به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،فضای مجازی با آن همه مزایای متنوعی که از آن برخوردار است در نوع خود به چالشی اجتماعی نیز مبدل شده،عرصه ای که شایعه،دروغ،هتک حرمت، کلاهبر داری و...به وفور در آن مشاهده می شود و اندک سهل انگاری می تواند آن را به مصیبتی عُظمی برای کاربران فعال در این حوزه تبدیل کند.
یکی از چالش های این عرصه،به گردانندگان شبکه های خبری نامعتبر معطوف می شود که با سو استفاده از نرم افزار هایی همچون تلگرام،اینستاگرام و...برای جذب عضو و آگهی هر چه بیشتر از انتشار هیچ دروغی در آن دریغ نمی کنند.
معضل انتشار اخبار کذب و دروغین در دنیای سایبر یا مجازی به دغدغه فضای عالی مجازی نیز تبدیل شده،تا جایی که دبیر شورای عالی فضای مجازی نیز بر ضابطه مند شدن اطلاع رسانی از طریق شبکه های اجتماعی تاکید می کند.
ابوالحسن فیروزآبادی دبیر مجموعه مورد اشاره در گفتگویی با رسانه ها عنوان داشت:فعالان عرصه خبر در فضای مجازی باید خود را آماده دریافت مجوزهای لازم نمایند.
وی با اشاره به ضرورت رعایت و لحاظ کردن الزامات دینی،اخلاقی و قانونی برای فعالیت شبکه های مجازی و اجتماعی اظهار داشت:عمده شبکه های مذکور در خارج از کشور قرار دارند و همین امر خود مزید بر علت شده تا آنچنان که باید چارچوب ها،قواعد و ضوابط اخلاقی و قانونی در آن لحاظ نشود.
آنچنان که دبیر شورای عالی مجازی عنوان کرده،مقرر است تمامی شبکه های پیام رسان فعال در کشور،در یک دوره یکساله،داده های خود را در داخل کشور ذخیره کنند.
*شبکه وندها کیستند؟
تا پیش از این پسوند وند،در نام خانوادگی برخی از اقوام و طوایف ایرانی دیده و مشاهده می شد،اما گسترش دنیای مجازی و سایبری،حال واژگان جدیدی را در فرهنگ لغت فارسی خلق کرده که یکی از این واژگان به عنوان " شبکه وند ها " معطوف می شود.
شبکه وندها،کاربران امروزی هستند که به مشتریان پرو پا قرص شبکه های اجتماعی و مجازی شهره هستند و بخش قابل توجهی از اوقات روزمره و زندگی خود را در چنین فضاهایی سیر و طی می کنند.
حسین بصیریان،دکترای علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی از چهره هایی است که به دفعات از این واژه سخن به میان آورده و به واقع انتشار این واژه در جراید و رسانه ها از قول این استاد برجسته دانشگاه مذکور به کرات دیده و شنیده شده است.
بر اساس نظر وی که در برخی رسانه ها منعکس شده،همانطور که شهروندان برای یک زندگی ایمن نیاز به جامعه ای قانون محور دارند،شبکه وندها نیز برای بقا و حیات قانونمند خود،نیازمند ضوابط خاص و تعریف شده ای هستند.
چارچوب های قانونی برای شبکه وندها،همان فضای مجازی ضابطه مند است که دایره فعالیت در آن به نحو اصولی تعریف و مُعَیَن می شود.
* تنوع مخاطبان شبکه های اجتماعی،از نوجوانان تا میانسالان
با یک رصد کلی و اجمالی در شبکه های اجتماعی به روشنی در می یابیم که تعدد،تکثر و تنوع کاربران در این فضا آنچنان با گوناگونی روبرو است که نوجوانان،جوانان،میانسالان و حتی در مواردی سالمندان تحصیلکرده نیز در آن حضور دارند.
به اعتقاد کارشناسان،مباحث مطروحه در این شبکه ها بنابر موضوع و محتوایی که از آن برخوردار هستند،لزوما متناسب با شرایط سنی کاربران نیست و می طلبد ساز و کاری تعیین و تعریف شود که بر مبنای آن بتوان فیلترهای لازم برای مخاطبان فراهم شود،آنچنان که در بسیاری از کشورهای غربی این چارچوب تعیین و لحاظ می شود تا نظارت اصولی و دقیق تری به محتوای ارائه شده به مخاطبان حاصل شود.
به واقع ضابطه مند شدن فضای مجازی تاثیر ملموسی در واقعیت های بیرونی جامعه دارد و هر گونه هرج و مرج در این فضا می تواند مسبب ظهور و بروز چالش های جدی اجتماعی،فرهنگی و حتی امنیتی و سیاسی در عالم واقعیت شود.
* ضابطه مند شدن فضای مجازی،ضرورتی در عین دشواری
با وجود اتفاق نظری که از سوی کارشناسان در خصوص ضابطه مند شدن شبکه های اجتماعی وجود دارد اما نباید از نظر دور داشت که به زعم صاحب نظران،این امر بسیار پیچیده و دشوار است،دشواری که باید ریشه آن را در تکثر مطالب و تعددکاربران جستجو کرد،به واقع حجم انبوه از یکسو و دایره گسترده کاربران از سویی دیگر مسیر قاعده مند و ضابطه مند شدن فضای سایبری و مجازی را بسیار دشوار ساخته است.
به واقع اِشکالی به شبکه های وابسته به خبرگزاری های شناسنامه دار وارد نیست،زیرا تولید،محتوا وانتشار آن از سوی خبرگزاری ها کاملا مشخص و در چارچوب های خاص تعریف شده،محقق می شود،اشکال اساسی به مطالبی باز می گردد که از سوی افراد ناشناس منتشر می شود و به فرض شناسایی آنها در کانال ها و یا گروه های خبری نیز براحتی می توانند با تشکیل گروه و کانالی دیگر فعالیت دوباره خود را در پوششی ناشناس از سر گیرند.
*سواد رسانه ای ضعیف جامعه
یکی از نارسایی های اساسی دیگر در حوزه خبر به سواد رسانه ای ضعیف جامعه باز می گردد،به واقع اگرچه اهل فن و اصحاب خبر اطلاع و اشراف دقیقی به سایت های خبری و حتی ذائقه سیاسی آنها دارند،اما نباید از نظر دور داشت که این طیف تمامی واقعیت های جامعه نیستند و چه بسیار گروه ها و افرادی که اطلاع دقیقی از نحوه کسب اخبار ندارند و اساسا نمی دانند برای دریافت اخبار صحیح به کدام سایت یا مرجع خبری مراجعه کنند.
از سوی دیگر رسانه های ما نیز بعضا در تولید محتوا و هدایت صحیح خبری ضعیف عمل می کنند و نمی توانند جهت دهی،جریان سازی و تنویر اصولی افکار عمومی را به ترتیبی عملیاتی کنند که نیاز مخاطب تامین شود و خود را بی نیاز از مراجعه به اخبار کذب و بی پایه و اساس فلان گروه و یا کانال در فضای مجازی و سایبری بدانند.
و سخن آخر اینکه،پالایش فضای مجازی از ناخالصی های اخلاقی،فرهنگی و ارزشی با یک هم افزایی جدی و اصولی محقق خواهد شد،همگرایی که بخشی از آن بر عهده اصحاب قلم و رسانه است و بخش دیگر آن نیز مستلزم فرهنگ سازی و آموزش صحیح برای ارتقای سواد رسانه ای جامعه و هدایت افکار عمومی به منابع و مراجع معتبر خبری خواهد بود که این مولفه نیز از طریق رسانه قابل حصول است.
به تعبیری باید گفت پادزهر مسمومیت فضای مجازی و سایبری تنها با برنامه ریزی مدون و اصولی و بکارگیری تمهیدات هوشمندانه در همین فضا بدست می آید،امری که غیر ممکن نخواهد بود،اما حصول آن نیز به سهولت میسر نخواهد شد و البته نقش دستگاه های امنیتی واطلاعاتی نیز در این عرصه بسیار برجسته و حائز اهمیت است.
انتهای پیام/