به گزارش خبرنگار
حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بیست و هشتمین روز از دومین ماه بهار، سالروز تولد مردی است که باعث شد میلاد همه ما در گاهشماری ایرانی ثبت شود. تقویم خورشیدی امروز یاد بنیان‌گذارش را گرامی داشت و این روز را با نام خیام نیشابوری شناخت.
حکیم عمر بن خیام، بزرگ مردی از جنس علم و ادب بود. او فیلسوف، ریاضی‌دان، منجم و رباعی‌سرای دوره سلجوقیان بوده که فعالیت‌های تاثیرگذار زیادی داشته و از بزرگ‌ترین دانشمندان عصر خویش به حساب می‌آمده که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم می‌زیسته و به دلیل آن که شغل پدرش خیمه‌دوزی بوده، او خیام لقب گرفته است.
عده‌ای از تذکره‌‌نویسان، خیام را شاگرد ابن سینا (که البته بسیار بعید است چون از نظر زمانی با هم فاصله دارند) دانسته و کسانی دیگر او را شاگرد امام موفق عارف دانستند. تاریخ‌نگاران و دانشمندان هم عصر خیام و کسانی که پس از او آمدند، همگی بر استادی وی در فلسفه اذعان داشته‌اند، تا آنجا که گاه وی را حکیم دوران و ابن سینای زمان شمرده‌اند. آثار فلسفی موجود خیام به چند رساله کوتاه اما عمیق و پربار محدود می شود. آخرین رساله فلسفی خیام مبین گرایش‌های عرفانی اوست.
دستاوردهای علمی:
دستاوردهای علمی خیام برای جامعه بشری کارساز و درخور توجه بوده است. او برای نخستین بار در تاریخ، ریاضیات معادلات درجه اول تا سوم را دسته‌بندی کرد و با استفاده از ترسیمات هندسی، برای تمامی این معادلات راه حل ارائه کرد. از دیگر کارهای وی می‌توان به ایجاد مثلث خیام-پاسکال و فعالیت‌هایش در زمینه هندسه اشاره کرد.
یکی از برجسته‌ترین کارهای او گاه‌شمار جلالی ایران است که مبدأ آن از نهم محرم است. این تقویم خورشیدی است و ماه‌های فارسی دارد.
در حدود دوازده اثر از خیام در علم و فلسفه به جای مانده، اما همین آثار اندک، باعث شهرت وی در جهان شده است. از مهمترین آن‌ها «کتاب جبر» اوست که بهترین اثر در نوع خود در ریاضیات است. از دیگر آثار او می‌توان به رساله «فی شرح ما اشکال من مصادرات اقلیدس»، «رساله فی البراهین علی المسائل الجبر و المقابله» (جبر خیام)، میزان الحکم، رساله الکون و التکلیف، الجواب عم ثلاث مسائل اضیاء العقلی، رساله فی الوجود، رساله فی کلیه الوجود، نوروزنامه و کتاب الزیج الملکشاهی که به رومی نیز ترجمه شده، اشاره کرد.
رباعیات:
آن قصر که جمشید در او جام گرفت آهو بچه کرد و روبه آرام گرفت
بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر دیدی که چگونه گور بهرام گرفت؟
خیام به دو زبان فارسی و عربی، در قالب رباعی شعر می‌سرود. اشعار او دارای ظاهری ساده و بی‌تکلف اما باطنی سرشار از معانی عمیق فلسفی است. تعداد واقعی رباعیات او حدود هفتاد است. این در حالی است که بیش از چند هزار رباعی به وی نسبت داده می‌شود.
وقتی به شعرهای او با دقت می‌نگریم، می‌فهمیم که افکار شعری او بر پایه دو یا سه موضوع بیشتر نیست: یادآوری مرگ، تاسف بر ناپایدار بودن زندگی و بی‌اعتباری روزگار و به دلیل آنکه «از کوزه همان برون تراود که در اوست» پس می‌توان به صورت حدودی به افکار او پی برد.
در بیرون از مرزها و به خصوص کشورهای انگلیسی زبان، خیام پر آوازه‌ترین شاعر ایرانی است که این شهرت مرهون ترجمه رباعیات او توسط «ادوارد فیتز جرالد» شاعر انگلیسی است که در قرن نوزده میلادی افکار بزرگ این فیلسوف و شاعر را به جهانیان شناساند.
گزارش از: ملیکا نصیری صنعتی
انتهای پیام/