به فرمان عباس میرزا ولیعهد قاجار سربازخانه٬ ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران٬ و کارخانه ریخته‌گری و توپ ریزی در محوطه ارگ تبریز ساخته شد.
همچنین در عهد قاجار عمارت کلاه فرنگی نیز در همین محوطه ساخته شد. محوطه ارگ تبریز در دوران مختلف قاجار به عنوان بخشی از برج و باروی شهر و همچنین محل انبار مهمات نظامی استفاده شده است.
بنای اولیه ارگ به قرن هشتم هجری باز می‌گردد که با هدف ساخت مسجد علیشاه بصورتی ناتمام رها شد.
خرابه‌های ارگ به سال ۱۸۴۰
در دوران پس از مشروطه با هجوم روس‌ها مردم تبریز به دفاع در برابر تهاجم پرداختند. در این زمان ارگ نقطه تمرکز مدافعان تبریزی بود. آن‌ها توپی را نیز به بالای ارگ انتقال داده بودند تا در دفاع از مواضع خود از آن استفاده نمایند. با سقوط تبریز و به هنگام اشغال تبریز بدست قوای روس در سال ۱۲۹۰ روس‌ها دیوار ارگ را به توپ بستند. پس از اشغال نیز به علت بی مبالاتی روس‌ها در جابجایی گلوله‌های توپ آتش بخشی از برج و باروی ارگ را فرا گرفت.
در سال‌های بعد با استفاده از دیواره‌های اولیه مسجد قلعه‌ای نظامی به جای آن ساخته شد که این بنا تا اواخر دوران قاجار با افزودن الحاقات مختلف مورد استفاده قرار گرفت.
بخش‌های اضافه شده به دیوارهای اولیه در دوران پهلوی تخریب شد و بخش‌هایی نیز در دوران پس از انقلاب تخریب گردید. امروزه دیواره جنوبی ارگ پا بر جا مانده‌است که برای بازدید عمومی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.