به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از بلومبرگ، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با تلاش برای تضعیف بلندپروازی‌های پادشاه احتمالی عربستان سعودی (محمد بن سلمان), سرگرم انجام دادن بزرگترین و پرخطرترین اقدام خود در عرصه جهانی است.
پایگاه اینترنتی بلومبرگ در گزارشی نوشت: رجب طیب اردوغان به طور بسیار علنی با محمد بن سلمان، ولیعهد 33 ساله عربستان رویاروی شده است؛ ولیعهدی که درباره اعمال قدرت خود هیچ شکی به خود راه نداده است. اگر محمد بن سلمان بتواند در برابر رسوایی و جنجال بر سر قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست و منتقد سعودی دوام بیاورد, قاعدتاً می تواند تاج و تخت پادشاهی عربستان را به دست آورد و دهه ها آن را در اختیار داشته باشد.
خشم ترکیه از زمان قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول در دوم اکتبر به چند روش مختلف بروز کرده است: افشای گزینشی خبر در رسانه ها, حملات علنی و با این احتمال که آمریکا, از متحدان اصلی عربستان سعودی, این کشور را تحت فشار قرار دهد. بنابر اعلام منابع ترکیه‌ای آگاه از موضوع, امید (ترکیه) این بود که دونالد ترامپ, رئیس جمهور آمریکا، در مواجهه با چنین جنایت وحشیانه‌ای, پادشاه سالخورده عربستان را تحت فشار قرار داد تا جانشین جدیدی برای خود انتخاب کند.
اما این دیدگاه یک اشکال دارد: محمد بن سلمان به قدری قدرت گرفته است که حتی پادشاه که پدرش است نمی تواند او را از سمتش برکنار کند. به گفته یک مقام آمریکایی که خواست نامش فاش نشود, این ارزیابی برخی اعضای دولت آمریکا است. این مقام گفت قمار اردوغان ممکن است در نهایت برای او دشمنی همیشگی درست کند.
جیمز ام. دورسی, کارشناس خاورمیانه (غرب آسیا) در دانشگاه فناوری نانیانگ در سنگاپور، گفت: ”اردوغان تا چه مدت می تواند در این وضعیت معلق بماند؟ به نظر من اردوغان با توجه به پیشینه خودش و اینکه دستگاه قضایی و مجری قانون خود وی نیز سؤال برانگیز است, خطر از دست دادن جایگاه اخلاقی خود را به جان خریده است.“
پیامدهای توقف طولانی مدت روابط بین ترکیه و عربستان سعودی که ناشی از خصومت شخصی سران دو کشور است, بسیار شدید خواهد بود, البته نه فقط برای دو کشور. این دو اقتصاد بزرگ منطقه, کشورهای با نفوذ مورد حمایت آمریکا هستند. اهمیت راهبردی ترکیه مبتنی بر اقتصاد بازار آزاد 800 میلیارد دلاری و ارتش آن است که پس از آمریکا بیشترین نیرو را در ناتو دارد. نفوذ عربستان سعودی هم مبتنی بر کنترل این کشور بر بازار نفت جهان - عربستان بزرگترین صادرکننده نفت جهان است- و تولیت مقدس ترین اماکن مذهبی مسلمانان است.
بر اساس گزارش واشنگتن پست که یک مقام ترکیه‌ای تایید کرد، جینا هاسپل, رئیس سیا، پس از سفر اخیر خود به ترکیه, که در آن نوارهای صوتی مربوط به بازجویی از خاشقجی و قتل وی را شنیده بود, ترامپ را از جزئیات سفر خود مطلع کرد. اما کاخ سفید جزئیات چندانی درباره این ملاقات منتشر نکرد و فقط اعلام کرد هاسپل ”رئیس جمهور را از یافته های آنها و بحث های خود مطلع کرد.“
به نظر می رسد ترامپ در موقعیت حساسی قرار دارد, چرا که در تایید محمد بن سلمان و کنار زدن شاهزاده های سعودی دیگر نقش مؤثری داشت. ترامپ مارس 2017 میزبان محمد بن سلمان در دفتر خود در کاخ سفید بود و با این اقدام عملاً محمد بن نایف، ولیعهد وقت را به حاشیه راند. نخستین سفر ترامپ به خارج از کشور به عنوان رئیس جمهور آمریکا به عربستان سعودی بود که در آن زمان به عنوان محور اصلی راهبرد خاورمیانه ای آمریکا برای منزوی کردن ایران بروز کرد.
آماندا اسلوت, کارشناس بلندپایه مؤسسه بروکینگز در واشنگتن و مقام سابق وزارت خارجه آمریکا، گفت: ”با توجه به میزان سرمایه گذاری که دولت ترامپ روی این رابطه (با محمد بن سلمان) کرده است, احتمال اینکه ترامپ، پادشاه را تحت فشار قرار دهد تا پسرش را کنترل کند, همواره یک قمار پرخطر است. تاکنون واکنش ترامپ مطابق عملکرد وی در خصوص چالش های دیگر در سیاست بوده است: اینکه توپ را به زمین کنگره بیندازد.“
توافق‌های تسلیحاتی
ترامپ به تدریج اذعان کرده است که روایت های اولیه سعودی ها درباره مرگ خاشقجی - روایت نخست مبنی بر اینکه ”عوامل خودسر“ او را کشته اند, و روایت بعدی مبنی بر اینکه او طی یک بازجویی کشته شد- غیرقابل دفاع است. وی این هفته تصمیم گیری درباره این موضوع را به کنگره واگذار کرد؛ کنگره ای که برخی سناتورهای آن خواستار اعمال تحریم و مجازات های دیگر (علیه عربستان) هستند. اما در عین حال ترامپ همواره درخواست ها را برای لغو فروش تسلیحات رد و اعلام کرده است که این اقدام به ضرر کارگران آمریکایی خواهد بود و سعودی ها را به روسیه و چین نزدیک تر خواهد کرد.
در حالیکه دولت ترامپ، عربستان سعودی را به متحد اصلی خود در خاورمیانه تبدیل کرده است, ممکن است اردوغان نیز امیدوار به بهره برداری از احتمال بهبود روابط با آمریکا پس از آزادی اندرو برانسون، کشیش آمریکایی در این ماه باشد که حدود دو سال در ترکیه زندانی بود.
قدرت گرفتن بن سلمان به منزله وخیم تر شدن قابل توجه روابط (ترکیه و عربستان) بود. روابط ترکیه با ملک سلمان و بن نایف به قوت خود باقی ماند, به طوری که بن نایف در پی کودتای نافرجام 2016 علیه اردوغان به ترکیه سفر کرد و عالی ترین نشان افتخار دولت ترکیه را دریافت کرد. اما چنین نشانی به محمد بن سلمان - که مقامات ترکیه و مشاوران اردوغان هم اکنون او را مسئول قتل خاشقجی می دانند- داده نشده است.
برخی مقامات ترکیه به صراحت محمد بن سلمان را به قتل خاشقجی ارتباط داده اند. یکی از مشاوران اردوغان که خواست نامش فاش نشود گفت با اینکه ترکیه هیچ علاقه‌ای به تغییر رژیم عربستان ندارد, اگر تحقیقات منجر به برکناری محمد بن سلمان شود, در آن صورت, ”این مشکل خودش است.“
انتهای پیام/