانی بافته می‌شود و هر چند یک فرش نخی ساده به ظاهر می‌آید، اما بررسی فنون و تکنیک بافت آن نشان می‌دهد که فرهنگی غنی در پس هر تار و پود آن نهفته و زیلو در نقش و بافت، شباهت بسیاری به حصیر دارد و همانند حصیر یکی از موارد استفاده آن فرش کردن مساجد و اماکن متبرکه است.
نام شهر میبد یزد که می‌آید، زیلوبافی به عنوان سوغات اصیل این شهر به ذهن خطور می‌کند . زیلو از زیرانداز‌های مناطق روستایی و کشاورز نشین یزد بوده که بیشتر در مناطق گرمسیری ایران به عنوان زیرانداز استفاده می‌شود.
قدیمیترین زیلوی موجود در ایران در مسجد جامع میبد قرار دارد که در سال ۸۰۸ هجری قمری بافته شده است این بخش از صنایع دستی ایرانی نه تنها به عنوان یک هنر بلکه به عنوان یک صنعت که در سالیان گذشته صد‌ها خانواده در میبد از آن امرار معاش می‌کردند به شمار می رود.
جهانی شدن زیلوی میبد
پرونده‌ی زیلو دو سال پیش برای ثبت ملی به سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال و پس از اینکه زیلوی میبد ثبت ملی شد، به دلیل ظرفیت موجود و بهره مندی این هنر دستی مردمان میبد از شاخصه‌های جهانی شدن، پرونده‌ای تشکیل و به شورای جهانی صنایع دستی ارسال و رایزنی‌ها برای ثبت جهانی این هنر صنعت آغاز شد.
ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی به دنبال درخواست و تشکیل پرونده برای ثبت جهانی این هنرصنعت به شهرستان میبد سفر کردند و از چند کارگاه زیلوبافی و موزه زیلوبافی میبد بازدید به عمل آوردند تا اینکه پس از بازگشت ارزیابان شورای جهانی صنایع دستی، گزارش آن‌ها به تائید رؤسای قاره‌ها رسید و سپس برای رأی‌گیری نهایی به شورای جهانی صنایع دستی مستقر در کشور انگلستان ارسال و ثبت جهانی این هنر صنعت تایید شد.
سید مصطفی فاطمی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد با اشاره به اینکه بافت زیلو در استان یزد و خاصه در شهری، چون میبد از جایگاهی والا برخوردار است، گفت: این دست بافته ارزشمند از قدیمیترین محصولات صنایع دستی استان به شمار می‌رود، به طوری که در میبد قدمت آن به پیش از اسلام می‌رسد و حتی عقیده بر این است که زیلو از ابداعات آن خطه بوده و گسترش بافت آن به وسیله استادکاران میبدی صورت گرفته است.
فاطمی افزود: این هنر صنعت قدیمی پس از یک دهه رکود خوشبختانه با ایجاد مجتمع‌های زیلوبافی و تنوع دربافت و نقش، در میبد رونقی دوباره یافته است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد اظهارداشت: شاخص‌هایی از قبیل: زنده بودن این هنر، تعداد کارگاه‌ها، تعداد افراد شاغل، تنوع محصولات ومیزان استفاده مردم از این هنر موجب شده تا این شهر به عنوان شهر ملی و اکنون نیز به عنوان شهرجهانی زیلو معرفی شود.
محمد رضا دهقان معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد با اشاره به زنده بودن هنرصنعت زیلو در شهرستان میبد گفت: در شهرستان میبد ۳۰۰ دار زیلو برپا بوده و زمینه اشتغال بیش از ۵۰۰ نفر را فراهم کرده است.
دهقان افزود: در حال حاضر زیلو در قالب فرش، مبل، تابلو، سجاده، روکش صندلی و... در طرح‌ها ورنگ‌های مختلف در شهرستان میبد تولید می‌شود.
وی اظهارداشت: استقبال زیاد مردم و حتی گردشگران خارجی از این هنر، رونق زیادی به بازار‌های میبد داده است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد ایجاد کارگاه‌های زیلوبافی، راه اندازی خانه زیلو و تلاش برای تنوع بخشیدن به نقش، طرح و رنگ و تولید محصولات مختلف و ایجاد مراکز آموزش زیلو را از جمله اقداماتی دانست که در جهت احیا و رونق دوباره زیلو بافی صورت گرفته است.
دهقان نقش‌های هندسی در زیلو را شامل لوزی، مثلث (کنگره)، مربع (آلوچه)، خطوط شکسته، چلیپا و شمسه هشت‌پر دانست و بیان کرد: نقش‌های به‌کار رفته در زیلو به دلیل نوع بافت آن بر اساس زمینه مربع کاملاً هندسی بوده و از ترکیب اشکال هندسی به وجود می‌آیند و این نقش‌ها از اشکالی مانند مربع، مثلث و لوزی تشکیل شده و هریک نیز شامل ترکیبات مختلف نقوش محلی و بومی هستند.
فلاح فرماندار میبد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد با اشاره به اینکه برای تحقق این امر، کارگاه بزرگ زیلوبافی با حداقل ۳۰ دار زیلو در میبد برپاشد، گفت: بیش از ۱۰ جلسه کارگروه زیلو و کمیته‌های هماهنگی برای جهانی شدن زیلو در این شهر تشکیل شد.
وی شناسایی ۳۰۰ کارگاه و دار زیلو و ساماندهی کارگاه‌ها و دار‌های متروکه و قدیمی وایجاد گذری به نام گذر زیلوبافان شامل کارگاه‌های متعدد سنتی و جدید را از دیگر اقدامات در راستای ثبت جهانی زیلو در شهر میبد عنوان کرد.
فلاح همچنین از اضافه شدن بیش از ۵۰ دار جدید به دار‌های موجود خبر داد و افزود: مهیا نمودن سه واحد رنگرزی سنتی، آماده نمودن بیش از ۵ مرکز آموزش تخصصی زیلو دارای دار زیلو و بافنده، آماده کردن بیش از ۱۰۰ کارگاه و دار خانگی برای بازدید و طراحی و ساخت و نصب المان زیلو از دیگر اقدامات انجام شده برای میزبانی از کارشناسان یونسکو دراین شهرستان دانست.
رسول مشتاقیان رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان میبد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد بابیان اینکه صنعت زیلوبافی از صنایع‌دستی مهم و اصیل شهرستان میبد است، افزود: صنعت زیلوبافی با توجه به‌سادگی و طبیعی بودن مواد مصرفی آن، قابلیت عرضه جهانی را دارد و همچنین سهم عمده‌ای در ایجاد اشتغال پایدار را ایفا می‌کند.
مشتاقیان با تأکید بر اینکه صنایع زیلوبافی و کار بافی به بهترین شکل طی سال‌های گذشته احیا شده است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه این صنایع ازلحاظ کیفیت، تولید، فروش و همچنین بازاریابی در مسیر خوبی قرارگرفته است.
وی اظهارداشت: موزه‌ی زیلو در میبد در سالن شرقی کاروانسرای میبد قرار دارد که با ساخت این موزه، زیلو به ایرانیان و جهان معرفی شد موزه زیلوی میبد، اولین و تنها موزه زیلو در کشور است و بازدید از این موزه رایگان است.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان میبد انواع نقوش بافته شده دراین شهرستان را شامل ۷۰ تا ۸۰ طرح دانست که عمده آن‌ها عبارتند از: گره بافی یا تنهابافی که به آن واگیره نیز می‌گویند.
جهانی شدن زیلو شهرستان میبد از پویایی وسازگاری این هنر صنعت با مردم بومی منطقه حکایت می‌کند که جهانی شدن زیلو میبد به افزایش اشتیاق گردشگران به بازدید از میبد به‌عنوان شهری که دارای این صنعت دستی منحصر به فرد است، کمک کرده و برای رونق این هنر نوآوری‌هایی نیز صورت گرفته و از آن در تولید انواع کیف، پشتی و سایر وسایل تزئینی و کاربردی نیز استفاده می‌شود که در چنین حالی انتظار می‌رود در سال‌های آینده شاهد درخشش بیشتر زیلوی میبد باشیم.
گزارش از: حجت امینی
انتهای پیام/ ا